نظرسنجی جنجالی | وام ۵۰۰ میلیونی مسکن به درد نمی‌خورد؟ - افق اقتصادی

به گزارش نبض بازار جهش‌‌‌های متوالی قیمت مسکن، تورم عمومی بالا، افت درآمد سرانه خانوار و جا ماندن سطح دستمزدها از هزینه و تورم عمومی باعث شده تا خرید خانه برای بخش قابل‌توجهی از مردم کشور تبدیل به رویایی دور از دسترس شود؛ در این شرایط افزایش ۱۰۰ میلیون تومانی سقف وام مسکن نیز نمی‌تواند کمک موثری برای خانه‌‌‌دار شدن افراد باشد. نتیجه نظرسنجی دنیای اقتصاد از زوجین در انتظار خانه‌‌‌دار شدن و گفت‌‌‌وگو با صاحب‌‌‌نظران این حوزه نشان از آن دارد که باز شدن گره کور بازار مسکن از مهار تورم و افزایش قدرت خرید آحاد جامعه می‌‌‌گذرد و نمی‌توان با اقداماتی نظیر افزایش ۱۰۰ میلیون تومانی سقف تسهیلات بانکی، مردم را خانه‌‌‌دار کرد.

در حالی که دولت با معرفی بسته حمایتی ۴۰۰ میلیون تومانی برای مستاجران دهک‌های پایین، تلاش دارد باری از دوش اجاره‌نشین‌ها بردارد، اما تجربه‌های تلخ گذشته، کارشناسان را نسبت به اثربخشی این طرح بدبین کرده است.

جامعه هدف وام ناراضی از وام مسکن
در آخرین روز کاری سال ۱۴۰۳، رقم وام مسکن افزایش یافت، سقف وام برای شهر تهران از ۴۰۰ به ۵۰۰ میلیون تومان رسید؛ این درحالی بود که در مراکز استان‌‌‌‌‌‌ها و شهرهای بزرگ نیز سقف وام مسکن از ۳۲۰ میلیون به ۴۰۰ میلیون تومان افزایش یافت. همچنین سقف وام خرید مسکن در شهرهای کوچک نیز از ۲۴۰ میلیون تومان به ۳۰۰ میلیون تومان رسید.

عدم تطابق وام مسکن و متوسط قیمت خانه در کشور و به خصوص در شهرهای بزرگ طی سال‌های اخیر کارآیی این وام را زیرسوال برده بود. «دنیای اقتصاد» در گزارش‌‌‌های پیشین خود با بررسی هزینه‌‌‌های جانبی دریافت وام، نظیر خرید اوراق جعاله، دریافت اوراق رهنی و… نشان داده بود که سقف وام مسکن در شهر تهران کفاف خرید ۳ مترمربع آپارتمان را می‌دهد. با این وجود افزایش دقیقه ۹۰ سقف وام برای امسال به میزان ۱۰۰ میلیون تومان نیز، پاسخ مثبتی برای این انتقاد نبود.

«دنیای اقتصاد» به‌‌‌منظور بررسی کارآیی افزایش ۱۰۰میلیون تومانی سقف دریافت وام مسکن، نظرسنجی از متقاضیان خرید خانه انجام داد. نتیجه این نظرسنجی‌‌‌ نیز از عدم کارآیی رشد سقف وام مسکن حکایت دارد.

بازار مسکن فعلا تاثیر خاصی از کاهش ۲۲ هزار تومانی قیمت دلار نگرفته و به گفته فعالان این بازار، خرید و فروش چندانی صورت نمی‌گیرد.

سوال اول نظرسنجی دنیای اقتصاد از مخاطبان خود عبارت بود از: وام خرید مسکن در تهران از ۴۰۰ میلیون تومان به ۵۰۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است؛ آیا تسهیلات جدید می‌تواند به شما زوج فاقد مسکن (خانه‌‌‌اولی) برای صاحب‌‌‌خانه شدن، «کمک موثر» کند؟
95‌درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی به این پرسش پاسخ منفی دادند؛ یکی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی نیز این افزایش در سقف وام مسکن را طنز بازار مسکن در سال ۱۴۰۴ عنوان کرد.
سوال دیگر نظرسنجی از مخاطبان نیز عبارت بود از: در شرایط کنونی اقتصادی و اوضاع قیمت مسکن، اولویت سیاستگذار در مواجهه با بحران مسکن باید بر «اصلاح وام مسکن» یا «مهار تورم و تقویت درآمد خانوار» متمرکز باشد؟

۸۹‌درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی به این سوال با لزوم تکیه بر مهار تورم و تقویت درآمد خانوار پاسخ دادند.

سوالات این نظرسنجی از خانوارهای بدون خانه و به اصطلاح خانه‌اولی پرسیده شد؛ نکته حائز اهمیت آن بود که اکثریت خانوارهای فاقد خانه ملکی در کشور بر این باورند که با افزایش سقف وام بدون اصلاح شرایط تورمی نمی‌توانند خانه‌‌‌دار شوند. این بررسی نشان از آن دارد که جامعه هدف، وام خرید مسکن، به نتیجه این وام امید چندانی ندارند.
در شرایط کنونی یک آپارتمان با متراژ متوسط در مناطق میانی شهر تهران قیمتی حدود ۷ میلیارد تومان دارد؛ بنابراین سقف وام مسکن کفاف خرید حدود ۷ مترمربع خانه در شهر را می‌دهد. این محاسبه بدون درنظر گرفتن هزینه‌‌‌های جانبی نظیر هزینه خرید اوراق تسه و… است و درصورت کسر این موارد، سقف وام مسکن کفاف خرید تنها ۳.۷ متر آپارتمان در مناطق میانی شهر را می‌دهد.
البته در شرایط کنونی خانه‌‌‌هایی کوچک متراژ، در مناطق جنوبی شهر تهران در محدوده قیمتی ۲ تا ۳ میلیارد تومان نیز برای معامله در دسترس است؛ اما از سویی تعداد این فایل‌‌‌ها محدود بوده و از سوی دیگر لزوما تمامی متقاضیان خانه، به دنبال چنین گزینه‌‌‌هایی نیستند.
از دلایل ناکارآمدی وام تا نتیجه مطلوب
درحالی که سقف وام مسکن با قیمت خانه در کشور تطابقی ندارد، مردم و کارشناسان راه‌حل خانه‌‌‌دار شدن آحاد جامعه را در افزایش سقف وام دنبال نمی‌‌‌کنند. افزایش سقف وام در شرایط کنونی به دلیل تورم بالا و تاثیر آن بر نرخ بهره و عدم توان مالی دولت و بانک‌ها در پرداخت وام با سوبسید موثر باعث می‌شود تا در صورت رشد قابل ملاحظه سقف وام نیز، بخش عمده‌‌‌ای از مردم امکان دریافت و استفاده از آن را نداشته باشند؛ در عین حال منابع مالی بانک‌ها نیز نتواند رشد قابل‌توجه در سقف وام را تامین کند.
طی سال‌های اخیر جهش‌‌‌های متوالی قیمت مسکن، تورم عمومی بالا، افت درآمد سرانه خانوار و جا ماندن سطح دستمزدها از هزینه و تورم عمومی باعث شده تا خرید خانه برای بخش قابل‌توجهی از مردم تبدیل به رویا شود.

در این شرایط کنترل قابل ملاحظه تورم به نحوی که سطح تورم از کانال ۳۰ درصدی فعلی به مرز ۱۰‌درصد برسد و استمرار این رویه برای چند سال متوالی و در ادامه اصلاح قدرت خرید خانوار پایدارترین راهکار برای خانه‌‌‌دار شدن بخش قابل‌توجهی از متقاضیان خانه اولی است.