کوچ صنایع غذایی ایران به عراق - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ براساس داده‌های منتشر شده شاخص مدیران خرید (شامخ) در شانزده فصل متمادی صنعت ایران زیر ۵۰ درصد ظرفیت اسمی دارد کار می‌کند. حسن فروزانفر عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفتگویی با «اکوایران» با اشاره به این موضوع به وضعیت نگران کننده صنعت در ایران پرداخت. او گفت: آنچه در شامخ آمده است به خوبی نشان از عارضه، بیماری و دردسر در بخش صنعت است. صنعتی که در واقع برای آجر به آجر  آن از منابع ملی استفاده شده است. صنعتی که برای دستگاه به دستگاهش از محل منابع عمومی آن هم با هدف توسعه و رشد اقتصادی تجهیز شده است.

فروزانفر ادامه داد: داده‌های شامخ نشان می‌دهد که بیش از نیمی از صنعت الان فعال نیست. در آخرین گزارش عدد اعلامی ۴۱.۲ درصد است. این وضعیت هم در همه صنایع تقریبا به یک شکل است. عوامل متعددی باعث ناکارآمدی و ناتوانی در استفاده از این ظرفیت‌های اسم نیست

به باور او گفت: موضوع قیمت‌های دستوری، محدودیت‌های صادرات و واردات ،تورم چشم گیر،  موضوعات سیاسی در تامین مالی بین‌المللی، متوقف بودن جریان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران  در کنار ناترازی‌های مختلف انرژی و برق و آب و گاز  همه دست به دست هم داده تا ظرفیت اسمی صنعت ایران چیزی در حدود ۶۰ درصدش غیرفعال شود.

به گفته فروزانفر صنعتی که دارد با ظرفیت ۴۰ درصد کار می‌کند، حتما اثربخشی و کارایی لازم را  ندارد. حتما از نظر بهره‌وری وضعیت خوبی ندارد. قیمت تمام شده‌اش حتما بالاست و حتما رقابتی نیست. حتی اگر فضاها برای صادرات هم باز شود بازیگر بازی صادرات هم نخواهیم بود.

او تاکید کرد: با وضعیت کنونی حتی اگر محدودیت‌های سیاسی، محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها کمتر شود؛ ما حرفی برای گفتن در بازار رقابت نخواهیم داشت.

به باور رئیس کمیسیون حکمرانی اتاق تهران، مجموع سیاست‌گذاری‌ها و مکانیزم‌های حکمرانی ما رو به جایی رسانده که داریم از ۴۰ درصد ظرفیت صنعتی بهره میگیریم.

در این فضا بازار صنعت غذا ایران چه شرایطی دارد؟ فروزانفر در این باره گفت: حال صنایع غذایی هم بهتر از بقیه نیست. صنعت غذا یک صنعتی است با حاشیه سود ناچیز . اساسا آسیب پذیریش از دور شدن از ظرفیت اسمی از بسیاری از صنایع دیگر بیشتر است. چون جنس این صنعت با حاشیه سود کم و شرایط رقابتی تمرکزش بر تولید انبوه یعنی عدد سود حاصل در صنعت غذا در همه دنیا حاصل از تولید انبوه است.

او افزود: حالا فکر کنید صنعتی که منطق سودآوریش تولید انبوه است ؛ زمینه استفاده از ظرفیت اسمیش ناچیز باشد، چه آسیبی می‌بیند. چقدر قیمت تمام شده‌اش  غیر واقعی خواهد شد و در واقع چقدر  ناتوان در رقابت خواهد شد. این ناتوانی در رقابت هر موقعی که حتی فضای صادراتم فراهم شود، کمکی به صادرات نمی‌کند. ظرفیت‌های صادراتی فراهم نمی‌کند.

فروزانفر تاکید کرد: ما زمانی می‌توانیم ادعا کنیم در حوزه صنعت غذا وضعیت مطلوب داریم که یک ظرفیت اسمی خوبی وجود داشته باشد که بتواند جمعیت داخلی و بعدش نیازهای منطقه و بین المللی را پوشش بدهد. قبلا سرمایه گذاران  بین تولید در ایران و امارات، ایران را انتخاب میکردند، چون  هم منابع اولیه وجود داشت و هم یک بازار در دسترس ۸۰ میلیونی. سرمایه گذار مازاد تولیدش را هم صادر میکرد. اما الان وضعیت برعکس شده است. چون الان نه ظرفیت اسمی کامل است و نه صنعت بازار قابل قبولی  در اختیار دارد؛ چون درآمد قابل مردم و در مقابل تقاضای آنها کاهش یافته است. اکنون مصرف محصولات بسته بندی به نسبت گذشته به ازای واحد خانوار  کاهش پیدا کرده است. در این فضا بازار صادراتی با موانعی همچون بازگشت ارز صادراتی مواجه است. ادامه این وضعیت باعث خواهد شد که حتی اگر   شرایط ایده‌آل و ثابت و تعامل بهتر بین‌المللی برقرار شود؛ ما دیگر بازیگر مهمی در بازار نباشیم. حتی بازیگر منطقه‌ای هم نخواهیم بود. 

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: اگر صنایع غذایی نتوانند با ظرفیت اسمی بالای ۷۰ درصد فعالیت کنند شاهد آثار کشنده‌تر و ویرانگرانه‌تری نسبت به سایر صنایع خواهند بود. 

او افزود: همین الان به خاطر محدودیت‌ها و کاهش حاشیه سود از بازارهایی که می‌توانستیم  در اطراف خودمان داشته باشیم به دور ماندیم. بازار عراق هم در میان مدت به نظر من با توجه به محدودیت‌هایی که ما داریم و گرفتاری‌های مرزی تعاملات کم کم به سمتی خواهد رفت که اگر کسی بخواد در آن بازار ادامه بدهد مجبور می‌شود که برود در آن بازار تولید کند. در واقع دانش فنی و آگاهی و تجربه خود را به بیرون از بازار ایران ببرد. 

فروزانفر با اشاره به اینکه الان عراق به دنبال این است که در حوزه صنایع غذایی خودکفا شود؛ گفت: اگر شرایط عراق رو به بهبود باشد مثل الان در آینده کسانی که در زمینه محصولات غذایی فعالیت میکنند و دارای  توان و تجربه هستند کارخانه های خود را به آنجا خواهند بود. چون جابجایی محصولات غذایی بسته بندی شده یک محدوده منطقی دارهد، بیشتر از ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر معمولاً جابجایی منطقی در حوزه صنایع غذایی نیست. 

او ادامه داد: همین الان یکسری شرکت‌ها شیف کردن و در عراق دارند تولید میکنند. پیش بینی میشود ادامه این روند تعداد آنها را افزایش دهد.