اقتصاد روستایی قربانی تصمیم‌های نادرست دولت/فرش ایرانی زیر سایه خودکفایی کشاورزی رنگ باخت - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ ارزیابی‌های نشان می‌دهد،تحریم‌های اقتصادی، بسته شدن مسیرهای بانکی، افزایش هزینه‌های صادرات و حضور قدرتمند رقبایی چون هند، افغانستان و نپال در بازار جهانی، اصلی‌ترین عوامل این کاهش محسوب می‌شوند کاهشی که کوچ صنعتگران این بخش به کشورهای رقیب را به همراه داشته است.

در دهه‌های اخیر، سیاست‌های توسعه‌ای کشور در حوزه روستاها با تمرکز شدید بر کشاورزی و شعار خودکفایی غذایی دنبال شده است. این رویکرد که در ابتدا با هدف تقویت اقتصاد ملی و کاهش وابستگی به واردات اتخاذ شد، در عمل منجر به تغییر جهت اقتصاد روستایی از ساختار سنتی و چندمنظوره، به یک الگوی تک‌محور کشاورزی شد؛ تغییری که پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته است.

در کنار آسیب‌های زیست‌محیطی، تغییر تمرکز به کشاورزی، ضربه‌ای جدی نیز به سایر فعالیت‌های درآمدزا در روستاها وارد کرد. فرش‌بافی به‌عنوان یک صنعت خانگی، کم‌هزینه، با ارزش افزوده بالا و سابقه فرهنگی غنی، قربانی بی‌توجهی دولت به تنوع اقتصاد روستایی شد. با تمرکز کامل بر کشاورزی، زنان و نوجوانانی که سابقاً در کنار خانواده به بافت فرش می‌پرداختند، یا از این فعالیت بازماندند یا با مهاجرت به شهرها، از چرخه تولید حذف شدند.

علیرضا مفتح، جانشین وزیر صمت در امور بازرگانی، در نشست بزرگداشت روز ملی فرش دستباف ایرانی با تاکید بر نقش راهبردی فرش در اقتصاد کشور عنوان کرد: فرش می‌تواند هم اشتغال‌زا باشد و هم سهم قابل توجهی در رشد صادرات غیرنفتی ایفا کند. وی با اشاره به اهمیت این صنعت در معیشت روستایی افزود: تولید فرش در روستاها منبع مهمی از درآمد برای کشاورزان به‌شمار می‌رود و توسعه تجارت فرش می‌تواند نقش چشم‌گیری در بهبود اقتصاد خانوارهای روستایی ایفا کند.

مفتح در بخش دیگری از سخنان خود، به اشتباهات راهبردی در سیاست‌گذاری اقتصاد روستا پس از انقلاب اشاره کرد و گفت: تغییر تمرکز اقتصاد روستا از دامپروری سنتی به کشاورزی، به بهانه خودکفایی، آسیب‌هایی به منابع آب، فرونشست زمین، و حتی تولید فرش وارد کرد؛ چراکه تولید پشم نیز وابسته به دام است.

چهار حوزه سیاست گذاری برای صنعت فرش

در ادامه این نشست یحیی آل اسحاق امروز به این نکته اشاره کردکه رویکرد جدید این شورا توجه به حضور فعالان اقتصادی و حل مسائل صنعت فرش است باید تغییر نگاه‌ها صورت گیرد و دولت باید به سمت وظایف حاکمیتی و تنظیم گری برود در غیر این صورت رونق تولید و تجارت در حوزه فرش را نخواهیم داشت.

وی افزود: در صورتی که دولت در چهار حوزه سیاست گذاری، هدایت، نظارت و پشتیبانی حرکت کند بقیه مسیر توسط صنعتگران و فعالان بنیان‌های اقتصادی کشور به سمت جهش است.

مشاور عالی وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه کل صادرات فرش ۴۰ میلیون دلار است، گفت: مشکل در تخصیص ارز داریم بانک مرکزی باید توجه ویژه‌ای به صنعت فرش داشته باشد.

وی عنوان کرد: اکنون بسیاری از صادرکنندگان به کشورهای اروپایی فرش صادر کردند و به خاطر شرایط تحریمی و قوانین کشورمان به مشکل برخورده اند که و اکنون حساب‌های آنان بلوکه شده است همچنین عده‌ای فرش‌های موزه‌ای در خارج از کشور دارند که اجازه بازگشت این فرش‌ها به ایران وجود ندارد و این امر به نفع کشور خارجی است.

رئیس شورای عالی راهبری فرش دستباف کشور با بیان اینکه فرش هنر ایرانی است، گفت: فرش از محدود موضوعاتی است که همه اقوام و جغرافیای کشور در آن شریک هستند محروم‌ترین جاهای کشور درآمد و زندگی خود را با فرش سپری کردند.

وی ادامه داد: در اوایل دهه ۷۰ خورشیدی ۲ میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم و ۲ میلیون نفر در حوزه صنعت فرش مشغول بودند اما اکنون این آمار صادراتی کاهش یافته است.

مشاور عالی وزیر صمت افزود: در حال حاضر صادرات فرش دستباف به ۴۰ میلیون دلار رسیده است.

تشکیل شورای عالی فرش

محمدصادق مفتح نیز در این نشست به این نکته اشاره کرد که اقداماتی در حوزه رفع موانع صنعت فرش دستباف شروع شده است که توسط شورای عالی فرش در وزارت صمت پیگیری می‌شود.

وی افزود: به دنبال تسهیل گری در حوزه بازگشت ارز حاصل از صادرات فرش هستیم چراکه توسعه تولید و رونق فرش از مسیر تسهیل گری در صادرات فرش می‌گیرد. جانشین وزیر صمت در امور بازرگانی با بیان اینکه از مهاجرت رفوگران جلوگیری می‌شود، گفت: با رسیدگی به مشکلات این صنف موانع را رفع خواهیم کرد.

مفتح عنوان کرد: تقویت و حمایت از صنعتگران فرش در رأس برنامه‌های وزارت صمت است به گونه‌ای که سیاست‌های وزارت صمت در دولت چهاردهم، ارتقای جایگاه تشکیلاتی فرش از جمله مرکز ملی فرش بود.

موانع جهانی فرش در جایگاه جهانی

همچنین زهرا کمانی رئیس مرکز ملی فرش ایران در این نشست ضمن اشاره به پیشینه تاریخی فرش دستباف ایرانی اظهار کرد: فرش دستباف ایران با قدمتی چند هزار ساله، همواره نقش مهمی در فرهنگ، هنر، اشتغال‌زایی و تولید ایفا کرده و در دوران شکوفایی خود توانست جایگاه نخست جهان را از نظر صادرات به خود اختصاص دهد. در مقطعی صادرات فرش دستباف ایران به بیش از دو میلیارد دلار رسید، که این یک سابقه درخشان برای کشور ماست.

وی در تشریح موانعی که در سال‌های اخیر این صنعت را با چالش مواجه کرده است، گفت: متاسفانه طی سال‌های اخیر، به دلیل تحریم‌های ه آمریکا و همچنین برخی قوانین دست‌وپاگیر در حوزه فرش دستباف و کاستی‌هایی در حوزه مدیریت و توسعه این بخش، شاهد افت قابل‌توجهی در جایگاه جهانی فرش ایرانی بودیم.

روز فرش با سفرای خارجی

کمانی از برگزاری مراسم جشن روز ملی فرش خبر داد و گفت: این مراسم فردا (سه‌شنبه ۲۰ خرداد ماه) ساعت ۱۸ در موزه فرش ایران برگزار خواهد شد و از سفرای کشورهای مختلف دعوت به عمل آمده است. موزه فرش ایران تنها موزه تخصصی فرش در جهان است و آثار بی‌نظیری از هنرمندان ایرانی را در خود جای داده است. متأسفانه بسیاری از ایرانیان این موزه را ندیده‌اند، در حالی که گردشگران خارجی برای دیدن این آثار به کشور ما سفر می‌کنند.

به گفته این مقام صنعتی، یکی از بخش‌های شاخص مراسم روز ملی فرش، رونمایی از یک فرش نفیس با طرح شاهنامه است که این فرش طی ۱۰ سال با تکنیک‌های خاص بافته شده، در این مراسم قیچی و چله‌بری خواهد شد. همچنین پنج فرش نفیس متعلق به دوره قاجار که از مخزن موزه استخراج شده‌اند، به نمایش عمومی درمی‌آیند. ضمن اینکه از ساعت ۲۰ امشب، نمادها و المان‌های فرش ایرانی بر روی برج آزادی به نمایش درمی‌آید و برای نخستین بار نورافشانی به مناسبت روز ملی فرش انجام می‌شود.