بانک‌ها تمایل به حبس نقدینگی پیدا کردند؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، از بهمن ۱۴۰۱ حجم سپرده‌های سه ساله به طور فزاینده‌ای صعودی شد؛ به طوری که در دی ۱۴۰۱ مقدار این سپرده‌ها در ترازنامه بانک مرکزی صفر اعلام شده بود و یک ماه بعد این رقم به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.

همچنین، سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول پیش از این حدود صفر درصد بوده که در بهمن ۱۴۰۲ به ۲۴ درصد رسیده است. دلیل این اتفاق به مصوبه  شورای پول و اعتبار مبنی بر افزایش نرخ سود باز می‌گردد که در بهمن ۱۴۰۱ منتشر شد. با افزایش نرخ سود، بانک‌ها به نفع شان بود تا قراردادهای طولانی‌مدت‌تری با مشتریان خود ببندند.

نقدینگی از دو جزء پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود و سپرده‌های سه ساله نیز نوعی شبه پول است که این گزارش به روند سهم این نوع سپرده‌ها از شبه پول می‌پردازد.

از فرش به عرش رسیدن سپرده‌های سه ساله

پس از انتشار مصوبه شورای پول و اعتبار در سال ۱۳۹۳، سود پرداختی سپرده‌های دو ساله و بیشتر  حذف شدند. به عبارتی دیگر، بازار پول تنها به سه نوع سپرده کوتاه‌مدت عادی، ویژه و بلندمدت یک ساله محدود شد. در سال ۱۳۹۹ در مصوبه جدید سپرده‌های دو ساله با سود ۱۸ درصد به بازار پول بازگشتند.

طبق مصوبه شورای پول اعتبار منتشر شده به تاریخ ۱۰ بهمن ۱۴۰۱، سپرده‌های سه ساله با بیشترین سود بین سایر سپرده‌ها به بازار پول بازگشت. طبق این مصوبه، نرخ سود سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلند مدت از ۵ تا ۲۲٫۵ درصد تعریف شده بود. در حالی که در مصوبه سال ۱۳۹۹، این محدوده از ۱۰ تا ۱۸ درصد اعلام شده بود.

با بازگشت سپرده‌های سه ساله در بهمن ۱۴۰۱، شاهد جاری شدن سرمایه‌های نقدی به سمت این نوع سپرده هستیم؛ به طوری‌که از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا دی‌ماه مانده این سپرده‌ها در ترازنامه بانک مرکزی صفر (کمتر از ده میلیارد تومان) اعلام شده بود. در بهمن‌ماه با ابلاغ سقف سود ۲۲٫۵ درصدی، مانده سپرده‌های سه ساله به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسید.

سهم سپرده‌های سه ساله از کیک شبه پول

سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول از حدود صفر درصد به ۲۸ درصد در دی‌ماه ۱۴۰۲ رسیده است. از بهمن ۱۴۰۱ تا دی ۱۴۰۲ سهم سپرده‌های سه ساله دائما صعودی بود. این روند در بهمن ۱۴۰۲، شیب مثبت خود را از دست داد و سهم این سپرده‌ها به حدود ۲۴ درصد کاهش یافت.

دلیل این اتفاق انتشار ۲۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق گواهی سپرده خاص توسط بانک مرکزی بود. این اوراق سود علی‌الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه و پرداخت سود ماهانه توسط شبکه بانکی داشتند. هدف از انتشار این اوراق تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بود. استقبال از این اوراق گواهی سپرده خاص به حدی زیاد بود که پیش از مهلت یک هفته‌ای برای خرید آن، همه آن فروش رفت.

با توجه به اینکه سود سپرده‌های سه ساله ۲۲٫۵ درصد در سه سال بود، مردم به سمت اوراق گواهی سپرده خاص با سود ۳۰ درصد و سررسید یک ساله جذب شدند. به زبانی دیگر، به دلیل بیشتر بودن سود اوراق گواهی سپرده خاص از سپرده‌های سه ساله، مردم سرمایه خود را به این اوراق انتقال دادند. دلیل کاهش سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول و کاهش حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی سپرده‌های سه ساله در بهمن ۱۴۰۲ می‌تواند همین اتفاق باشد.