سقف بانک مرکزی شکست؛ اعتباردهی بازار باز به ۳۰۰ همت رسید - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، نتایج ششمین عملیات سیاست پولی بانک مرکزی در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ به طور رسمی منتشر شده است. بر اساس این گزارش، سقف اعتباردهی بانک مرکزی در بازار باز شکسته و برای اولین بار فراتر از مقاومت ۲۹۰ همتی رفته است. در این عملیات ۲۱ بانک مشارکت داشتند و با حدود ۸۰ درصد از درخواست‌ها موافقت شد که نسبت به هفته گذشته افزایشی بوده است.

در بازار قاعده‌مند نیز حجم فعالیت بانک‌ها به شکل قابل‌توجهی در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل بالاتر بوده و روزانه بیش از ۸۰ همت بوده است. این موارد در کنار نرخ بالای بهره بین بانکی نشان می‌دهد که احتمالا فشار نقدینگی شدیدی به بانک‌ها وارد شده که بخشی از آن به علت تسهیلات تکلیفی مانند وام ازدواج و بخشی دیگر به دلیل الزام خرید اوراق دولتی از سوی این نهادهای مالی است.

فشار بالای نقدینگی در بانک‌ها

همانطور که اشخاص برای گرفتن وام به بانک‌ها مراجعه می‌کنند، بانک‌ها نیز جهت تامین مالی و دریافت اعتبار خود به بانک مرکزی مراجعه می‌کنند. این عملیات تحت عنوان بازار باز شکل می‌گیرد. بانک‌ها با گرو گذاشتن اوراق نزد بانک مرکزی، اعتبار مورد نیاز خود را اعلام می‌کنند. بانک مرکزی تعیین می‌کند که چه مقدار از این نیاز مالی را پاسخ ‌دهد و بانک‌ها در چه سررسید و با چه نرخ سودی باید اوراق خود را بازخرید کنند.

اگر بانک مرکزی به درخواست بانک‌ها جهت تامین اعتبار مورد نیاز پاسخ منفی دهد، بانک‌ها برای اعتبارگیری به بازار شبانه مراجعه خواهند کرد.

براساس گزارش بانک مرکزی از ششمین حراج سال جاری، ۳۷۲ هزار میلیارد تومان توسط ۲۱ بانک درخواست شده که بانک مرکزی با ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از آن‌ها موافقت کرده است. در این حراج سررسید اعتبارها ۷ روزه بوده که از همین‌رو بانک‌های اعتبار گیرنده باید طی یک هفته بدهی خود را تسویه کنند. این تسویه به صورت بازخرید اوراق گرو گذاشته شده نزد بانک مرکزی با نرخ سود سالانه ۲۳ درصد است. این عملیات گرو گذاشتن اوراق و بازخرید آن از بانک مرکزی با نام ریپو نیز شناخته می‌شود.

از طرف دیگر تا هفته مورد اشاره، ۲۷۱.۱۹ هزار میلیارد تومان از اعتبارات قبلی بانک‌ها سررسید شده و همچنین ارزش مانده توافق بازخرید سررسید نشده معادل ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

بر این اساس، بانک مرکزی با ۸۰ درصد از درخواست‌های ارسال شده از سوی بانک‌ها موافقت کرده است. تا کنون، وجه تمایز این بازار باز با هفته‌های گذشته این بوده که اولا نسبت درخواست‌های پذیرفته شده به بالای ۷۰ درصد رسیده و دوما برای نخستین بار در سال جاری رقم موافقت‌شده برای اعطا به بانک‌ها به بالای ۲۹۰ همت (۳۰۰ همت) رسیده است.

این مسئله در کنار حجم روزانه ۸۰ همتی اعتبارگیری قاعده‌مند نشان می‌دهد که بانک‌ها در تنگنای نقدینگی قرار گرفته‌اند. شاهد دیگری بر این مدعا، نرخ بالای بهره بین بانکی است.

اعتبارات تبادل شده در بازار شبانه

یکی دیگر از راه‌های بانک مرکزی برای مدیریت نیاز مالی بانک‌ها بازار قاعده‌مند یا شبانه است. نرخ بهره در این بازار ۲۴ درصد است و بانک‌ها موظفند با گرو گذاشتن اوراق، طی ۲۴ الی ۴۸ ساعت اوراق را با نرخ سود تعیین شده بازخرید کنند.

در هفته منتهی به ۲۴ اردیبهشت سال جاری، ارزش اعتبارات دریافتی بانک‌ها از بانک مرکزی ، روزانه بین ۵۷ تا ۸۴ همت بوده و در روز آخر نیز ۸۳ همت سررسید شده است.

به نظر می‌رسد بانک‌ها عمدتا به دلیل تسهیلات تکلیفی از جنس وام‌های ملزم به پرداخت و یا از جنس خرید اوراق دولتی تحت فشار نقدینگی قرار گرفته‌اند.