آخرین آمار از بازار کار ایران؛ شاخص‌های اصلی اُفت کردند - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، جدیدترین داده‌های منتشر شده از مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش یافته اما این کاهش به نحوی بوده که نمی‌توان با قاطعیت درمورد آن ادعا کرد که بیکاری در کشور کاهش یافته چرا که نرخ مشارکت نیز به طور همزمان اُفت کرده است. حتی نسبت اشتغال نیز نسبت به زمستان ۱۴۰۲ در سطح پایین‌تری قرار گرفته است.

بنابراین، بر اساس داده‌های اولیه به نظر می‌رسد بازار کار کشور طی زمستان سال گذشته با کاهش بیکاری روبرو بوده اما این کاهش احتمالا ناشی از دلسردی کارجویان از بازار کار بوده است.

آینه‌ی بازار کار ایران در زمستان ۱۴۰۳

بازار کار شاخص‌های مهمی دارد که تحلیلگران با استفاده از آن‌ها وضعیت بیکاری و اشتغال را رصد می‌کنند. سه مورد از مهمترین شاخص‌های بازار کار، نرخ بیکاری، نرخ مشارکت و نسبت اشتغال است.

نرخ بیکاری نشان می‌دهد که از هر ۱۰۰ نفری که به صورت فعال در بازار کار حضور دارند، چند نفر بیکاراند. منظور از جمعیت فعال، جمعیت در سن کار (۱۵ ساله و بالاتر) است که یا به صورت شاغل و یا به صورت بیکار در بازار کار فعالیت می‌کنند. در اینجا، تعریف «بیکار» نیز اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. آیا هر شخص فاقد شغلی را می‌توان به عنوان بیکار در آمار تحت نظر داشت؟ 

تعریف بیکار در شاخص نرخ بیکاری تنها به نوع خاصی از افراد بدون شغل اشاره دارد. به عبارت دیگر، اگر فرد شغل نداشته باشد اما مایل به کار کردن باشد یا دنبال شغل بگردد بیکار تلقی می‌شود. بر این اساس، افراد بدون شغلی که تمایلی به کار کردن ندارند یا از یافتن شغل ناامید شده‌اند و دیگر دنبال کار نمی‌گردند از ذیل برچسب بیکار خارج می‌شوند.

جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در زمستان ۱۴۰۳، نرخ بیکاری کل کشور به ۷.۸ درصد رسیده در حالی که در زمستان قبل ۸.۶ درصد بوده است. به عبارت دیگر در زمستان ۱۴۰۳ به ازای ۱۰۰ نفر فعال در بازار کار، ۷.۸ نفر بیکار بوده‌اند در حالی که در مدت مشابه در سال قبل ۸.۶ نفر بیکار بوده‌اند. طبق اعلام مرکز آمار، تعداد افراد بیکار تا انتهای زمستان سال گذشته ۲ میلیون و ۴۵ هزار و ۸۰۶ نفر بوده است.

بنابراین نرخ بیکاری کاهش یافته است. اما آیا این کاهش به معنای بهبود یافتن وضعیت بازار کار است؟ شاخص‌های دیگر پاسخ «خیر» به این سوال می‌دهند.

نرخ مشارکت و نسبت اشتغال، رمزگشای آمار بیکاری

جزئیات گزارش مرکز آمار حکایت از آن دارد که نرخ مشارکت نیز اُفت کرده و از ۴۰.۸ درصد در زمستان ۱۴۰۲ به ۴۰.۱ درصد در زمستان قبل رسیده است. نرخ مشارکت نشان می‌دهد که از هر ۱۰۰ نفری که در سن اشتغال قرار گرفته‌اند، چند نفر به صورت فعال (شاغل یا بیکار) در بازار کار حضور دارند. در انتهای زمستان، تعداد فعالان در بازار کار ایران ۲۶ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۲۳۹ نفر بوده است.

تحلیلگران بر این باوراند که هر گاه نرخ بیکاری و نرخ مشارکت همزمان با هم کاهش یافت می‌تواند به این معنا باشد که بخشی از بیکاران از یافتن شغل ناامید شده‌اند و به طور کلی از جمعیت فعال بیرون رفته‌اند؛ به همین علت نرخ بیکاری و نرخ مشارکت توأمان با هم کاهش یافته است.

از طرفی، کاهش نسبت اشتغال تایید می‌کند که سمت و سوی حرکت بازار کار در زمستان به سمت نقطه مطلوب نبوده است. نسبت اشتغال شاخصی است که نشان می‌دهد از هر ۱۰۰ نفری که در سن اشتغال قرار گرفته‌اند، چند نفر شاغل‌اند.

تغییر این نسبت از ۳۷.۳ به ۳۷ حکایت از آن دارد که وضعیت اشتغال نیز مطلوب نبوده و با کاهش روبرو بوده است.

بنابراین، به نظر می‌رسد وضعیت بازار کار در زمستان بهبود نیافته و کاهش بیکاری بیشتر به دلیل راکد‌شدن این بازار بوده است.