حجم صادرات محصولات کشاورزی رشد کرد، ارزش افت - افق اقتصادی

اکوایران: قوانین ناپایدار و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه، نه تنها اعتبار صادرکنندگان کشاورزی را در بازارهای جهانی خدشه‌دار کرده و به ایجاد ناترازی در این بخش منجر شده، بلکه مقاصد صادراتی کشور را نیز دستخوش تغییر کرده است.

به گزارش اکوایران؛ براساس ارزیابی‌های صورت گرفته قوانین و مقررات تجاری داخلی، محدودیت‌های مقاصد صادراتی، فضای سیاسی و اقتصادی کلان، مشکلات تولید، بازاریابی و بازارسازی محصولات و زیرساخت‌های تجاری و حمل‌ونقل به عنوان مهم‌ترین چالـش‌های صـادرات محصـولات کشاورزی و صـنایع غذایی عنوان شده است.

به گفته فعالان بخش خصوصی، در حال حاضر بیش از ۸۰ تشکل بخش خصوصی در حوزه کشاورزی فعالیت دارند. در سال‌های نه‌چندان دور سهم تجارت محصولات کشاورزی قابل توجه بود اما هم اکنون این سهم افت کرده و شرکت‌های داخلی نتوانستند شرکای تجاری خود را در بازارهای جهانی حفظ کنند.

در نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران، بر لزوم استفاده از توان و تجربه اعضای این کمیسیون برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی و افزایش سهم این بخش در درآمدهای ارزی کشور تاکید شد.

به گزارش اتاق تهران، عطاالله اشرفی اصفهانی عدد ناترازی در حوزه کشاورزی را حدود ۱۰ میلیارد دلار عنوان کرد و افزود: در حال حاضر بیش از ۸۰ تشکل بخش خصوصی در حوزه کشاورزی فعالیت دارند. در سال‌های نه‌چندان دور سهم تجارت محصولات کشاورزی قابل توجه بود، اما هم اکنون این سهم افت کرده و شرکت‌های داخلی نتوانستند شرکای تجاری خود را در بازارهای جهانی حفظ کنند.

او ادامه داد: دستورالعمل‌های خلق‌الساعه بزرگ‌ترین مانع رشد صادرات در کشور است به این معنا که مسئولان دولتی به بهانه تنظیم بازار داخلی صادرات محصولات را ممنوع و اعتبار صادرکنندگان در بازارهای جهانی را خدشه‌دار می‌کنند.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران تقویت صنایع تبدیلی را عامل مهم در کاهش حجم ناترازی حوزه کشاورزی دانست و افزود: پیمان‌سپاری ارزی مشکلات جدی برای تجار ایجاد کرده است. ما همواره خواهان تک‌نرخی شدن ارز بودیم اما رخ دادن این مهم در ماه‌های پایانی سال باعث شد که بیش از ۳۰ درصد در تولید محصولات کشاورزی افزایش قیمت را تجربه کنیم و این‌گونه قدرت رقابت ما با رقبای منطقه کاهش پیدا کرد.

اشرفی اصفهانی با اشاره به نقش وزارت جهادکشاورزی در تهاتر محصولات کشاورزی گفت: وزارت جهادکشاورزی می‌تواند باعث افزایش صادرات محصول سالم و باکیفیت ایران شود تا دوباره محصولات مهمی مانند پسته و زعفران ایرانی جایگاه اصلی خود را در بازارهای جهانی بدست بیاورند.

بررسی چالش‌ها و مشکلات صادرات حوزه کشاورزی

در ادامه این نشست اشرف مرتضایی، کارشناس این کمیسیون، صادرات محصولات کشاورزی را ازجمله حوزه‌های ارزآور کشور اعلام کرد و افزود: در سال‌های اخیر محصولات کشاورزی نقش مهمی در ارزآوری برای کشور داشتند، اما بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که مقاصد صادرات محصولات کشاورزی در حال تغییر است.

 وی ادامه داد: ارزش صادرات محصـولات کشاورزی و صنایع غذایی کشور از ۴ میلیون و ۱۵۲ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۳۶۶ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۸ میلیون و ۷۹۷ هزار تن به ارزش ۶ میلیارد و ۳۷۲ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ به عبارت دیگر میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی کشور به لحاظ وزنی ۵۳ درصد در یک دهه گذشته افزایش یافته است. همچنین قیمت پایه محصولات کشاورزی نیز کاهش قابل‌توجهی در یک دهه گذشته داشته و از ۱.۲۹ دلار به ازای هر کیلوگرم به کمتر از ۷۵ سنت در سال گذشته رسیده و ۴۴ درصد کاهش یافته است.

مرتضایی با اشاره به جایگاه صـادرات محصـولات کشـاورزی و غذایی در صادرات غیرنفتی بیان کرد: طی دو دهه اخیر، سهم بخش کشاورزی از کل صادرات غیرنفتی کشور افت چشمگیری داشته و از ۲۴ درصد سال ۱۳۸۰ تا ۱۳درصد سال ۱۴۰۲ کاهش‌یافته است. همچنین سهم صادرات محصولات کشاورزی از کل صادرات محصولات غیرنفتی کاهنده بوده که این موضوع زنگ خطری برای بازرگانی کشاورزی قلمداد می‌شود.

وی با بیان اینکه از مجموع بازار بیش از ۳ هزار میلیارد دلاری محصولات غذایی جهان، حدود ۱۱۲ میلیارد دلار مربوط به ۱۵ کشور همسایه ایران است، اظهار کرد: سهم ایران از این بازار ۱۱۲ میلیارد دلاری ۴ تا ۵ درصد یعنی حدود ۶ میلیارد دلار است. با توجه به اندازه بازار کشورهای همسایه می‌توان برای افزایش سهم ایران در بازار کشورهای همسایه برنامه‌ریزی کرد.

مرتضایی ادامه داد: محدود شدن مقاصد صادراتی، تاب‌آوری تجارت را به شدت کاهش داد و عامل ناپایداری صادرات محصولات کشاورزی شد. همچنین صادرات به کشورهای با درآمد پایین باعث شده است که محصولات کشاورزی به صورت خام صادر شود که این موضوع ارزآوری بخش را با مشکلات جدی مواجه کرده است؛ به عنوان مثال ارزش صادرات پسته از یک میلیارد و ۸۲ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ به یک میلیارد و ۶۴۹ میلیون دلار در سال ۱۳۹۳ رسید و بعد از آن با نوسانات زیاد به رقم ۶۶۹ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده که این اعداد نشان می‌دهد ارزش صادرات این محصول در سبد محصولات کشاورزی ایران سیر نزولی را طی کرده است.

وی با اشاره به تغییر در مقاصد صادرات و افت پایه صادراتی پسته در دو دهه اخیر، خاطر نشان کرد: ارزش صادرات زعفران از ۴۱۸ میلیون دلار در سال ۱۳۹۱ به ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ رسید و بعد از آن با نوسانات زیاد به رقم ۲۱۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است. هم‌چنین ارزش صادرات خرما از ۱۹۲ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ با روند صعودی به رقم ۳۴۹ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

رشد صادرات در نیمه نخست سال

پیمان فلسفی، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی،هم در این نشست با اشاره به اهمیت تجارت محصولات کشاورزی گفت: شرایط کشور را باید به سمتی هدایت کنیم که از وابستگی به واردات رها شویم؛ آمارها نشان می‌دهد بخش کشاورزی در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به دیگر حوزه‌ها عملکرد خوبی در حوزه صادرات داشته است.

وی با بیان اینکه مطابق با برنامه هفتم توسعه باید رشد ۸ درصدی را تجربه می‌کردیم، به این نکته اشاره کرد که رشد اقتصادی ۳ درصد بوده و این عدد نشان می‌دهد که رشد ۸ درصدی محقق نشده است؛ آمارها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از رشد ۳ درصدی در بخش کشاورزی بوده است. به نظر می‌رسد تراز تجاری منفی ما با بسیاری از کشورها در حوزه کشاورزی جبران شده است.

فلسفی با انتقاد از معطوف شدن نگاه ما به واردات محصولات کشاورزی، افزود: تامین ۱۵ میلیارد دلار ارز برای واردات کالای اساسی اصلی‌ترین دغدغه فعالان این حوزه است، اما باید این نگاه را تغییر بدهیم و حوزه را به یکی از تامین‌کننده‌های ارز کشور تبدیل کنیم.

نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی بر لزوم توسعه بازارهای صادراتی تاکید کرد و افزود: هم‌اکنون تراز تجاری در حوزه کشاورزی ۱۱ میلیارد دلار است متاسفانه ما درآمدهای نفتی را از کشور خارج و امکان سرمایه‌گذاری در زیرساخت برای واردات کالاهای اساسی از دست می‌دهیم.

فلسفی در پایان سخنان خود گفت: جایگاه ایران در صادرات پسته و زعفران تغییر کرده است و متاسفانه ما دیگر جزو بازیگران اصلی این محصولات در بازارهای جهانی نیستیم امیدوارم که این سرنوشت دیگر صنعت‌های حوزه صنایع غذایی از جمله شیرینی و شکلات را درگیر نکند.