چرا دلار رو به افول است؟ | بانک های مرکزی به خرید طلا با سرعت بی سابقه ادامه می دهند؟ - افق اقتصادی

مهران ابراهیمیان؛ بازار: گفته می شود بانک‌های مرکزی جهانی در بحبوحه ترس از شتاب تورم و تنش‌های ژئوپلیتیکی به عجله برای خرید طلا در دوره اخیر ادامه می‌دهند اما نگاهی به خریداران عمده طلا در ماه های اخیر نشان می دهد که علاوه بر این موارد انگیزه های جدی تر وجود دارد و آن هم پایان دادن به ابزار دلار برای تحت فشار قرار دادن کشورها در محدود کردن تجارت و سرمایه گذاری میان کشورها است.
احتمالا کشورهایی همچون چین و هند، روسیه و ترکیه برای خرید طلا انگیزهای ترکیبی زیادتری دارند که یکی از مهمترین موارد آن استفاده از ارز جدید جایگزین دلار در معاملات خود هستند و اگر این اقدام محقق شود یعنی خلع سلاح کردن رئیس جمهور بعدی آمریکا و افول دلار ست. سرمایه گذاران داخلی و بانک مرکزی ایران نیز باید درباره ترکیب سبد دارایی های خود و کم کردن سهم دلار جدی تر فکر کنند.
به گزارش بازار با افزایش شدید قیمت‌ها در هفته‌های اخیر، سرمایه‌گذاران منتظرند ببینند آیا بانک‌های مرکزی با همان اشتها به سمت این فلز روی خواهند آورد یا خیر با این حال نظر موسسات پژوهشی متعدد چون گلد من ساکس، شورای جهانی طلا در این باره حفظ علافه شدید بانک های مرکزی برای ادامه خرید طلا و جایگزینی آن با دلار در سبد دارایی های است.

خرید مستمر توسط بانک های مرکزی
طلا در ماه‌های اخیر به دلیل امید به کاهش نرخ‌های بهره جهانی و ادامه خرید این فلز توسط بانک‌های مرکزی مورد حمایت قرار گرفته است.
بانک‌های مرکزی در دوره گذشته یک عامل حمایتی ثابت از طلا را تشکیل دادند، به طوری که انتظارات از روند سیاست‌های پولی پس از اظهارات سیاست‌گذاران پولی و داده‌های مختلف اقتصادی شاهد نوسانات شدیدی است.
در مجموع، در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴، بانک های مرکزی در سراسر جهان ۲۹۰ تن طلا خریداری کردند که بالاترین سطح در آن دوره است و نکته حائز اهمیت درخریدهای بانک مرکزی جهانی این است که عمده خریدها توسط چین، ترکیه و هند صورت گرفته است.
بانک مرکزی هند در سه ماهه اول سال جاری حدود ۱۹ تن طلا خریداری کرد که از کل خریدهای ثبت شده در کل سال ۲۰۲۳ بیشتر است.
در ترکیه، بانک مرکزی به اشتهای خود برای این فلز گرانبها ادامه داد و ۳۰ تن دیگر از این فلز را در سه ماهه اول خرید و دارایی های خود را به ۵۷۰ تن رساند.
از سوی دیگر، سه بانک مرکزی به نام های فیلیپین، تایلند و ازبکستان تمایل به ثبت فروش خالص طلا در سه ماهه اول سال جاری داشتند.
بانک های مرکزی که بیشترین خرید و فروش طلا را در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ دارند را می توانید درجدول زیر ببینید:

بانک های مرکزی که بیشترین خرید و فروش طلا را در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ دارند

همچنین در سال های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، خرید بانک مرکزی جهانی هر کدام از ۱۰۰۰ تن فراتر رفته است. شورای جهانی طلا در آخرین گزارش سه ماهه خود اعلام کرد که خریدهای بانک مرکزی تقریباً یک چهارم تقاضای سالانه جهانی طلا را در دو سال گذشته نشان می دهد و آنها را به عامل اصلی عملکرد این فلز تبدیل کرده است. طلا توانست بر شرایطی غلبه کند که معمولاً برای این فلز گرانبها باد مخالف تلقی می شوند، از جمله افزایش بازده اوراق قرضه خزانه داری آمریکا و تقویت دلار.

خریدهای بانک مرکزی جهانی عمدتاً بر روی چین، ترکیه و هند متمرکز است

چین: شور و شوق بی وقفه
اشتهای چین برای خرید طلا در طول یک سال و نیم گذشته ادامه داشته است، زیرا بانک خلق چین به خرید طلا برای هجدهمین ماه متوالی در آوریل گذشته ادامه داد.
موج خرید ماهانه طلا توسط بانک مرکزی چین طولانی ترین موج خرید طلا در تاریخ این بانک محسوب می شود.
بانک مرکزی چین کل ذخایر طلای خود را در پایان ماه گذشته به ۲۲۶۴.۳ تن افزایش داد.
از اکتبر ۲۰۲۲، زمانی که چین خرید طلا را از سر گرفت، بانک خلق چین دارایی های خود را در این فلز حدود ۱۶ درصد افزایش داده است.
افزایش خرید طلا توسط چین همزمان با تشدید تنش های سیاسی با ایالات متحده، در بحبوحه مسائلی از جمله کسری تجاری و اختلاف نظر بر سر تایوان و دریای چین جنوبی بوده است لذا می توان پیش بینی کرد که چین آرام آرام خود را برای مقابله احتمالی در جنگ ارزی با آمریکا به ویژه بعد از انتخابات ریاست جمهوری آماده می کند.
با این حال، اشاره می‌شود که سرعت خرید طلا از چین کند شده است، زیرا در بحبوحه افزایش شدید قیمت‌ها اخیرا، خریدها از۱۶۰۰۰۰ اونس در ماه مارس و۳۹۰۰۰۰ اونس در ماه فوریه به ۶۰۰۰۰ اونس در آوریل کاهش یافت.

بانک مرکزی چین

افزایش شدید قیمت با داده های اقتصادی آمریکا
قیمت طلا در امروزبه ۲۳۶۴ دلار رسید و اگر چه از قله ۱۹ آوریل، با قیمت ۲۴۱۳ دلار در هر اونس فاصله دارد اما این روند بعد از کاهش تنش های در خاور میانه نشان از این دارد که افت قیمت طلا به این راحتی رخ نخواهد داد.
فعال ترین قرارداد فلز زرد در هفته گذشته حدود ۲.۹ درصد افزایش یافته و بیشترین افزایش هفتگی در پنج هفته گذشته نیزبه ثبت رسید.
هفته گذشته، این فلز از داده‌های اقتصادی بهره برد که ممکن است از کاهش قریب‌الوقوع نرخ بهره آمریکا حمایت کند، زیرا مطالبات بیکاری در هفته منتهی به ۴ مه افزایش یافت و به بالاترین سطح از اوت ۲۰۲۳ با ۲۳۱۰۰۰ درخواست رسید.
همچنین شاخص اعتماد مصرف کننده میشیگان ایالات متحده نیز در ماه مه به ۶۷.۴ واحد کاهش یافت که بسیار عقب تر از انتظارات تحلیلگران بود و کمترین میزان در شش ماه گذشته را به ثبت رساند.
لوکمان اوتونوگا، مدیر تحلیل بازار در FXTM، گفت که اشتهای سرمایه گذاران برای طلا اخیراً با حمایت از داده های ضعیف ایالات متحده افزایش یافته است که از استدلال برای کاهش نرخ در سال جاری حمایت می کند.
علیرغم افزایش شاخص دلار در مدت مشابه، این فلز گرانبها از ابتدای سال ۲۰۲۴ تا پایان معاملات جمعه گذشته همچنان حدود ۱۳.۳۴ درصد رشد داشته است.

معمولا نرخ دلار و قیمت انس جهانی با هم واگرایی دارند و اکنونم مدتی است در محدود نزدیک به هم در حال حرکت هستند و نشان میدهد که دلار در حال عقب نشینی جدی در مقابل ارزش طلا است و این همان نکته مهمی است که سرمایه گذاران باید در خرید دلار و طلا به آن بیشتر توجه کنند

عملکرد طلا (نارنجی) و شاخص دلار (سیاه) در سال گذشته
قیمت طلا تنها حدود ۲ درصد از بالاترین رکورد ثبت شده در آوریل گذشته فاصله دارد اما در صورت وجود عوامل حمایتی اساسی، قیمت طلا ممکن است به سطوح رکورد جدیدی افزایش یابد.
بازارها منتظر داده های شاخص قیمت مصرف کننده ایالات متحده در این هفته هستند که ممکن است بر انتظارات بازارها در مورد روند سیاست پولی ایالات متحده تأثیر بگذارد.
– ابزار FedWatch در حال حاضر احتمال شروع کاهش نرخ بهره ایالات متحده را در نشست ماه سپتامبر آینده تخمین می زند و فدرال رزرو دو بار در سال جاری هزینه های استقراض را کاهش می دهد. نکته قابل تامل دیگر این که معمولا نرخ دلار و قیمت انس جهانی با هم واگرایی دارند و اکنونم مدتی است در محدود نزدیک به هم در حال حرکت هستند و نشان میدهد که دلار در حال عقب نشینی جدی در مقابل ارزش طلا است و این همان نکته مهمی است که سرمایه گذاران باید در خرید دلار و طلا به آن بیشتر توجه کنند. (همان طور که در تصویر قابل مشاهده است)

عملکرد طلا (نارنجی) و شاخص دلار (سیاه) در سال گذشته

تحلیلگران جی پی مورگان می گویند که در برخی موارد، کشورهایی که با آمریکا متحد نیستند، با خطر تحریم شدن این ذخایر به دنبال کاهش تمرکز ذخایر خود بر دلار شده اند و در آنسو دولت‌های متحد واشنگتن نیز با سرعت زیادی طلا را به ذخایر خود اضافه می‌کنند تا از خود در برابر تورم پرشتاب و نوسان جهانی محافظت کنند

عوامل سیاسی و اقتصادی
سرعت خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی از سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است، زیرا همچنان نقش ثانویه در ترازنامه بانک‌ها ایفا می‌کند. در سال ۲۰۲۲، خرید طلا توسط بانک های مرکزی جهانی به حدود ۱۰۸۲ تن رسید که معادل دو برابر میزان ثبت شده در سال قبل بود. آغاز جهش خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی همزمان با تنش‌هایی بود که پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی شدید آمریکا و اروپا علیه روسیه به دنبال حمله به اوکراین به وجود آمد.
تحریم‌های غرب علیه روسیه شامل مسدود کردن دارایی‌های دلاری و اعمال تحریم‌ها بر کالاهای اصلی مسکو مانند نفت خام بود.
در دو سال گذشته، بانک‌های مرکزی تمایل داشتند تا ذخایر خود را از دلار آمریکا متنوع کنند و در برابر کاهش ارزش پول محافظت کنند.
این روند با کاهش دارایی چین در اوراق قرضه خزانه داری آمریکا به میزان حدود ۲۳ میلیارد دلار وکاهش این نوع دارایی چین به ۷۷۵ میلیارد دلار قابل مشاهده است. که در سالهای اخیر میزان اوراق قرضه خریداری شده از بالای ۱۱۰۰ میلیارددلار به ۷۷۵ میلیارد دلار کاهش یافته و در مقابل ذخایر طلای چین افزایش یافته است.
برخی تحلیلگران عجله بانک های مرکزی برای خرید طلا را با انگیزه های سیاسی و همچنین تمایل به تنوع بخشیدن به دارایی ها توجیه می کنند.
تحلیلگران جی پی مورگان می گویند که در برخی موارد، کشورهایی که با آمریکا متحد نیستند، با خطر تحریم شدن این ذخایر به دنبال کاهش تمرکز ذخایر خود بر دلار شده اند.
تحلیلگران این بانک همچنین خاطرنشان کردند که دولت‌های متحد واشنگتن نیز با سرعت زیادی طلا را به ذخایر خود اضافه می‌کنند تا از خود در برابر تورم پرشتاب و نوسان جهانی محافظت کنند.
تورم جهانی پس از بهبود تقاضا پس از اپیدمی «کووید-۱۹» که بانک‌های مرکزی در سراسر جهان را وادار کرد تا به شدت نرخ‌های بهره را افزایش دهند، شاهد شتاب شدیدی بود.

سازمان بریکس با صدور بیانیه ای از اقدام اعضا برای جایگزین سازی دو ارز رسمی جدید با دلار و استفاده از مکانیزم جدید بریکس برای تسویه حساب های بین المللی تا پایان سال خبر داده است. که این موضوع می تواند به افول طلا منجر شده و در عین حال خریدهای پر قدرت کشورهای هند و چین را را نیز توجیه پذیر کند

در همین حال سازمان بریکس با صدور بیانیه ای از اقدام اعضا برای جایگزین سازی دو ارز رسمی جدید با دلار و استفاده از مکانیزم جدید بریکس برای تسویه حساب های بین المللی تا پایان سال خبر داده است. که این موضوع می تواند به افول طلا منجر شده و در عین حال خریدهای پر قدرت کشورهای هند و چین را را نیز توجیه پذیر کند.
به گزارش بازار افزایش فشار آمریکا بر کشورهای مستقل برای پیروی از مقررات تحریمی وضع شده از سوی نهادهای حکومتی واشنگتن طی سال های اخیر منجر به فاصله گرفتن بسیاری از این کشورها از اقتصاد ایالات متحده شده است. این فاصله گذاری تا جایی پیش رفته که حتی بسیاری از متحدین نزدیک آمریکا همچون هند نیز در قالب سازمان همکاری های شانگهای و دیگر پیمان های منطقه ای، تلاشی مضاعف برای رهایی از مقررات تحریمی آمریکا به کار بسته است.
دبیرخانه بریکس نیز هدف از این اقدام خود را فاصله گرفتن بیشتر از سیطره دلار و حرکت در مسیر دلارزدایی در مبادلات مالی میان اعضای خود اعلام کرده است. بر اساس آخرین یافته های موجود، ارزهای جدید بریکس قرار است با استفاده از یک پلتفرم بلاکچینی در دسترس اعضا قرار گرفته تا بتوان از آنها برای تسویه حساب ها استفاده نمود. اگرچه، برخی اعضای بریکس همچون هند، چین، نیجریه و روسیه پیشتر برای تسویه حساب های مالی با یکدیگر از ارزهای محلی خود استفاده می کردند، اما با ایجاد سیستم پرداخت یکپارچه بریکس، این قابلیت ایجاد خواهد شد تا از دو ارز رسمی این پیمان برای امور مالی میان همه اعضا بهره برد. واین ارزها احتمالا پشوانه های خوبی از طلا را در بانک های مرکزی خود دارند.

شورای جهانی طلا بر این باور است که اگرچه بانک های مرکزی از سال ۲۰۲۲ مقادیر زیادی طلا خریداری کرده اند، اما اشتهای آنها برای این فلز ممکن است هنوز پایان نیافته باشد

آیا این شور و شوق ادامه دارد؟
تحلیلگران انتظار دارند که بانک های مرکزی جهانی به انباشت طلا در دوره آینده ادامه دهند، زیرا دلایلی که در وهله اول باعث این روند شد همچنان ادامه دارد. شورای جهانی طلا بر این باور است که اگرچه بانک های مرکزی از سال ۲۰۲۲ مقادیر زیادی طلا خریداری کرده اند، اما اشتهای آنها برای این فلز ممکن است هنوز پایان نیافته باشد.
این شورا خاطرنشان کرد که روند بلندمدت خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی در بحبوحه سلطه بانک‌ها در بازارهای نوظهور همچنان ادامه دارد.
شورای جهانی طلا انتظار دارد که افزایش شدید اخیر قیمت طلا مانع هیچ گونه برنامه استراتژیک برای انباشت فلز توسط بانک های مرکزی نشود، اما تاکید کرد که برای ارزیابی میزان تاثیر سطوح فعلی قیمت ها بر فعالیت بانک مرکزی به داده های بیشتری نیاز است.
شورا به دیدگاه خود مبنی بر اینکه بانک های مرکزی به خریدار خالص فلز در سه ماهه آینده ادامه خواهند داد، ادامه می دهد، که ممکن است مبنای اساسی برای حمایت از طلا باشد.
برخی تحلیلگران همچنین افزایش ارزش دلار آمریکا را به تلاش های بانک های مرکزی برای یافتن جایگزینی ارزان تر ربط می دهند.
اقتصاددانان در Allianz قبلا گفته بودند که دلار قوی تر نقش آن را به عنوان یک ارز ذخیره ضعیف می کند و خاطرنشان کردند که اگر دسترسی به ارز ایالات متحده گران تر شود، وام گیرندگان به دنبال جایگزین خواهند بود.
به نوبه خود، گلدمن ساکس گفت که بانک های مرکزی تمایل دارند در بلندمدت خریداران استراتژیک باشند و خرید فلز توسط موسسات در بازارهای نوظهور فضای بیشتری برای ادامه دارد.

بانک ای ان جی «ING انتظار دارد که این فلز گرانبها از سطوح فعلی خود کاهش یابد و به طور متوسط ‌به ۲۲۵۰ دلار در سه ماهه دوم سال جاری و در مجموع ۲۲۱۸ دلار در سال ۲۰۲۴ برسد

تحلیلگران این بانک تاکید کردند که بانک‌های مرکزی در بازارهای نوظهور، هجوم اخیر به سمت طلا را هدایت می‌کنند و خاطرنشان کردند که در اختیار داشتن این فلز تنها ۶ درصد از ذخایر بانک‌های مرکزی نوظهور را تشکیل می‌دهد و پیش بینی می کند که بانک‌های مرکزی کشورهای درحال توسعه به خرید طلا ادامه خواهند داد. البته نگاه متفاوتی نیز در این میان مطرح است بانک ای ان جی «ING» معتقد است که افزایش طلا به سطوح بی سابقه از اواسط فوریه ممکن است بر تقاضای بانک های مرکزی برای این فلز در زمان کنونی تأثیر منفی بگذارد.
این بانک انتظار دارد که این فلز گرانبها از سطوح فعلی خود کاهش یابد و به طور متوسط ‌به ۲۲۵۰ دلار در سه ماهه دوم سال جاری و در مجموع ۲۲۱۸ دلار در سال ۲۰۲۴ برسد.
منابع: ارقام – شورای جهانی طلا – دیده بان بازار – رویترز – بلومبرگ – ING – بیزینس اینسایدر