تصویری از بیکاری اهالی دانشگاه؛ سیگنال هشدار به «لیسانسه‌ها» - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، مرکز آمار در تازه‌ترین انتشارات خود، وضعیت بیکاری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را بر اساس مدرک تحصیلی آن‌ها مشخص کرده است. طبق گزارش این نهاد، نرخ بیکاری این گروه از افراد در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش یافته اما همچنان فاصله زیادی با میانگین نرخ بیکاری در کل کشور دارد. از میان مقاطع مختلف تحصیلی نیز، بالاترین نرخ بیکاری متعلق به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی است. در مقابل،‌ کمترین نرخ بیکاری را دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقطع دکتری و مقاطع بالاتر  دارند. این آمار، چه سیگنالی از وضعیت بازار کار به کارجویان ارسال می‌کند؟

بیکاری دانشگاه‌رفته‌ها بالاتر از بیکاری عرف جامعه

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، نرخ بیکاری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ۱۱.۸ درصد بوده است. این نرخ در مقایسه با سال ۱۴۰۱ یک و یک‌دهم واحد درصد کاهش یافته اما هنوز از میانگین نرخ بیکاری کل کشور در سال ۱۴۰۲ که حدودا ۸.۱ درصد بوده،‌ بالاتر است. به بیان ساده‌تر، بیکاری افرادی که تحصیلات دانشگاهی دارند، شدیدتر از بیکاری کل اقشار جامعه است.

نرخ بیکاری، یکی از کلیدی‌ترین شاخص‌های بازار کار است که نشان می‌دهد چند درصد از افراد فعال در بازار کار، شغل ندارند. منظور از افراد فعال نیز جمعیتی از کشور است که به صورت شاغل یا بیکار در بازار کار مشارکت دارند. مهم‌ترین نکته در تعریف نرخ بیکاری، توجه به ماهیت واژه‌ی «بیکار» است. تنها افرادی تحت این عنوان قرار می‌گیرند که شغل ندارند اما یا متمایل به یافتن کار هستند و یا دنبال شغل می‌گردند. بنابراین، بیکارانی که به طور کلی از یافتن شغل ناامید شده‌اند در زمره بیکاران قرار نمی‌گیرند.

بیکاری شدیدتر در برخی مقاطع تحصیلی

داده‌های مرکز آمار حاکی از آن است که بین مقاطع مختلف تحصیلی، بالاترین نرخ بیکاری مربوط به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقطع «کارشناسی» است. نرخ بیکاری این گروه از افراد نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش یافته اما همچنان نزدیک به ۱۴ درصد است. به عبارت دیگر، از هر ۱۰۰ نفری که دانشجو یا فارغ‌التحصیل کارشناسی است، ۱۴ نفر بیکار است. در مقابل، کمترین نرخ بیکاری بین مقاطع تحصیلی ۲.۸ درصد بوده که مربوط به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان «دکتری و مقاطع بالاتر» است. این نرخ در سال ۱۴۰۱ برابر با ۳ درصد بوده است. بیکاری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع کاردانی و کارشناسی ارشد نیز به ترتیب ۹.۶ درصد و ۸.۷ درصد است.

این شواهد می‌تواند نشان‌دهنده این مسئله باشد که هم‌اکنون، نیاز بازار کار ایران بیش‌تر معطوف به نیروی کار خیلی ماهر یا نیروی کار خیلی ساده است. به عبارت دیگر، پایین‌تر بودن نرخ بیکاری بین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کاردانی و دکتری نسبت به مقطع کارشناسی نشان می‌دهد که در حال حاضر، بازار کار احتمالا نیاز کمتری به نیروهایی با مهارت متوسط دارد و عمده موقعیت‌های شغلی مناسب افرادی با تخصص خیلی بالا یا کارمندان و کارگران ساده است.