روایت آماری از موتور محرک رشد اقتصادی در یک قرن گذشته - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، براساس برآوردهای پژوهشکده پولی و بانکی و مرکز آمار از ارقام تولید ناخالص داخلی بالاترین مقدار سهم سرمایه‌گذاری از اقتصاد معادل ۳۶.۶ درصد بوده که در سال ۱۳۳۰ بوده است. همچنین پایین‌ترین میزان سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد ۳.۷ درصد محاسبه شده که مربوط به سال ۱۳۴۱ بوده است.

در محاسبه تولید ناخالص داخلی به روش هزینه‌ای، کل اقتصاد را به چند بخش اصلی تقسیم می‌کنند. این بخش‌ها شامل «مصرف مردم»، «هزینه دولتی»، «سرمایه‌گذاری»، «صادرات» و «واردات» می‌شوند. در این روش، مجموع هزینه‌ای که هر یک از این بخش‌ها در یک دوره زمانی انجام داده‌اند به عنوان تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته می‌شود.

منطق این محاسبه این است که فرض می‌شود هر کالا و خدمتی که در یک بازه زمانی در اقتصاد کشور تولید شده، نهایتا توسط یکی از این بخش‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد. بنابراین کل هزینه صورت گرفته در یک دوره زمانی را می‌توان برابر با تولید ناخالص داخلی در آن زمان دانست.

براساس مبانی علم اقتصاد سرمایه‌گذاری مهمترین متغیر در جهت رسیدن به رشد اقتصادی باثبات و بالا است. به طوری که به سرمایه‌گذاری موتور رشد اقتصادی یا تولید ثروت گفته می‌شود. و از همین‌رو هرچه سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد بالاتر باشد و سهم مصرف پایین‌تر، این امر به معنای آن است که در آینده احتمالا رشد اقتصادی مثبت در پیش‌روی اقتصاد کشور وجود دارد.

نوسان بالای سهم سرمایه‌گذاری از حجم اقتصاد از ۱۲۸۵ تا ۱۳۴۰

برآوردهای پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد که روند سهم سرمایه‌گذاری از حجم اقتصاد از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۱۸ صعودی بوده است. به طوری که سرمایه‌گذاری که در سال ۱۲۸۵، ۶.۷ درصد از کل اقتصاد را تشکیل می‌داده ، در سال ۱۳۱۸ سهم آن به ۲۷.۳ درصد افزایش پیدا کرده است. اما با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای روس و انگلیس سهم سرمایه‌گذاری از حجم اقتصاد کاهش شدیدی یافت و در سال ۱۳۲۲ معادل ۷.۵ درصد بوده است. با این‌حال بعد از پایان جنگ جهانی دوم و افزایش فروش نفت کشور و طبعا افزایش سرمایه‌گذاری، سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد در سال ۱۳۳۰ معادل ۳۶.۶ درصد محاسبه شده که بالاترین مقدار در ۱۱۸ سال گذشته بوده است. با این‌وجود براساس گزارش مرکز آمار، این روند صعودی سهم سرمایه‌گذاری از حجم اقتصاد ادامه نیافته و در سال ۱۳۴۱ به پایین‌ترین میزان در بیش از یک قرن گذشته رسید. در این سال سهم سرمایه‌گذاری از تولید ناخالص داخلی برابر با ۳.۷ درصد اعلام شده است.

آمارها حاکی از آن است که از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۷ روند سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد صعودی شده و از  ۳.۷ درصد به ۱۵ درصد رسید. ولی از سال ۱۳۵۷ به بعد به دلیل اتفاقات افتاده سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کرده و در نتیجه سهم آن نیز از اقتصاد کمتر شد. این روند نزولی سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد تا پایان جنگ تحمیلی ایران و عراق ادامه یافت و در سال ۱۳۶۸ به رقم ۷.۷ درصد رسید. بعد از این تاریخ روند سهم سرمایه‌گذاری صعودی بوده و در سال ۱۳۹۶ معادل ۱۹.۵ درصد برآورد شده است. البته در این میان به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل در سال ۱۳۹۰ ، سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد کاهش داشته ولی با امضای توافق برجام در سال ۹۴ این روند صعودی شد.

با این‌حال سهم سرمایه‌گذاری از اقتصاد بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ روندی نزولی را طی کرده و براساس آخرین آمار در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳ ، ۱۵.۷ درصد محاسبه شده است.

گرافیست : سید مصطفی موسوی