بازار؛ گروه صنعت: سبد فروشی به عنوان یکی از چالش های اصلی زنجیره تامین دارو معرفی می شود؛ معضلی که در آن شرکت های پخش با قرار دادن داروهای با چرخش کم در کنار داروهای حیاتی و کمیاب سعی در افزایش فروش محصولات مانده در انبارهایشان می کنند. اتفاقی که به گفته حسن کربکندی عضو داروساز هیئت مدیره نظام پزشکی اصفهان نه تنها در نتیجه سیاست گذاری نامناسب سازمان غذا و دارو است بلکه با ادامه این روند مشخص است که نظارت دقیقی از سوی سازمان بر روی زنجیره دارو نیست.
این داروساز با اشاره به اینکه گاهی برای نمایش، تعداد زیادی از داروخانه ها مورد بازرسی قرار می گیرند اما به شرکت های پخش، نحوه عملکرد آن ها و بررسی انبارهای آن ها توجهی نمی شود به بازار می گوید: متاسفانه هم در سیاست گذاری با مشکل مواجه هستیم و هم در مدیران سازمان غذا و دارو و تصمیم گیری ها و اطلاعات نادرستی که ارائه می دهند مشکل داریم.
کربکندی با اشاره به حذف تخفیف های شرکت های پخش و جایگزینی آن ها با سبد فروشی می افزاید: شرکت های پخش برای اقلامی که در بازار کم است، داروخانه ها را مجبور می کنند فرآورده هایی که مصرف ندارند را خریداری کنند و انبارها یشان را با کالاهایی که در اغلب حتی در آستانه انقضا هستند پر کنند تا سهمیه برخی از داروهای مهم را بگیرند. با این تفاسیر می توان گفت سبد فروشی به داروخانه ها تحمیل می شود.
داروسازان متاثر از سیاست های غیر کارشناسانه
آرش محبوبی رئیس انجمن داروسازان تهران نیز با اشاره به اینکه داروسازان هر روز باید متناسب با همان روز سیاست تازه ای برای مقابله با تصمیمات مسئولان بگیرند و این موضوع اغلب آن ها را دچار سردرگمی می کند به بازار می گوید: داروسازان یک روز ممکن است در بحث تعامل با شرکت های پخش بتوانند از تخفبف بهره مند شوند و روز دیگر نه تنها این مزایا حذف شود بلکه جای خود را حتی به سبد فروشی بدهد.
محبوبی: امروز شرایطی طوری شده که دکتر داروخانه باید دنبال این باشد که چطور عوارض خرید سبدی را مهار کند و چطور چک خود را پاس کند
وی می افزاید: در حال حاضر که سبد فروشی رواج دارد صاحبان داروخانه ها باید بگردند ببیند در کدام سبد داروهای مکملی که می خواهند را پیدا و همان را خریداری کنند. بنابراین نمی توان یک دستور العمل ثابت ارائه کرد؛ چرا که هر روز شرایط تغییر می کند. امروز شرایطی طوری شده که دکتر داروخانه باید دنبال این باشد که چطور عوارض خرید سبدی را مهار کند و چطور چک خود را پاس کند.
این داروساز ادامه می دهد: از طرفی با افزایش تعداد داروخانه شاهد هستیم که گردش نقدینگی در داروخانه کاهش یافته است. در کنار این موضوع برای کمک به مردم و برای اینکه پرداخت از جیب مردم تغییری پیدا نکند شاهد اجرای طرح دارویار هستیم که در عمل قسمت عمده عدد پرداختی دارو به سبد بیمه رفته است. بنابراین نقدینگی ای که باید در اختیار داروخانه ها قرار بگیرد وجود ندارد.
رئیس انجمن داروسازان تهران تاکید می کند: به تمام چالش های امروز داروخانه ها باید این را هم اضافه کرد که شاهد روند پرداخت مرتبی از طرف بیمه ها نیستیم. بنابراین پرداختی بیمه ها هنوز با تاخیر های حداقل ۲ و سه ماهه همراه است و در برخی از مواقع حتی این تاخیر ها به پنج ماه و بیشتر هم می رسد که با اقتصاد داروخانه هماهنگی ندارد و خسارت زیادی به آن ها وارد می کند.
به گفته او با سود محدودی که دارو برای داروخانه ها دارد، اجرای طرح دارویار فشار مضاعفی به داروخانه ها وارد کرده است. مشکلی که فقط پیش روی داروخانه ها نیست و باعث شده با عدم وصول به موقع مطالبات، این فشار اقتصادی از داروخانه ها به شرکت های پخش و از این شرکت ها به داروسازی ها نیز منتقل شود. اتفاقی که در نهایت دود آن با کمبودهای دارویی در چشم مردم می رود.
پخش ها همچون داروسازان مجبور به سبد فروشی می شوند
محمدرضا مرادی مدیرعامل شرکت پخش رازی نیز در پاسخ به معضلات پیش آمده با سبد فروشی شرکت های پخش می گوید: مشکل اصلی در کل زنجیره ارزش داروی کشور سیاست گذاری است؛ چرا که برخی از آیین نامه ها که باعث بروز مشکلاتی می شوند آن مشکلات را به شرکت های پخش هم سرایت می دهند.
وی می افزاید: با کدام کشور همکاری داریم و کدام الگوی مقایسه ای را داریم که تعداد شرکت های پخش دارویی یک کشور بیش از هفت شرکت باشد؟ یا در کجای دنیا محدودیت صادرات محصولات دارویی وجود دارد اما برای یک پروانه تولید ۵۴ تولید کننده وجود دارد؟ بعد همه می خواهند همه سهم بازار را در اختیار خود بگیرند.
مرادی: وقتی ۵۴ شرکت یک محصولی را تولید می کنند و همه هم می خواهند سهم بازار بگیرند قائدتا دیگر نمی شود یک حالت متواضعی را در فروش از شرکت تولیدی توقع داشته باشیم
مرادی ادامه می دهد: با تجربه ای در کل زنجیره تامین دارو داشته ام می توانم بگویم که مهمترین مشکل امروز صنعت سیاست گذاری است؛ چرا که وقتی ۵۴ شرکت یک محصولی را تولید می کنند و همه هم می خواهند سهم بازار بگیرند قائدتا دیگر نمی شود یک حالت متواضعی را در فروش از شرکت تولیدی توقع داشته باشیم؛ چرا که هر یک از شرکت ها رفته اند از ارزی که به سختی می توان تهیه کرد محصول تولید کرد اند و حالا هم ۵۰ رقیب دارند و می خواهد بفروشند اما نمی توانند فروشی داشته باشند.
مدیرعامل شرکت پخش رازی تاکید می کند: بنابراین به پخش کننده می گوید اگر می خواهی داروی مورد نظر را تهیه کنی باید سایر محصولات کم فروش تر دیگر را هم خرید کنید. همین روند تا داروخانه ادامه می یابد. بنابراین مشکل سیاست گذاری است. این درحالی است که به نظر بنده یکی از صنایعی که می تواند بعد از نفت به کشور کمک کند همین داروسازی است.
این داروساز می افزاید:ظرفیتی تولیدی که اکنون در اختیار داریم بیش از نیاز داخلی است و بیش از ۳.۵ برابر نیاز داخل می توانیم تولید کنیم اما تولید نداریم؛ چرا؟ چون نمی توانیم صادرات داشته باشیم. بنابراین وقتی این موارد و کنار هم بذاریم متوجه دلیل سبد فروشی خواهیم شد.
عدم توازن در بین تولید و تامین داروها
مدیرعامل شرکت پخش رازی بیان می کند: وقتی پروانه های تکراری تولید، پروانه های زیاد شرکت های توزیع کننده، عدم امکان صادرات و انبوهی از محصولات مشابه تولید در کارخانه ها و شرکت های پخش وجود دارد در مقابل محصولاتی که همیشه دچار کمبود هستند. معضلی که دقیقا نبود برنامه ریزی را نشان می دهد؛ چرا همیشه یک سری محصول را بیش از نیاز داخلی و یک سری محصول دیگر را کمبود داریم.
وی می افزاید: بنابراین وقتی سیاست گذاری اشتباه است و برنامه ریزی وجود ندارد همیشه یک تعدادی محصول زیاد و تعدادی محصول کم است. با این شرایط و تعداد بالای شرکت های پخش می بینیم که سبد فروشی می شود. پخش ها هم چون می خواهند در این فضا بمانند و حذف نشوند چند محصول استراتژیک را پیش خرید می کنند و بعد به داروخانه سبد فروشی می کنند.
مرادی: پخش ها هم ناچار هستند خیلی از محصولات را پیش خرید کنند؛ چرا که بین ۶۴ شرکت پخش سراسری دارو رقابت است. آخر این موضوع نیز متضرر شدن داروخانه ها هست
مرادی ادامه می دهد: پخش ها هم ناچار هستند خیلی از محصولات را پیش خرید کنند؛ چرا که بین ۶۴ شرکت پخش سراسری دارو رقابت است. آخر این موضوع نیز متضرر شدن داروخانه ها هست. این درحالی است که اگر از ظرفیت های کشور استفاده شود بتوانیم در بعد کلان مشکل صادرات دارویی را رفع کنیم خیلی از مسائل دیگر خود به خود برطرف می شود.
این داروساز تاکید می کند: با چنین شرایطی خیلی از شرکت ها که تعداد شان هم کم نیست می توانند محصول شان که بیش از نیاز بازار است را صادر کنند و توازنی در سبد ایجاد تولیدات ایجاد کنند. همچنین اگر کمبودی هم پیش بیاید واردات ساده تر است. توازن که باشد هیچ کسی نمی تواند داروخانه را مجبور به خرید سبد دارویی کند. داروخانه هم مشتری ثابت شرکت های پخش است و نمی خواهد باعث از دست رفتن آن شود اما شرایط ایجاد می کند.
مرادی می افزاید: این مسائل هم فقط به داروساز و شرکت پخش و غیره مرتبط نیست. از ابتدای زنجیره یعنی مواد اولیه مشکل سیاست گذاری وجود دارد تا اینکه داروخانه که در ارتباط با مردم است. الان یکی شرکت های تولید کننده یک محصول را با ظرفیت ۵ سال نیاز کشور را تولید کرده بعد همان شرکت ۵۰ محصول دیگر را نتوانسته تولید کند.
با این تفاسیر شاید بخشی از کمبودهای دارویی و معضلات امروز صنعت داروسازی در ادامه همان بخش نامه های گاهی و بیگاهی باشد که نه تنها چشم اندازی برای داروسازان نمی گذارد بلکه باعث می شود در نبود صادرات، داروسازان و شرکت های پخش به صورت زنجیره ای ناچار به سبد فروشی شوند. اتفاقی که شاید تاثیر مستقیمی بر روی صنعت درمان کشور نگذارد اما به طور حتم با بروز کمبودهای دارویی در نهایت دود آن در چشم مردم می رود.
