دلیل اصلی گرانی شکلات مشخص شد/ آیا افزایش قیمت‌ کاکائو ادامه دارد؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، طبق گزارش «بانک ولز فارگو»، در آمریکا، قیمت خرده فروشی شکلات در روز ولنتاین در مقایسه با سال گذشته، یک پنجم بالاتر بود. در انگلیس نیز قیمت ۴۷ درصد افزایش یافت؛ در حالی که قیمت کاکائو که ماده اصلی شکلات است، از اوج قیمتش در دسامبر ۲۰۲۴، حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است، اما مصرف‌کنندگان همچنان قیمت‌های بی سابقه‌ای را برای شکلات می‌پردازند.

جهش قیمت کاکائو را می‌توان به چندین عامل افزایش داد که مهمترین آن‌ها، تغییرات آب‌ و هوایی است که به تولیدکنندگان کاکائو در غرب آفریقا و مهمترین تولیدکننده کاکائو، ضربه زده است. قراردادهای آتی نیویورک که برای مبادله کاکائو در تاریخ و قیمت مشخص استفاده می شود، در دسامبر ۲۰۲۴، به ۱۲ هزار و ۵۶۵ دلار در هر تن رسید که بالاترین قیمت همه زمان‌ها بود.

برداشت ناچیز کاکائو در سال گذشته، به کمبود عرضه بی‌سابقه منجر شد، زیرا آب‌وهوای نامناسب و آفت، باعث تخریب محصولات در غنا و ساحل عاج شد که محل کشت دو سوم دانه‌های کاکائو در جهان هستند.

کمبود محصول در نیجریه و اندونزی که به ترتیب سومین و چهارمین تولیدکنندگان بزرگ کاکائو هستند، نیز مشاهده شد. در مجموع، در سال ۲۰۲۴، کمبود ۵۰۰ هزار تنی کاکائو در بازارهای جهانی وجود داشت که همچنان قیمت‌ها را بالا نگه می‌دارد.

کارستن فریچ، تحلیلگر کومرس بانک در یادداشتی به مشتریان گفت: آخرین برداشت کاکائو  که از اکتبر ۲۰۲۴ تا مارس ۲۰۲۵ ادامه داشت، با توجه به  ۳۳ درصد بیشتر دانه‌های وارد شده به بنادر ساحل عاج در مقایسه با سال گذشته، شروع خوبی داشت.

آب وهوای ناپایدار، یکی از عوامل مهم است. غرب آفریقا در سال ۲۰۲۳، بارندگی شدیدی را تجربه کرد و در برخی نقاط، بارش کل بیش از دو برابر میانگین ۳۰ ساله بود، در حالی که سال ۲۰۲۴، گرمای شدید و خشکسالی مشاهده شد. بسیاری از دانشمندان آب و هوا، به پدیده اقلیمی ال نینو اشاره می‌کنند.

سازمان بین‌المللی کاکائو، در فوریه، مازاد جهانی کاکائو را ۱۴۲ هزار مگاتن برای سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۵ پیش‌بینی کرد که اولین مازاد کاکائو در چهار سال اخیر است. این تا حدی کاهش اخیر قیمت را توضیح می‌دهد.

در گزارش ایسنا آمده است که چندین مسئله دیگر علاوه بر تغییر الگوهای آب وهوایی، نیز باعث افزایش اخیر قیمت کاکائو شده است. قوانین جدید جنگل‌زدایی در سراسر غرب آفریقا، کشاورزان را از گسترش مزارع کاکائو باز داشته و مانع عرضه آن شده است. در عین حال، شیوع ویروس ساقه متورم کاکائو (CSSV)، به برداشت محصول ضربه زده است. یک گروه تحقیقاتی، اخیراً دریافته است که تولید کاکائو در ساحل عاج ممکن است به دلیل گسترش این ویروس، به نصف کاهش یابد.

با توجه به تعرفه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و افزایش قیمت طلا، بسیاری از کشاورزان دارایی‌های خود را به معدنچیان غیرقانونی می‌فروشند که بخش‌هایی از زمین را در جست‌وجوی طلا، از بین برده‌اند. غنا بزرگترین تولید کننده طلا در آفریقا و ششمین تولید کننده طلا در جهان است.

آیا افزایش قیمت کاکائو ادامه دارد؟

آمریکا بیشترین مصرف شکلات را در جهان دارد. اگرچه سوییسی‌ها این برچسب را برای بیشترین مصرف سرانه کرده‌اند، اما اگر مصرف آمریکا ادامه پیدا کند، ممکن است قیمت‌ها افزایش یابد. تقاضای رو به رشد برای شکلات در شرق آسیا نیز اهمیت دارد. برای مثال مصرف قهوه در چین بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴، بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.

تولیدکنندگان تاکنون، به یکی از دو روش پاسخ داده‌اند و یا هزینه‌های بالاتر را به مصرف‌کنندگان منتقل کرده‌اند و یا محصولات با کاکائو کمتر یا با مواد جایگزین را تبلیغ می‌کنند.

پولمن گونزاگا، یک تاجر کالا در سوییس گفت: اگر قیمت کاکائو به افزایش خود ادامه دهد، انتظار دارم جایگزین‌های کاکائو بیشتری را در قفسه‌های سوپرمارکت ببینم. سوال جالب این است که آیا ذائقه مصرف‌کنندگان تغییر خواهد کرد یا خیر.

بحران در صنعت شکلات ایران

ایران نیز از این بحران بی‌نصیب نمانده است. افزایش قیمت شکلات به دلیل هزینه‌های بالای کاکائو، تأثیرات قابل توجهی بر تقاضا در داخل کشور گذاشته است و منجر به کمبود عرضه کمتر از پیش‌بینی‌ها شده است.

در همین راستا، یوسف قاضی عسگر، دبیر انجمن صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران، بهمن ماه گذشته در نامه‌ای به محمد اتابک، به مشکلات جدی این صنعت اشاره کرد و گفت: صنعت بیسکویت، شیرینی و شکلات با کمبود شدید روغن برای تولیدات خود روبه‌رو است، در حالی که بیش از ۱۰۰ هزار نفر از هموطنان در این حوزه مشغول به کارند و تاکنون تلاش کرده‌اند که حتی برای لحظه‌ای نیز چرخه این صنعت متوقف نشود.

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد تولیدکنندگان داخلی در ماه‌های گذشته قیمت بسته‌های شکلات و کاکائو را افزایش داده‌اند. در مواردی برای بعضی از انواع شکلات افزایش چند برابری قیمت‌ها گزارش می‌شود. افزایش شدید قیمت کاکائو از حدود یک سال قبل در بازار داخلی آغاز شد و پیش‌بینی می‌شد موج این افزایش قیمت دیر یا زود به بازار داخلی سرایت کند.