ترمز سنگین رشد هزینه‌ها در تولید مسکن - افق اقتصادی

 به گزارش اکوایران، طی سال‌های اخیر تهیه مسکن به یکی از چالش‌های جدی خانوارها به خصوص در طبقه ضعیف و متوسط جامعه تبدیل شده است. عوامل متعددی روی قیمت مسکن تاثیر دارد که یکی از آن‌ها، تغییر قیمت مواد اولیه یا همان مصالح ساختمانی است. بررسی این تغییر قیمت به ویژه در تهران اهمیت دارد چرا که بازار مسکن تهران به عنوان الگویی برای بازار مسکن سایر استان‌ها عمل می‌کند.

داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در طول ۱۱ سال گذشته، قیمت نهاده‌های ساختمانی در تهران تنها در تابستان و پاییز سال ۹۴ نسبت به مدت مشابه در سال ۹۳ کاهش یافته و در باقی فصل‌ها همواره قیمت این مصالح نسبت به مدت مشابه در یک سال قبل از آن افزایشی بوده است. به عبارت دیگر، به جز دو فصل در سایر فصل‌ها در طول ۱۱ سال گذشته، تورم نقطه به نقطه مصالح ساختمانی مثبت بوده است. در برخی برهه‌های زمانی مثل بهار سال ۱۳۹۸، پاییز سال ۱۳۹۹ و بهار سال ۱۴۰۰، تورم نقطه‌ای نهاده های ساختمانی در شهر تهران جهش شدیدی را تجربه کرده و بالعکس در برخی فصل‌ها مثل پاییز سال ۱۴۰۰ شاهد افت چشم‌گیر بوده است. هنگامی‌ که تورم کاهش می‌یابد به معنای این نیست که قیمت‌ها کاهش یافته اما نشان‌دهنده این مسئله است که از سرعت افزایش قیمت‌ها کاسته شده است. به عبارت دیگر، لازمه کاهش قیمت ابتدا کاهش سرعت رشد آن است.

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در زمستان سال گذشته، تورم نقطه‌ای نهاده‌های ساختمانی در شهر تهران به کمتر از ۲۵ درصد رسیده که کمترین نرخ از زمستان ۱۳۹۶ تا کنون بوده است. بنابراین، این نرخ یک رکورد ۶ ساله را در زمستان ۱۴۰۲ شکسته است.

دهه ۹۰ و نوسان قیمت مصالح ساختمانی؛ نقش پررنگ دلار

از ابتدای دهه ۹۰ تا انتهای آن، چند قله تورمی در قیمت مصالح ساختمانی به چشم می‌خورد. اولین آن، تورم نقطه به نقطه ۴۷.۵ درصدی در پاییز سال ۱۳۹۱ است. این نرخ نشان می‌دهد که مواد اولیه ساخت مسکن و ساختمان در این فصل ۴۷ درصد نسبت به همان فصل در یک سال قبل گران‌تر شده است.

در آن سال تحریم‌های هسته‌ای به تازگی شروع شده بود و نرخ ارز از یک هزار و ۳۱۳ تومان در پاییز سال ۹۰ به بیش از ۳ هزار تومان در پاییز ۹۱ رسیده بود. همین جهش نرخ ارز باعث شد تا مصالح ساختمانی با محوریت مصالح مرتبط با نرخ ارز مثل میلگرد و فولاد گران شود.

در بازه زمانی ۱۱ ساله مورد بررسی، تنها در تابستان و پاییز سال ۹۴ قیمت مصالح ساختمانی نسبت به مدت مشابه در یک سال قبل ارزان‌تر شد. در این دو فصل تورم نقطه به نقطه مصالح به ترتیب برابر با منفی ۳ درصد و منفی ۴.۵ درصد بود. می‌توان گفت که علت اصلی این کاهش قیمت، دست‌یابی به توافق برجام و ایجاد چشم‌انداز مثبت در اقتصاد ایران بوده است. انتظارات مثبت باعث شده بود تا از التهابات قیمتی کاسته شود و نرخ مصالح ساختمانی در شهر تهران به ثبات برسد.

با این حال این نرخ‌های منفی ثبات چندانی نداشت و در سال ۹۵ تورم نقطه‌ای نهاده‌ها دوباره مثبت شد اما کمتر از ۱۸ درصد باقی ماند. سیر صعودی این شاخص زمانی شدت گرفت که زمزمه‌های خروج آمریکا از برجام ایجاد شد. در نهایت، در سال ۹۷ و با خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ایران و غرب افزایش تورم نقطه‌ای مصالح شدیدتر شد و در بهار ۹۸ به سقف ۶۲ درصدی رسید. به نظر می‌‌رسد این نرخ بالا بیش‌تر متاثر از شوک‌ مقطعی وارد شده به اقتصاد باشد چرا که یک فصل بعد و در تابستان آن سال، تورم نقطه‌ای مصالح در تهران دوباره به کمتر از ۳۰ درصد رسید.

در حالی که تصور می‌شد سرعت رشد قیمت‌ها وارد یک روند نزولی شده، جهش نرخ ارز در سال ۹۹ دوباره این تورم را به یک مسیر صعودی پرشتاب هدایت کرد. این افزایش این‌بار شدیدتر از دفعات گذشته بود و باعث شد تا تورم نقطه‌ای مصابح از ۳۲ درصد در بهار ۹۹ به ۱۰۱ درصد در پاییز همان سال برسد.

تحلیل‌گران علت اصلی این افزایش را در جهش نرخ ارز از ۱۲.۹ هزار تومان در سال ۹۸ به ۲۲.۸ هزار تومان در سال ۹۹ و جهش قیمت میلگرد و آهن می‌دانند.

ورود تورم مصالح ساختمانی به روند نزولی

از سال ۱۴۰۰ به بعد، تورم نقطه‌ای مصالح ساختمانی همواره کمتر از ۶۰ درصد باقی مانده است. آخرین داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه مصالح ساختمانی در زمستان سال گذشته ۲۳.۸ درصد بوده است. این نرخ از انتهای زمستان سال ۱۳۹۶ تاکنون بی‌سابقه بوده است. در برخی فصل‌ها مثل تابستان ۱۴۰۱ این نرخ به کمتر از ۳۰ درصد رسیده بود اما هیچ‌گاه تا کمتر از ۲۴ درصد افت نکرده بود. این مسئله نشان می‌دهد که در انتهای سال گذشته، افزایش قیمت مصالح ساختمانی در شهر تهران به مراتب با سرعت کمتری نسبت به مدت مشابه در سال قبل رخ داده است. در صورت ادامه این روند، می‌توان انتظار ثبات قیمت در نهاده‌های ساختمانی را داشت که در نهایت منجر به ثبات قیمت در بازار مسکن می‌شود.