اقتصاد شادکامی؛ نگاهی به پیوند ثروت و خوشبختی - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، خلاف دیدگاه‌های سنتی که موفقیت اقتصادی را بر اساس شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص داخلی (GDP) ارزیابی می‌کنند، اقتصاد شادکامی تأکید دارد که این شاخص‌ها به‌تنهایی قادر به توضیح کیفیت زندگی افراد و جوامع نیستند.

آیا پول خوشبختی می‌آورد؟

یکی از پرسش‌های اساسی در اقتصاد شادکامی این است که آیا افزایش درآمد باعث افزایش شادمانی می‌شود؟ پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تا یک سطح مشخصی، افزایش درآمد به بهبود کیفیت زندگی و افزایش احساس خوشبختی کمک می‌کند؛ اما پس از رسیدن به این سطح، اثر درآمد بر شادکامی کاهش می‌یابد. این پدیده که به «پارادوکس ایسترلین» مشهور است، نشان می‌دهد که در جوامع ثروتمند، تفاوت در میزان شادمانی میان افراد پردرآمد و کم‌درآمد چندان چشمگیر نیست.

عوامل مؤثر بر شادکامی در اقتصاد

اقتصاد شادکامی نشان داده است که عوامل متعددی بر رضایت از زندگی تأثیر دارند، از جمله:

نابرابری درآمدی: در جوامعی که شکاف طبقاتی عمیق است، حتی اگر درآمد سرانه بالا باشد، سطح شادکامی پایین‌تر خواهد بود.

امنیت اقتصادی: اشتغال پایدار، بیمه‌های اجتماعی و حمایت‌های رفاهی نقش کلیدی در افزایش حس امنیت و در نتیجه شادکامی دارند.

کیفیت روابط اجتماعی: اقتصاددانان شادکامی معتقدند که تعاملات اجتماعی، اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر بر خوشبختی‌اند.

زمان آزاد و تعادل کار و زندگی: جوامعی که ساعات کاری طولانی و استرس شغلی بالا دارند، معمولاً شادمانی کمتری را تجربه می‌کنند.

شاخص‌های جایگزین برای سنجش رفاه

به‌دلیل محدودیت‌های GDP در سنجش واقعی سطح رفاه، برخی کشورها از شاخص‌های جایگزین استفاده می‌کنند، از جمله:

شاخص توسعه انسانی (HDI) که علاوه بر درآمد، آموزش و سلامت را نیز در نظر می‌گیرد.

شاخص شادی جهانی که بر اساس معیارهایی چون حمایت اجتماعی، آزادی انتخاب و سلامت روانی تنظیم می‌شود.

شاخص تولید ناخالص ملی شادکامی (GNH) برای اولین بار در کشور بوتان معرفی شد و به ابعاد معنوی و اجتماعی خوشبختی می‌پردازد.

چشم‌انداز آینده اقتصاد شادکامی

با گسترش اقتصاد دیجیتال، افزایش اتوماسیون و تغییرات اجتماعی، اهمیت رویکردهای اقتصاد شادکامی بیش از پیش مطرح شده است. 

سیاست‌گذاران به‌تدریج دریافته‌اند که رشد اقتصادی تنها در صورتی ارزشمند است که به بهبود واقعی کیفیت زندگی منجر شود. بنابراین، انتظار می‌رود در آینده، سیاست‌های اقتصادی بیش از پیش بر سلامت روان، عدالت اجتماعی و تعادل بین کار و زندگی متمرکز شوند.

اقتصاد شادکامی یادآور این حقیقت است که ثروت وسیله‌ای برای زندگی بهتر است، نه هدف نهایی؛ برای رسیدن به جامعه‌ای شکوفا، باید بیش از صرفاً افزایش تولید، بر کیفیت زندگی و احساس رضایت شهروندان تمرکز کنیم.

در این قسمت از برنامه «پدیدار» با دکتر فرهاد نیلی درباره «اقتصاد شادکامی» به گفت‌و‌گو پرداختیم.