زور تورم به کدام یک رسید، فقرا یا اغنیا؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، در تیرماه امسال تورم سالانه کشور ۳۵.۵ درصد ثبت شد. این مقدار برای دهک اول ۳۱.۶ درصد و برای دهک دهم ۳۶.۴ درصد بود. این اتفاق باعث شده شکاف میان فقیر و غنی در مقایسه با ماه‌های گذشته کاهش یابد. همچنین، روند تورم‌های سالانه کل کشور و دهک‌های اول و دهم در چند ماه گذشته سیری نزولی داشته است.

همچنین، از فاصله تورم این دو دهک با تورم سالانه کشور نیز نتایج جالبی به دست آمده است. هر چه تورم دهک اول از میانگین تورم کشور بیشتر باشد، نشان‌دهنده رشد بیشتر قیمت کالاهای اساسی است.

فشار اقتصادی فقیر و غنی

اگر تمام خانوارهای کشور به ترتیب میزان هزینه از کمترین به بیشترین مرتب شوند و هر ۱۰ درصد آنها در یک گروه قرار گیرند، دهک‌های هزینه‌ای ایجاد می‌شوند. به این ترتیب، دهک اول شامل ۱۰ درصد از فقیرترین خانوارها در جامعه و دهک دهم شامل ۱۰ درصد از ثروتمندترین آنها است.

شاخص تورم یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی است که تغییرات مستمر سطح عمومی قیمت کشور را می‌سنجد. بر این اساس، تورم برای یک کالای خاص نیست و اگر قیمت گروهی از کالاها افزایش یابد، تورم ایجاد شده است. همچنین، اگر قیمت‌ها در یک دوره زمانی معین و به صورت مقطعی بالا رود، ‌تورم نبود. بلکه اگر گرانی ایجاد شده ادامه‌دار شود و گروهی از کالاها را در برگیرد، «تورم» نامیده می‌شود.

آخرین وضعیت تورمی فقرا و اغنیای کشور

بنابر آخرین گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده مرکز آمار، تورم سالانه کل ۳۵.۵ درصد اعلام شده است. به عبارت دیگر، میانگین شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور در ۱۲ ماه منتهی به تیرماه امسال نسبت به دوره مشابه قبل ۳۵.۵ درصد افزایش یافته است. تورم سالانه دهک اول، به عنوان نماینده فقیرترین افراد جامعه، ۳۱.۶ درصد و برای دهک دهم ۳۶.۴ درصد بود. در واقع شکاف بین فقیر و غنی در ماه گذشته به ۴.۸ واحد درصد بود که در مقایسه با روند ۶ ماه گذشته، کاهش یافته است.

از آنجایی که نرخ تورم سالانه دهک دهم بیشتر از دهک اول است، ‌می‌توان نتیجه گرفت که فشار تورمی تیرماه از سمت گروه غیرخوراکی و خدمات بود، زیرا با افزایش دهک، ضریب اهمیت گروه خوراکی کاهش و ضریب اهمیت گروه غیرخوراکی و خدمات افزایش می‌یابد. البته به این معنا نیست که دهک‌های بالاتر خوراکی کمتری مصرف می‌کنند یا دهک‌های پایین‌تر به خدمات اهمیت نمی‌دهند؛ بلکه با افزایش درآمد، نسبت هزینه خوراکی به درآمد کاهش و نسبت هزینه خدمات به درآمد افزایش می‌یابد.

اگر با افزایش دهک تورم کاهش یافت، تورم ناشی از افزایش قیمت گروه خوراکی است. زیرا ضریب اهمیت این گروه برای دهک‌های پایین‌تر بالا است و به همین دلیل فشار هزینه‌ای بیشتری بر دهک‌های پایین تحمیل می‌شود.

تغییرات قیمتی فقیر و غنی در ۴۰ ماه گذشته

در بررسی تورم سالانه دهک‌های اول و دهم در ۴۰ ماه گذشته نکات جالبی استخراج شده است. در نیمه اول سال ۱۴۰۰، با توجه به اینکه تورم دهک دهم بیشتر از دهک اول است، فشار هزینه‌ای در این مدت از سمت گروه غیرخوراکی بود. از نیمه دوم این سال، سمت و سوی ماجرا تغییر کرده است.

از مهر ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۲، تورم سالانه دهک اول از دهک دهم پیشی گرفته و در اواخر سال ۱۴۰۱ شکاف این دو دهک به اوج خود رسیده است. اصلی‌ترین دلیل آن می‌تواند سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم باشد. به عنوان مثال، با حذف ارز ۴۲۰۰ اقلام مصرفی با اهمیت در سبد مصرفی خانوارها، به‌ویژه دهک اول، با افزایش قیمت مواجه شده‌اند.

شکاف میان فقیر و غنی در مهر ۱۴۰۰ و شهریور ۱۴۰۲ به کمترین مقدار خود رسیده است.

پیام فاصله بین تورم دهک‌های جامعه با میانگین تورم جامعه

هر چه تورمی که به دهک اول برخورد می‌کند، از میانگین تورمی که به جامعه برخورد می‌کند کمتر باشد، به این معناست که اقلام اساسی مورد نیاز این قشر از جامعه افزایش قیمت کمتری داشته و رفاه این قشر آسیب کمتری دیده است.

به دلیل آنکه در سبد مصرفی خانوارهای دهک اول سهم اقلام اساسی بیشتر است، چنانچه تورمی که به این قشر تحمیل شده بیشتر از میانگین تورم کشور باشد، افزایش قیمت بیشتر در کالاهای اساسی اتفاق افتاده است.

حال آنکه تورم دهک دهم بیشتر از میانگین تورم جامعه باشد، گروه خدماتی بیشتر دچار افزایش قیمت شده است. همانطور که گفته شد، سهم گروه غیرخوراکی و خدماتی در سبد مصرفی دهک دهم بیشتر است و به همین دلیل فشار تورمی از سوی این گروه را بیشتر حس می‌کنند.

از شهریور ۱۴۰۲ تا کنون، تورم دهک اول کمتر از تورم کل است. این به این معناست که رشد سطح عمومی قیمت‌ها به این قشر ضرر کمتری وارد کرده است. این در حالی‌ست که تورم دهک دهم در این مدت بیشتر از تورم کل کشور بود.