جوابیه معاونت ریاست جمهوری در امور زنان به اکو ایران - افق اقتصادی

به گزارش اکو ایران؛ معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده در واکنش به گزارشی درباره افزایش نرخ بیکاری زنان که از سوی «اکوایران» منتشر شد، جوابیه‌ای ارسال کرد. جوابیه این معاونت در ادامه آمده است.

در گزارش آن رسانه، وضعیت زنان و میزان بیکاری آنها به صورت گزینشی و فصلی انتخاب شده و منجر به برجسته شدن یک فصل افزایشی و پنهان ماندن سه فصل کاهشی شده است. با این شیوه، متاسفانه اطلاعات غلطی به خواننده منتقل شده است. لذا ضروری است جوابیه زیر را جهت اصلاح اطلاعات مذکور به چاپ رسانید.

کاهش بی‌سابقه نرخ بیکاری زنان در دولت سیزدهم 

بهبود بازار کار کشور، افق تازه‌ای را به روی زنان باز کرده است؛ به‌ طوری‌ که در زنان این امید به وجود آمده است که بازار کار امسال خواسته‌های آنها را دست‌یافتنی‌تر کند. افزایش اشتغال زنان در بهار امسال آغازی برای رؤیاهای زنان در سال‌ جاری است.

طبق داده‌های مرکز آمار، شاخص‌های نرخ اشتغال، نرخ بیکاری و نرخ مشارکت در بازار کار زنان بهبود چشمگیری یافته است. بر این اساس، نرخ مشارکت زنان با ۰.۳ درصد افزایش به ۱۴.۱ درصد رسید و نرخ بیکاری آنها با کاهش ۱.۳ درصدی به ۱۴.۸ درصد رسید. اشتغال زنان نیز با افزایش ۰.۴ درصدی به ۱۲درصد رشد یافت. بهبود این سه شاخص بیانگر این است که اشتغالزایی زنان در دولت سیزدهم از روند باثباتی برخوردار بوده و این دولت برای زنان بخصوص برای زنان جوان جایگاه ویژه‌ای قائل است.

به گواهی داده‌های مرکز آمار گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله، بیشترین کاهش نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده است. داده‌های مثبت مرکز آمار از وضعیت اشتغال زنان به همین شاخص‌ها ختم نمی‌شود، چرا که در این بازه زمانی، جمعیت غیرفعال زنان نیز با کاهش مواجه شده است.

بررسی مقایسه آمار اشتغال زنان در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱:

• افزایش جمعیت فعال

• افزایش جمعیت شاغل

• کاهش جمعیت بیکار

• افزایش نرخ مشارکت

• کاهش ۱.۳ درصدی نرخ بیکاری 

• کاهش ۸.۵ درصدی نرخ بیکاری زنان جوان ۱۵ تا ۲۴ سال

• کاهش ۲.۱ درصدی نرخ بیکاری زنان جوان ۱۸ الی ۳۵

• کاهش ۱.۳ درصدی بیکاری فارغ التحصیلان زن

• کاهش ۰.۶ درصدی سهم اشتغال ناقص زنان

آمار عملکرد مشاغل خانگی درحوزه زنان از ابتدای شروع بکار دولت مردمی سیزدهم تا مردادماه ۱۴۰۲:

• مجوز های صادره زنان: ۱۷۴۰۰۰ 

• درصد مجوز های صادره زنان به کل مجوز های صادره: ۷۹ ٪ 

• کل زنان دریافت کننده تسهیلات: ۳۵۹۰۰

• درصد تعداد زنان دریافت کننده تسهیلات به کل دریافت کنندگان تسهیلات: ۸۰ ٪

• مبلغ تسهیلات پرداختی به زنان: ۱۸۰۳۵ (میلیارد ریال)

• درصد مبلغ تسهیلات پرداختی به زنان ، به کل مبلغ تسهیلات پرداختی: ۷۵٪ 

• تعداد اشتغال ایجاد شده زنان: بیش از ۷۸۰۰۰

• درصد تعداد اشتغال ایجاد شده برای زنان به کل اشتغال ایجاد شده: ۸۰٪

نرخ کاهشی بیکاری در زنان بیشتر از مردان

براساس گزارش مرکز آمار، در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، نرخ بیکاری از ۹.۲ درصد به ۸.۲ درصد کاهش یافته و نرخ مشارکت اقتصادی نیز از ۴.۹ درصد به ۴۱.۲ درصد افزایش یافته است.

در همین بازه زمانی، اشتغال کشور نیز با ۰.۷ درصد افزایش به ۳۷.۸ درصد رسید و در این مدت ۷۲۸ هزار شغل جدید نیز ایجاد شده است. اما در این میان آنچه می‌توان از داده‌های مرکز آمار از وضعیت نیروی کار در ۱۴۰۲ نسبت به سال۱۴۰۱ استنباط کرد، این که کاهش نرخ بیکاری در زنان بیشتر از مردان بوده است. طبق گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری زنان در ۱۴۰۲نسبت به سال گذشته، ۱.۳ درصد کاهش یافته اما این نرخ در مردان تنها یک درصد با کاهش مواجه شده است. نرخ بیکاری زنان از ۱۶.۱ درصد در سال ۱۴۰۱ به ۱۴.۸ درصد در  سال ۱۴۰۲ رسیده است.

در این میان نرخ بیکاری مردان در این بازه زمانی از ۷.۸ درصد به ۶.۸ درصد کاهش یافته است. به‌ طور کلی نرخ بیکاری زنان نسبت به نرخ بیکاری مردان در گروه‌های سنی در این بازه زمانی کاهش بیشتری نشان می‌دهد.

کاهش بی‌سابقه نرخ بیکاری زنان در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله

در ۱۴۰۲نسبت به سال گذشته، نرخ بیکاری گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله زنان به ۳۲.۲ درصد رسید که این مقدار با کاهش ۸.۵ درصدی مواجه شده است. این در حالی است که در این گروه سنی در مردان تنها، ۱.۵ درصد کاهش نرخ بیکاری مشاهده شده است.

جمعیت بیکار زنان در رده سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله در سال گذشته، بالغ بر ۱۶۳ هزار نفر می‌شدند که این تعداد در سال ۱۴۰۲ به ۱۴۶ هزار نفر رسیده‌اند.

نرخ بیکاری زنان در رده سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله نیز در۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته ۲.۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۱ این مقدار ۲۸.۳ درصد بود که در ۱۴۰۲به ۲۶.۲ درصد رسید. نرخ بیکاری مردان در این رده سنی نیز با کاهش مواجه شده اما مقدار آن کمتر از کاهش نرخ بیکاری زنان در این گروه سنی بوده است. در سه ماهه اول سال ۱۴۰۱ نرخ بیکاری مردان در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله، ۱۳.۸ درصد بوده که در ۱۴۰۲با کاهش یک درصدی به ۱۲.۸ درصد رسیده است.

کل جمعیت بیکار زن در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله در سال گذشته ۵۵۴ هزار نفر بوده که در ۱۴۰۲با کاهش بیش از ۳۱ هزار نفری مواجه شده و تعداد آنها به ۵۲۳ هزار نفر رسیده است.

کاهش نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زن

سال ۱۴۰۲ نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زن نیز نسبت به سال قبل کاهش داشته است. این نرخ در ۱۴۰۱ عدد۲۲.۳ درصد بوده که در ۱۴۰۲ به ۲۱ درصد رسیده است. به عبارتی این نرخ با کاهش ۱.۳ درصدی روبه‌رو بوده است.

این در حالی است که نرخ بیکاری این گروه در مردان نیز کاهش یافته اما به نسبت زنان در این گروه کمتر بوده است. نرخ بیکاری مردان در گروه جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در این بازه زمانی با یک درصد کاهش از ۹.۱ درصد به ۸.۱ درصد رسیده است.

کاهش جمعیت غیرفعال زنان

در این میان کل جمعیت فعال زنان، به ۴ میلیون و ۵۳۹ هزار نفر رسید که نشان از افزایش ۱۵۰ هزار نفری دارد. در مقابل ۲۳۷ هزار نفر از جمعیت غیرفعال زنان با کاهش مواجه شد. در۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته بیش از ۱۸۵ هزار نفر به تعداد شاغلان زن اضافه شد که جمعیت آنها را به ۳ میلیون و ۸۶۶ هزار نفر رسانده است. در این بازه زمانی از جمعیت غیرفعال زنان به میزان ۲۳۷ هزار نفر کاسته شده و تعداد آنها را به ۲ میلیون و ۶۳۱ هزار نفر کاهش داده است. این میزان در مردان کمتر از زنان بوده است.

کاهش جمعیت شاغلان ناقص زن

اشتغال ناقص زنان در ۱۴۰۲نسبت به سال گذشته با کاهش ۰.۶ درصدی مواجه شده و به ۴.۴ درصد رسیده است. ۱۴۳ هزار نفر از زنانی که در سال گذشته دارای اشتغال ناقص بودند، در ۱۴۰۲ به اشتغال استاندارد دست یافتند. در ۱۴۰۲ تعداد جمعیت زنانی که دارای شغل ناقص هستند به ۱۶۹ هزار نفر رسیده است.

بنابراین گزارش، از میان ۴ میلیون و ۵۳۹ هزار زن جویای کار، تنها ۶۷۳ هزار نفر بیکار هستند و در این میان ۳ میلیون و ۷۶۳ هزار نفر شاغل هستند. به عبارتی حدود ۸۵ درصد از جمعیت فعال زنان، شاغل هستند. تعداد شاغلان زن در بخش صنعت در نیمه اول سال ۱۴۰۲ نسبت به نیمه اول سال ۱۴۰۱، به مرز یک میلیون نفر رسید. زنان شاغل در بخش صنعت در نیمه اول سال گذشته ۸۵۷ هزار نفر بودند که امسال تعداد آنها از مرز ۹۸۰ هزار نفر عبور کردند.

نرخ اشتغالزایی زنان در بخش صنعت نیز با افزایش چشمگیری مواجه شده است، به‌ طوری که این نرخ در اولین فصل سال گذشته ۲۳.۳ درصد بود که با رشد ۲.۱ درصدی به ۲۵.۴ درصد افزایش یافت.

نکته جالب توجه آنکه سهم جمعیت بیکار ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی کشور از کل بیکاران کشور در بین زنان با کاهش چشمگیری مواجه شده است، چنانچه در سال۱۴۰۱ سهم زنان در این گروه ۷۶.۲ درصد بود که در ۱۴۰۲با ۵.۸ درصد کاهش به ۷۰.۴ درصد رسیده است.

معاونت اشتغال وزارت کار به برخی از دلایل موفقیت به این شرح اشاره می‌کند:

یکی از دلایل مهمی که می‌خواستم عرض کنم این بود که در دولت سیزدهم شعاری جناب آقای رئیس جمهور دادند و آن هم اینکه تسهیل در صدور مجوز‌های کسب و کار اتفاق بیفتد. درگاه مجوز ملی کسب و کار در این دولت راه‌اندازی شد. الان به عنوان مثال ما حدود ۵۱۲ شغل خانگی داریم. مجوز این مشاغل خانگی در سال‌های گذشته بعضاً تا ۸ ماه ۹ ماه طول می‌کشید که اخذ شود. الان ۹۵ درصد مجوز‌های مشاغل خانگی کسب و کار‌های خانگی به صورت آنی صادر می‌شود. یعنی اصلاً ارجاع به کارشناس نداریم. شخص روی درگاه ملی مجوز‌های کسب و کار می‌رود، احراز هویت می‌شود، مشخصات خودش را وارد می‌کند، همان جا می‌تواند پرینت مجوز خودش را بگیرد.

ما سال گذشته به همین دلیل توانستیم سیاست تسهیلگری ۲۱۸ هزار مجوز مشاغل خانگی را صادر کنیم. این عدد در مقایسه با دو سال گذشته حدود ۱۰۰ رشد داشته است.این نشان می‌دهد که اگر حس کنید میتوانید یک کاری انجام دهید که منجر به ایجاد شغل و درآمد برای شما باشد؛ اگر شرایط اخذ آن مجوز برای شما سخت باشد اصلاً شما به آن فکر نمی‌کنید. ولی اگر بتوانید به راحتی مجوز بگیرید، اقدام می کنید. این اتفاقی است که در این دولت افتاده و واقعاً اثرگذاری قابل توجهی داشته است.

یکی از دیگر از دلایل مهم کاهش نرخ بیکاری حوزه تامین مالی است. علاوه بر تسهیل مجوزهای صدور مجوزهای مشاغل خانگی اعتباری که به این مشاغل اختصاص پیدا کرد، موجب رونق گرفتن این مشاغل شد. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۹ فقط ۲۰۰ میلیارد به این مشاغل اختصاص داشت و این رقم در ۱۴۰۲ به ۵۰۰۰ میلیارد افزایش یافت. قابل ذکر است که بیش از ۸۰ درصد مجوزها و اعتبارات مشاغل خانگی به زنان اختصاص می‌یابد.

*قانون مشاغل خانگی مصوب سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی است که در دولت سیزدهم به شدت مورد توجه قرار گرفته است. چرا که مخاطب اصلی این قانون زنان و دختران هستند و هر چقدر به آن اهمیت داده شود، وضعیت اشتغال حوزه زنان و خانواده بهتر می شود. 

از ابتدای دولت تا کنون حدود ۲۹۰ هزار شغل خانگی ایجاد شده است(به کد ملی و با نظارت دقیق بر اشتغال ایجادی)

تا کنون بیش از ۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات مخصوص مشاغل خانگی پرداخت شده است که تا پایان سال۱۴۰۲ این عدد به حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. (این در حالی است که در کل دولت های یازدهم و دوازدهم به مدت  ۸ سال نیز ۱۰ هزار میلیارد تومان به حوزه مشاغل خانگی تزریق نشده است.)

در جهت پایداری مشاغل خانگی در این دولت تا کنون بیش از ۷۰۰ شبکه از زنجیره های ارزش راه اندازی شده است که بتواند فروش مشاغل خانگی را افزایش دهد.

در ۲۲ استان کشور تعاونی های تأمین نیاز مشاغل خانگی برای تضمین فروش راه اندازی شده است.

بیش از ۹۵% از مجوزهای مشاغل خانگی در این دولت به صورت آنی صادر می شود. (در حالیکه در گذشته برای یک مجوز ساده قالیباقی گاهی تا ۸ ماه معطل می شدند.

همانطور که در جداول فوق مشاهده می شود، نتایج بررسی ها حاکی از آن است که در سه سال منتهی به ۱۴۰۲ ( دولت سیزدهم)  با نرخ صعودی مشارکت زنان  نرخ نزولی بیکاری زنان و روند صعودی اشتغال زنان مواجه بوده‌ایم.

در خصوص مشارکت زنان در بازار کار ذکر چند نکته ضروری است:

۱) در کنار بهبود های حاصل شده در شرایط بازار کار زنان نسبت به سال های گذشته بررسی نرخ بیکاری زنان ۱۵ الی ۲۴ سال با روند کاهشی، نرخ بیکاری زنان  ۱۸ الی ۳۵ سال با روند کاهشی و نرخ بیکاری زنان فارغ التحصیل نیز با روند کاهشی همراه بوده است. این امر نشانگر بهبودهای کیفی در کنار بهبودهای کمی حاصل شده در بازار کار زنان است. تغییرات در بازار کار زنان خصوصاً در سال اخیر با اعداد بسیار قابل ملاحظه ای همراه بوده است. از جمله آنها می توان به کاهش بیش از ۸.۵ درصدی نرخ بیکاری زنان ۱۵ الی ۲۴ سال در ۱۴۰۲ و کاهش ۲.۵ درصدی نرخ بیکاری زنان فارغ التحصیل در ۱۴۰۲ اشاره کرد.

۲) استانداردهای بین المللی رایج، زنان خانه دار را در زمره جمعیت غیر فعال اقتصادی به حساب می آورد. از طرفی با توجه به زنده و موثر بودن نظام خانواده در مناسبات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور و اهتمام سیاست های نظام و قانون اساسی بر صیانت از خانواده، جایگاه مادری و پرورش انسان به عنوان بالاترین خلق ارزش و جاری و ساری بودن فرهنگ ایرانی اسلامی، تعداد زنان خانه دار در کشور به عدد قابل ملاحظه بیش از ۲۲ میلیون نفری می رسد. پرداختن به این واقعیت می بایست از طریق تدوین شاخص های بومی ارزیابی نقش آفرینی اقتصادی بانوان صورت پذیرد. لذا مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی زنان با سایر کشورها از طریق شاخص های بین المللی بسیار مضر است. چرا که انتخاب شغل خانه داری بنا به میل و خواست زنان صورت گرفته و نقش آنان در جی دیژی کشور مهم و اثر گذار است. اگرچه متاسفانه در آمار و گزارشات اقتصادی لحاظ نمی شود.

۳) توسعه مشاغل خانگی به عنوان اشتغال خانواده دوست در سال های اخیر توسط دولت سیزدهم با تحولات قابل توجهی روبرو بوده است. افزایش چندبرابری منابع تسهیلات مشاغل خانگی، مانع زدایی از تولیدات خانگی با برخط و ثبتی مبنا شدن بیش از ۷۰ درصد مجوزهای مشاغل خانگی و تسریع در روند صدور مجوز سایر رسته های مشاغل خانگی در سه روز کاری از جمله اقدامات دولت برای بهبود شرایط اشتغال بانوان بوده است.

۴- باید به این امر توجه داد که برای اولین بار در دولت سیزدهم طرحی تحت عنوان کسب و کار پایدار خانواده محور تدوین شد و در ۳۱ استان به اجرا درآمد. در این طرح معاونت با حمایت اعتباری از مدیران کل بانوان و پشتیبانی از زنان کارآفرین در استان‌های مذکور، طی قراردادی پوشش دهی زنان کارجوی را مورد توجه قرار داده است و با اخذ تعهد از این زنان که ۴ سال در کنار بانوان کارجو، تا تثبیت شغلی آن ها بمانند و امور مرتبط با شغلشان را از مواد اولیه تا رساندن به بازار عهده‌دار شوند، موجب کاهش بیکاری زنان خصوصاً زنان سرپرست خانوار شده است. همچنین صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار موجب شد زنانی که به دلیل نداشتن ضامن، امکان استفاده از تسهیلات اشتغال را نداشتند، بتوانند با ضمانت دولت از این تسهیلات استفاده کنند. این علاوه بر اعتباراتی است که در سفرهای استانی برای اشتغال و ایجاد بازارچه فروش اختصاص یافته است.