بحران صادرات؛ کسری تجاری ۱۷ میلیاردی تهدیدی برای اقتصاد - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ فعالین اقتصادی در نشست خود، به چالش‌های متعدد بخش صادرات از جمله نوسانات شدید نرخ ارز، مشکلات در دریافت ارز حاصل از صادرات و افزایش هزینه‌های تولید اشاره کردند. این چالش‌ها در سال گذشته به کسری تجاری ۱۷ میلیارد دلاری منجر شده است. به همین دلیل، فعالین اقتصادی خواستار تجدیدنظر در سیاست‌های صادراتی و حمایت بیشتر از تولیدکنندگان شدند.

تنظیم راهبردی برای رشد اقتصاد

 در بخش سخنرانان پیش از دستور، سهراب شرفی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره مسائل ساختاری در اتاق بازرگانی گفت: اتاق باید راهبردهایی برای رشد و توسعه اقتصادی تنظیم کند، اما در عمل اتاق درگیر مشکلات زیادی است که باید برای این موارد چاره‌اندیشی کند.

او ادامه داد: اتاق بازرگانی باید محل اندیشه و تفکر در جهت رونق اقتصادی باشد، اما به دلایلی این موارد حاصل نشده است. باید دولت و مجلس باور کنند که اتاق در تدوین قوانین و سیاست‌گذاری اقتصادی اثرگذار است و باید با توانمندی در درون اتاق این موارد حاضر شود.

شرفی تصریح کرد: باید بر شفافیت در اتاق ایران تاکید کنیم و امیدواریم هیات رئیسه جدید گزارشی از عملکرد و اثرگذاری افرادی که در کرسی‌های دولتی به‌عنوان نماینده اتاق ایران حضور دارند، ارائه شود. همچنین باید گزارشی از عملکرد شورای روسا برای اعضای هیات نمایندگان ارائه شود.

نبود ابزار کافی برای مراکز داوری

در ادامه امیرعادل طاهرخانی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران هم به این نکته اشاره کرد که من به‌عنوان منتخب هیات نمایندگان در مرکز داوری حضور داشتم؛ اما متأسفانه ابزار این همکاری در اختیار ما قرار نگرفته و این اهانت به آرا و موکلان من است.

عضو هیات رئیسه مرکز داوری اتاق ایران درباره عملکرد این مرکز، اظهار کرد: مرکز داوری اتاق ایران در ارائه خدمات مطلوب ناکام بوده و در توسعه دفاتر در شهرستان‌ها ناکام است. در این خصوص نارضایتی در تدوین قوانین رخ داده بود که توسط هیات رئیسه اصلاحاتی در این زمینه صورت گرفت.

او ادامه داد: برخی از تشکل‌ها برای ارائه خدمات به دنبال مراکز داوری هستند. اگر ابزار کافی در مرکز داوری بود این تناقض‌ها پیش نمی‌آمد. مرکز داوری نهادی قانونی است اما خود به بی‌قانونی دست می‌زند و اقداماتی انجام می‌دهد که خلاف قانون است و این مصادیق به رئیس اتاق ایران اطلاع داده شده است.

پیش‌بینی افت کسری تراز تجاری

وضعیت نامساعد صادرات یکی از مواردی است که یوسف قاضی عسکر، عضو هیات نمایندگان اتاق اصفهان در این نشست به آن اشاره کرد و با بیان اینکه جلسه روز ملی صادرات روز گذشته، کم رونق تر از همیشه برگزار شد و اگر به همین رویه ادامه دهیم، وضعیت بدتر خواهد شد اعلام کرد: با وضعیت موجود کسری تراز تجاری کشور به بیش از ۲۰ میلیارد دلار در نیمه دوم سال خواهد رسید؛ چراکه رویه‌های جدید، قوانین و مشکلات باعث می‌شود که صادرات بیش‌ازپیش آسیب ببند.

قاضی عسکر افزود: مجلس و دولت به‌جای حل مشکلات صادرات، می‌خواهد پنج‌شنبه را تعطیل کند و هیچ توجهی به گزارش بخش خصوصی نمی‌شود. وضعیت به سمتی پیش می‌رود که با تعطیلی پنج‌شنبه‌ها هزینه تولید بالاتر می‌رود این در حالی است که بخش خصوصی و تولیدکننده معتقد است که به پیشنهاد بخش خصوصی و اقتصاددان‌ها توجه شود.

او همچنین گفت: بخشی نگری در حوزه انرژی بلای جان تولید است. واردات و صادرات یک زنجیره است و باید این زنجیره باهم دیده شود.

عضو هیات نمایندگان اتاق اصفهان پیشنهاد کرد: شورای عالی صادرات تشکیل شود؛ اما ریاست آن در اختیار اتاق ایران، کمیسیون صادرات اتاق ایران یا کنفدراسیون صادرات ایران باشد. باید اتاق ایران نبض کار را دست گیرد و دولت و مجلس به نظر و پیشنهاد بخش خصوصی توجه کنند.

در ادامه این نشست، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: اتاق با مجلس شورای اسلامی و دولت ارتباط خوبی دارد و می‌توانیم از رئیس مجلس برای بخش خصوصی درخواست زمان نطق قبل از دستور کنیم تا در صحن مجلس، بخش خصوصی مشکلات خود را از نزدیک مطرح کند.

صمد حسن‌زاده، افزود: امروز با اعضای کمیسیون برنامه‌ و بودجه مجلس در اتاق ایران نشستی داشتیم و مطالبی در آن نشست ارائه شد. واقعیت این است که کل کشور مشکلاتی دارد و دولت هم می‌گوید در این شرایط نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. یکی از این مشکلات، ناترازی انرژی است. باید همه سعی کنیم در حل این مشکلات به دولت کمک کنیم.

 ازسوی دیگر حسن‌زاده با اشاره به اینکه همان‌گونه که آگاهید روز گذشته روز ملی صادرات بود و یکی از نکاتی که روز گذشته تلاش کردم به مقامات و سیاست‌گذاران این حوزه یادآور شوم، اهمیت تغییر رویکرد و نگاه سیاست‌گذار به صادرات بود. همان‌گونه که می‌دانید بخش عمده صادرات کشور به محصولات خام و نیمه‌خام تعلق دارد که این مسئله اقتصاد کشور را در برابر هرگونه شوک داخلی و خارجی آسیب‌پذیر کرده است.

او ادامه داد: باید در کنار بهره‌مندی از مزیت‌های نسبی، به خلق مزیت هم توجه ویژه شود و با تقویت تولیدات با ارزش‌افزوده بالا و صادراتی، کیفیت سبد صادراتی کشور ارتقا داده شود. همچنین در خصوص تاثیر سیاست ارزی و تجاری بر ایجاد کسری تجاری ۱۷ میلیارد دلاری در سال گذشته (۱۴۰۲) هشدار داده و خواستار تجدیدنظر در این سیاست‌ها شدم. از طرفی با توجه به رویه نادرست برخی از کشورها مشکلاتی برای کشور و اقتصاد پیش آمده و ما در حال حاضر پنج کشور، شریک تجاری ایران هستند، باید بازارهای هدف دیگری برای صادرات کشور در نظر بگیریم تا این تهدیدها را رفع کنیم.

رئیس اتاق ایران درباره لایحه بودجه ۱۴۰۴ هم گفت: در خصوص تنظیم سند لایحه بودجه ۱۴۰۴، اتاق طی نامه‌ای، پیشنهاد‌های بودجه‌ای خود را برای سازمان برنامه ارسال کرد. همچنین نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه‌وبودجه تنظیم و درخواست شد که پیش از ارسال سند لایحه به دولت، نظرات اتاق شنیده شود. روز شنبه ۲۸ مهرماه این اتفاق رقم خورد و نشست مشترکی با رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و معاونان سازمان برگزار شد.

حسن‌زاده اظهار کرد: در این جلسه تلاش کردیم علاوه بر ارائه پیشنهاد‌های اتاق، به نبایدها در بودجه سال آتی هم اشاره کنیم و سازمان را از ارسال تبصره‌های آسیب‌زا برای بخش خصوصی بر حذر داریم. در پایان جلسه با توجه به دغدغه‌های ارزی بخش خصوصی، مقرر شد جلسه‌ای با آقای دکتر فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی برگزار شود تا مسائل مرتبط با ارز در بودجه سال آتی طرح گردد.

زنگ خطر بخش صنعت به صدا درآمد

گزارش شاخص مدیران خرید یکی دیگری از مواردی است که حسن‌زاده به آن اشاره کرد و در این خصوص گفت: مسئله دیگری که می‌خواهم به آن بپردازم، در خصوص وضعیت اقتصاد و صنعت در شهریورماه است. روند شامخ کل اقتصاد در شهریورماه، برای پنجمین ماه متوالی همچنان کاهشی است. بخش صنعت با توجه به تداوم قطعی برق در کارخانه‌ها، برای چهارمین ماه پیاپی در رکود قرار داشته است. از نگاه فعالان اقتصادی تداوم این وضعیت می‌تواند به تشدید خروج سرمایه از کشور منجر شود و زنگ خطری برای اقتصاد است. در شرایطی که کشورهای همسایه برای جذب سرمایه‌های خارجی، فرش قرمز پهن کرده‌اند، فشار بیشتر بر تولیدکنندگان و صنعتگران کشور، به معنای مجوزی برای فرار سرمایه‌هاست.

او افزود: در نیمه اول سال فشار بر تولید از ناحیه قطع برق بود و در نیمه دوم سال این فشار ممکن است از ناحیه قطع گاز مجدد تکرار شود که می‌توان انتظار ادامه رکود در بخش صنعت را در صورت این قطعی‌ها داشت.

رئیس اتاق ایران به مراسم روز ملی صادرات نیز اشاره کرد و گفت: فعالان بخش خصوصی پیشنهادهایی را برای حل مشکلات نرخ ارزی، رفع تعهد ارزی و مشکلات حمل‌ونقل و … مطرح کردند. رئیس‌جمهوری هم به همکاری بخش خصوصی تأکید کرده و عنوان کرد که اتاق بازرگانی طرح‌های کارشناسی خود را درباره مسائل اقتصادی، آماده کرده و تحویل دولت دهند. در حل مشکلات به این راهبردها توجه خواهد شد. امیدواریم همه واحدهای تولیدی در مسیر پیشرفت اقتصادی گام‌های مهمی بردارند.

وضعیت محیط کسب‌وکار در سال ۱۴۰۲

در بخش بعدی نشست هیات نمایندگان، حجت میرزایی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران به ارائه گزارش «طرح ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی مرتبط با محیط کسب‌وکار و نتایج آن» پرداخت.

بر اساس اظهارات او طولانی بودن زمان لازم برای دریافت انواع پروانه‌ها، مجوزها و دریافت خدمات اولیه موردنیاز تولید، محیط کسب‌وکار کشور را مخدوش کرده است. این موضوع به شاخصی برای سنجش محیط کسب‌وکار تبدیل و در دنیا با عنوان گزارش Doing Business بررسی و منتشر می‌شد.

رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تصریح کرد: رتبه ایران در این سنجش به ۱۳۰ در بین کشورهای دنیا رسیده است که قابل دفاع نیست. البته این آمار به سه سال قبل مربوط می‌شود چراکه از سه سال قبل این گزارش منتشر نمی‌شود و کار سنجش به بخش خصوصی سپرده شده است.

میرزایی ادامه داد: در مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، این سنجش‌ها صورت گرفت و ۴ هزار فعال اقتصادی از سه اتاق اصناف، تعاون و بازرگانی در این سنجش مشارکت کردند تا عملکرد دستگاه‌ها را در محیط کسب‌وکار بررسی کنیم. طبق یافته‌های حدید در سال ۱۴۰۲ عملکرد دستگاه‌ها بهبود یافته است.

در ادامه نشست، گزارش حسابرس و بازرس قانونی سال ۱۴۰۲ اتاق ایران توسط نماینده شرکت حسابرس و گزارش تفریغ بودجه سال ۱۴۰۲ اتاق ایران توسط ساسان شاه ویسی، دبیر کل اتاق ایران ارائه شد.

پس از اعلام نظر موافقان و مخالفان درباره گزارش حسابرس و بازرس قانونی و تفریغ بودجه ۱۴۰۲ این گزارش به رأی گذاشته شد و با کسب ۸۵ درصد آرا به تصویب هیات نمایندگان رسید.

در بخش بعدی نشست، ساسان شاه‌ویسی، دبیر کل اتاق ایران، گزارش پیشرفت احکام بودجه سال ۱۴۰۳ را ارائه داد.

در ادامه از بین موسسه حسابرسی رهیافت و همکاران، موسسه حسابرسی ارکان سیستم، موسسه حسابرسی آگاه‌نگر و موسسه حسابرسی همیار حساب با رأی ۸۵ درصد اعضای هیات نمایندگان موسسه حسابرسی رهیافت و همکاران برای سال ۱۴۰۳ انتخاب شد.

تذکرات یک دقیقه‌ای

در بخش تذکرات یک‌دقیقه‌ای علی مسعودی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران از لزوم تجلیل از قهرمانان المپیک بر اساس مصوبه هیات نمایندگان صحبت کرد و پیگیر اجرای آن شد. به اعتقاد او، اتاق ایران باید قهرمانان ملی کشور را تشویق کرده و حمایت کند.

عباس جبالبارزی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران نیز با توجه به لزوم حل بحران انرژی پیشنهاد داد: در صورت نتیجه‌بخش بودن ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری‌ها را روی این حوزه متمرکز شود؛ البته مطالعه دقیق درباره این موضوع ضروری است.

محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران از طولانی و نامشخص بودن زمان تخصیص ارز در روند واردات توسط بانک مرکزی انتقاد کرد و خواستار رسیدگی به این چالش شد.

همچنین محمدرضا فاروقی، رئیس کمیسیون گمرک گفت: ترخیص کالا منوط به ثبت اطلاعات منشأ ارز در سامانه است. همه‌ساله به دلیل طولانی شدن زمان تخصیص ارز، مصوباتی داریم که روند ترخیص را سرعت ببخشد. متأسفانه زمان این مصوبه مربوط به سال قبل تمام شده و باید تمدید آن را درخواست کنیم.