سود منفی ایران از تجارت با قزاقستان - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران: مرور روند تجارت تهران با آستانه در ده سال منتهی به سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که همواره تراز تجاری دو کشور به نفع ایران تمام شده است. در سال ۲۰۲۲ نیز  دو کشور  شاهد رشد قابل توجه تجارت بودند. در آن مقطع  کل تجارت میان دو کشور با رشد ۲۶.۴ درصدی مواجه شده که بخش عمده‌ای از این افزایش به دلیل رشد ۸۹ درصدی واردات از قزاقستان بوده است.

واردات به تنهایی ۲۶ واحددرصد از این رشد را به خود اختصاص داده، در حالی که صادرات ایران به قزاقستان در رشد کلی تجارت تنها ۰.۴ واحد درصد سهم داشته است. با وجود این، تراز تجاری ایران همچنان مثبت باقی مانده، اما با تضعیف قابل توجهی همراه بوده است. این تراز نسبت به سال قبل ۶۲ درصد کاهش یافته و نشان دهنده کاهش سود حاصل از تعاملات تجاری با قزاقستان است.

براساس داده‌های معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، در سال ۲۰۲۲ پنج فصل مهم وارداتی ایران از قزاقستان شامل غلات، وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط آهن، چربی ها و روغن‌های حیوانی یا نباتی، راکتورهای هستهای و دیگ های بخار آب گرم و آخال و تفاله منابع خوراکی بوده اند که در مجموع ۹۸ درصد از کل ارزش واردات ایران از قزاقستان را به خود اختصاص داده‌ا‌ند.

در سوی دیگر، پنج فصل نخست صادرات ایران به قزاقستان شامل میوه‌های خوراکی، مواد پلاستیکی  و اشیاء ساخته شده از این مواد، سبزیجات و نباتات ریشه ای، شیر و محصوالت لبنی و نمک و سیمان، در مجموع ۶۴ درصد از کل ارزش صادرات ایران به قزاقستان را تشکیل می‌دهند.

از نگاه تحلیلگران اتاق تهران، این آمار نشان دهنده وابستگی واردات و صادرات دو کشور به تعداد محدودی از فص‌ های تجاری است که نیازمند توجه به تنوع بخشی در سبد کالاهای صادراتی و وارداتی بین ایران و قزاقستان است.

پتانسیل صادراتی ایران به قزاقستان را بر اساس آخرین داده های منتشر شده توسط ITC نشان می دهد. در این میان، پلی اتیلن با وزن مخصوص بالاتر و کمتر از ۰.۹۴ به عنوان محصولی با بیشترین پتانسیل صادراتی در صدر قرار دارد، که به دلیل کاربردهای صنعتی گسترده، بازار قابل توجهی در قزاقستان دارد. محصولات کشاورزی نظیر پسته، خرما، سیب تازه، گوجه فرنگی و انگور خشک شده نیز از محصولات استراتژیک با تقاضای بالا در این بازار محسوب می شوند.

 محصولات فلزی و شیمیایی مانند میله‌ها و شاخه‌های فولادی، اتیلن گلیکول و پلی استایرن به دلیل استفاده در صنایع مختلف،جایگاه ویژه ای دارند. به علاوه بر این، پرچم‌های سرامیکی و کاشی‌ها نیز به عنوان بخشی از محصولات ساختمانی ایران با پتانسیل صادراتی قابل توجه در بازار قزاقستان معرفی شده اند.

این داده‌ها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند با بهره‌گیری از مزیت‌های رقابتی در تولید محصولات پتروشیمی، کشاورزی و مواد اولیه صنعتی، سهم خود را در بازار قزاقستان افزایش دهد و به بهبود روابط تجاری دو کشور کمک کند.

منبع: اتاق تهران

تجار‌ت در ۲۰۲۳ 

مطابق با آمار منتشر شده از سوی کمیته درآمدهای دولتی قزاقستان، مجموع مبادلات تجاری ایران با قزاقستان در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۳۰۲ میلیون دلار بوده است که حدود ۲۱۹ میلیون دلار سهم صادرات ما و ۸۳.۴ سهم واردات بوده است. مجموع مبادلات دو کشور در قیاس با سال قبل ۲۲۶ میلیون دلار کمتر شده که به علت کاهش واردات غلات از قزاقستان بوده است.

آستانه فرصت طلایی برای ایران

از نگاه تحلیلگران حوزه قزاقستان، قزاقستان با تولید ناخالص داخلی ۲۶۱ میلیارد دلار و نرخ رشد اقتصادی ۵.۱ درصدی، در حال تبدیل شدن به یکی از اقتصادهای پیشرو منطقه‌ای است. سرمایه‌گذاری‌های گسترده این کشور در توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای، ریلی و بندری و همچنین حمایت‌هایی مانند پروژه‌های بانک جهانی، به این کشور امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیت کالاها را داده است. شهر «خرگوس» در مرز قزاقستان و چین، به عنوان یک بندر زمینی کلیدی، نقش مهمی در ترانزیت کالاها از طریق کریدورهای میانی و شمالی ایفا می‌کند.

قزاقستان همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی غنی، به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی انرژی اروپا و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اورانیوم در جهان، نقش حیاتی در تأمین امنیت انرژی اروپا ایفا می‌کند. این کشور همچنین با سرمایه‌گذاری در حوزه تولید هیدروژن سبز، به دنبال تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در تأمین انرژی‌های تجدیدپذیر است. علاوه بر نفت و گاز، قزاقستان از جمله صادرکنندگان عمده اورانیوم، فلزات و غلات نیز محسوب می‌شود. در سال ۲۰۲۳، حجم تجارت کالایی قزاقستان به ۱۴۰ میلیارد دلار رسید و چین و روسیه به عنوان بزرگ‌ترین شرکای تجاری این کشور مطرح شدند.