نفت سر به زیر شد - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، آخرین آمارهای رشد اقتصادی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد رشد بخش نفت در تابستان سال جاری به ۷.۴ درصد رسیده که در ۲ سال گذشته کمترین سطح بوده است. همچنین این آمار نشان می‌دهد از تابستان سال ۱۴۰۲ تا کنون تولید نفت در کشور از شتاب افتاده است و روند رشد این بخش به کاهش خود ادامه می‌دهد.

نفت، این طلای سیاه، سال‌هاست که شریان حیاتی اقتصاد ایران را تشکیل داده و تأثیری انکارناپذیر بر تمام جنبه‌های زندگی مردم این کشور گذاشته است. درآمدهای نفتی، همان‌طور که رفاه نسبی را برای دولت‌ها به همراه داشته، گاهی اوقات همچون شمشیری دو لبه عمل کرده و اقتصاد را آسیب‌پذیر ساخته است.

وقتی قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش می‌یابد، لبخند بر لب مسئولان می‌نشیند؛ چرا که بودجه دولت تقویت می‌شود و پروژه‌های عمرانی رونق می‌گیرند. اما در همین حال، وابستگی بیش از حد به نفت، اقتصاد ایران را در برابر تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی بی‌دفاع کرده است. کافی است که قیمت نفت سقوط کند یا صادرات محدود شود، تا تأثیر آن بر معیشت مردم و وضعیت اقتصادی کشور به سرعت آشکار شود.

بیماری هلندی و کاهش ارزش پول ملی  از پیامدهای این وابستگی هستند. هرچند سال‌هاست که سیاست‌گذاران شعار کاهش وابستگی به نفت را سر می‌دهند، اما حرکت به سوی یک اقتصاد پایدار و مبتنی بر تولید، نیازمند اقداماتی جدی‌تر و اساسی‌تر است.

سایه سنگین سیاست بر درآمدهای نفتی ایران

‌‌بررسی روند رشد بخش نفت از سال ۱۳۹۱ یعنی از زمان شروع تحریم‌های نفتی نشان می‌دهد در ۱۳ سال گذشته درآمدهای نفتی به سیاست‌ خارجی کشور گره خورده است. با شروع تحریم‌ها در ابتدای دهه ۹۰ به مرور رشد اقتصادی کاهش یافته و منفی شده است. به عبارتی تولید نفت در کشور با کاهش مواجه شده است.

در سال ۹۴ و با شروع مذاکرات برجام و انجام توافق، شاهراه‌های فروش نفت کشور باز شده و رشد بخش نفت به رقمی بی سابقه رسید. رشد بخش نفت در پاییز سال ۹۵ جایگاه ۴۸.۳ درصدی را بدست آورد که در ۱۳ سال اخیر یک رکورد محسوب می‌شود.

در بهار سال ۹۷ و خروج آمریکا از برجام ظرفیت تولید افزایش یافته در دوران برجام به یکباره بسته شد و رشد بخش نفت به شدت کاهش پیدا کرد. به طوریکه رشد این بخش در تابستان سال ۹۸ به منفی ۴۱.۵ درصد رسید. شوک خروج آمریکا از برجام اقتصاد ایران را تا اواسط سال ۹۹ درگیر کرد و ظرفیت تولید نفت را به پیش از دوران برجام رساند.

از نیمه سال ۹۹ تا کنون با وجود اینکه رشد بخش نفت با نوساناتی همراه بوده اما تولید ناخالص این بخش همواره رشدی مثبت را تجربه کرده است.

بر اساس آخرین آمارها رشد بخش نفت در تابستان سال جاری به ۷.۴ درصد رسیده که در دو سال اخیر کمترین سطح را به ثبت رسانده است. همچنین از تابستان سال ۱۴۰۲ تا تابستان سال جاری رشد این بخش کاهشی بوده است. به طوریکه رشد نفت از ۲۱.۵ درصد در تابستان سال گذشته به ۷.۴ درصد تابستان امسال کاهش یافته است.