برنامه جدید دولت برای ارز ترجیحی/ سرنوشت دلار ۲۸۵۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۳ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، هفته گذشته بود که تصویب‌نامه هیات وزیران درباره تعیین فهرست دارو، مواد اولیه آن و تجهیزات مصرفی پزشکی مشمول ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۳ توسط معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد.

این لیست را که در جلسه دوم اردیبهشت ۱۴۰۳ هیات وزیران درباره «تعیین فهرست دارو، مواد اولیه آن و تجهیزات مصرفی پزشکی مشمول ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۳» مصوب شده بود، محمد مخبر در تاریخ هشتم اردیبهشت ابلاغ کرد. 

در لیست اعلام شده از سوی هیات دولت: “داروهای خارجی فاقد تولید داخل، مواد اولیه دارویی”، “تجهیزات و ملزومات پزشکی و مواد اولیه/ قطعات ساخت/ قطعات یدکی آنها به جز تجهیزات و ملزومات پزشکی یا مصرف خانگی، پوست، مو و زیبایی و دندانپزشکی”، “تجهیزات پزشکی، مصرفی و توانبخشی مورد نیاز جانبازان و ایثارگران”، “شیرخشک رگولار/ رژیمی، فرآورده‌های متابولیک/ غذای ویژه بیمارستانی و مواد اولیه آنها”، “ملزومات دارویی شامل محلول چشمی‌‌ (اچ پی ام سی) و هیالورونیک اسید و مواد اولیه آنها”، اقلام مشمول ارز ترجیحی در بخش سلامت هستند. 

در بخش کالاهای اساسی کشاورزی مشمول دریافت ارز ترجیحی نیز ۸ قلم کالا به چشم می‌خورد. ۱- انواع گوشت تازه یا سرد کرده گوساله ۲- انواع گوشت تازه یا سرد کرده گوسفند ۳- گندم معمولی، جو و ذرت دامی ۴- دانه سویا، دانه کلزا، دانه پنبه، دانه آفتابگردان برای روغن کشی و دانه گلرنگ ۵- شکر تصفیه شده ۶- کنجاله سویا، کنجاله پنبه، کنجاله آفتابگردان، کنجاله کلزا و کنجاله گلرنگ ۷- کود سوپرفسفات، کود کلرورپتاسیم، کود سولفات پتاسیم، مونوفسفات آمونیوم و فسفات دی آمونیوم ۸- مولدهای دام و طیور و آبزیان، مواد ژنتیکی، عناوین کالاهای مشمول ارز ترجیحی در بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۳ هستند. 

فهرست اعلام شده لیست دو دسته کالایی سلامت‌محور و کشاورزی مشمول ارز ترجیحی است، در فهرست منتشرشده نام برخی کالاها که در سال ۱۴۰۲مشمول تخصیص ارز ترجیحی بودند، مشاهده نمی‌شود. با این حال نمی‌توان به صورت قاطع از حذف ارز ترجیحی این کالاها سخن گفت. 

در همین رابطه محمد مختاریانی، عضو هیات مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران و رئیس هیات مدیره انجمن تامین کنندگان و تولیدکنندگان برنج ایران به پایگاه خبری اقتصاد غذا «فود پرس»، گفته، بنا بر مصوبه اولیه هیات وزیران ارز انواع روغن خام، برنج، حبوبات و شکر خام در لیست ارز ترجیحی سال ۱۴۰۳ نبود اما پیگیری‌ها از مدیران وزارت جهاد کشاورزی حاکیست که در اصلاحیه این مصوبه، انواع روغن خام و برنج کماکان ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی دریافت می‌کنند که این اصلاحیه به زودی اعلام می‌شود. 

کالاهای جدیدی که ارز ۲۸۵۰۰ تومانی می‌گیرند

امشب هیات وزیران، مصوبه هفته گذشته خود را اصلاح کرد که بر اساس این اصلاحیه، برنج و روغن خام به لیست کالاهای مشمول دریافت ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی اضافه شدند.

مقایسه کالاهای مشمول ارز ۲۸۵۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳

بر این اساس مقایسه‌ای بین لیست کالاهای مشمول ارز ۲۸۵۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۲ و امسال انجام دادیم.

خبرگزاری تسنیم اول دی ۱۴۰۲ در خبری اختصاصی از تخصیص دلار ۲۸۵۰۰ تومانی به ۲۸ قلم کالا خبر داد. 

براساس اعلام این خبرگزاری در نیمه دوم سال گذشته، ۲۸ قلم کالا شامل ۱- دانه‌های روغنی ۲- برنج ۳- کود ۴- صنایع غذایی، شیلات، دام، طیور و دامپزشکی ۵- سم ۶- گوشت مرغ ۷- تخم‌مرغ ۸- ذرت ۹- تجهیزات و ملزومات پزشکی ۱۰- صنایع شیمیایی و پلیمری ۱۱- گندم ۱۲- واکسن‌ها و کیت‌های پزشکی ۱۳- ماده اولیه غذا، شیرخشک، مکمل و غیره ۱۴- کاغذ ۱۵- داور و مواداولیه دارو ۱۶- کنجاله سویا ۱۷- لاستیک و مواد اولیه لاستیک ۱۸- بذر ۱۹- حبوبات ۲۰- صنایع منسوجات و پوشاک و کفش ۲۱- صنایع ماشین آلات و تجهیزات تولید و کشاورزی ۲۲- روغن خام (پالم، آفتابگردان و غیره) ۲۳- جو ۲۴- قندو شکر ۲۵- گوشت قرمز ۲۶- صنایع سلولزی،‌ چاپ و نوشتار ۲۷- محصولات باغی و زراعی ۲۸- صنایع معدنی، ریلی، دریایی و هوایی و تجهیزات مرتبط ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی دریافت کردند. 

پیش از این ۲۰۰ قلم کالای اساسی مشمول ارز ۲۸۵۰۰ تومانی بود که در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ به ۲۸ قلم کالا تقلیل پیدا کرد. 

این درحالی است که در گذشته تنها ۵ قلم کالا ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کردند.

ارز ۳۷۵۰۰ تومانی جایگزین ۲۸۵۰۰ تومانی نشد

کلیات بودجه ۱۴۰۳ در سال گذشته در حالی به مجلس فرستاده شد که نمایندگان با حذف کامل ارز ۲۸۵۰۰ تومانی و جایگزینی ارز با نرخ ۳۷۵۰۰ تومانی در بودجه ۱۴۰۳ مخالفت کردند و لایحه بودجه را به دولت برگرداندند.

 در این میان باتوجه به بودجه ۱۴۰۳ باید این موارد را در نظر گرفت که با کاهش لیست کالاهای مشمول ارز ۲۸۵۰۰ تومانی ممکن است شاهد افزایش قیمت کالاها در طول سال باشیم. از طرفی تخصیص ارز ۲۸۵۰۰ می‌تواند تقاضای کاذب برای واردات کالاهای مشمول ایجاد کند و پای رانت و سوءاستفاده‌های بعدی را باز کند. 

سرنوشت ارز ۴۲۰۰ تومانی چه شد؟

با موافقت مجلس ارز ۴۲۰۰ تومانی به طور کامل از بودجه ۱۴۰۱ کشور با شرط تخصیص یارانه مستقیم حذف شد و در اردیبهشت ۱۴۰۱ ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی جای آن را گرفت که این اتفاق منجر به جهش ارزی و افزایش یکباره تورم شد. 

در نیمه دوم سال ۱۴۰۰، فهرست کالاهای مشمول دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی دستخوش تغییراتی شد و ارز ۴۲۰۰ تومانی به جای ۲۵ قلم کالا به ۵ قلم کالا تخصیص پیدا کرد. 

سال ۹۷ نیز ارز ۴۲۰۰ تومانی در ابتدا به همه کالاها تخصیص پیدا می‌کرد که اواخر تابستان ۹۷ لیست کالاهای مشمول این ارز محدود شد. 

 لیست کالاهای مشمول به مرور زمان کوچک و کوچکتر شد تا تنها ارز ۴۲۰۰ تومانی به چند قلم کالای اساسی (پنج قلم) و دارو و تجهیزات پزشکی تخصیص یافت. 

پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۱، تا اواخر سال ۱۴۰۱ کالاهای اساسی و غیراساسی یک ارز واحد به نرخ بازار دریافت می‌کردند. 

پس از انتصاب محمدرضا فرزین به سمت رئیس کل بانک مرکزی، ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برقرار شد که این ارز برای مدت خیلی کوتاهی شامل همه کالاها می‌شد. (در این مورد مصوبه قانونی وجود نداشت)

در ادامه ارز ۲۸۵۰۰ تومانی به یک سری کالاهای اساسی تخصیص داده شد که بیشتر از کالاهایی بودند که در مقطع حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، ارز ترجیحی می‌گرفتند.

در مجموع به نظر می‌رسد که لیست منتشر شده اخیر نسبت به کالاهایی که در سال گذشته ارز ۲۸۵۰۰ تومانی گرفته‌اند مختصرتر باشد اما از نظر قانونی نسبت به آخرین مقطعی که به موجب قانون ارز ۴۲۰۰ تومانی داده می‌شد، کالاهای بیشتری مشمول این ارز هستند.