بازیگران اصلی بازار جهانی سیمان؛ مقصد اول ایران در صادرات سیمان - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ سیمان در حال حاضر جزء محصولاتی است که علاوه بر پوشش کامل نیاز داخل کشور، ظرفیت صادرات به کشورهای مختلف همسایه و غیرهمسایه را نیز داراست. با توجه به آخرین اطلاعات موجود از ظرفیت تولید و میزان فروش سیمان، در حال حاضر برای حدود ۲۰ میلیون تن از ظرفیت تولید سیمان کشــور (از مجموع ۸۵ میلیون تن)، بازار داخلی وجود نداشته و تنها امکان صادرات وجود دارد. به عبارتدیگر می‌توان گفت؛ بازار داخلی کشور در حال حاضر اشباع بوده و بین کارخانهای سیمانی با توجه به منطقه آنها تقسیم شده است. ازاین‌رو استراتژی صادرات سیمان باید ناظر بر سود واقعی از صادرات سیمان، وضعیت رقبای منطقه، کشش بازار داخل و بازار صادراتی و درعین حال در نظر گرفتن موضوع ناترازی انرژی باشد.

این گزارش بیان می‌کند که در سال ۲۰۲۲ ارزش صادرات سیمان و کلینکر جهان حدود ۱۳.۵ میلیارد دلار بود که از این مقدار ۳۲.۵ درصد کلینکر، ۵.۱ درصد سیمان سفید و ۶۲.۴ درصد انواع سیمان‌های تیپ بودند. بررسی‌ها نشان ‌می‌دهد میزان صادرات سیمان پرتلند، طی بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ تغییری نداشته و در سال ۲۰۲۱ مجموع محصولات صادراتی سیمان ۵۳.۱ درصد بوده و سهم آن در ۱۱ سال گذشته از مجموع سبد محصولات صادراتی سیمانی ۲/۲ درصد کاهش پیدا کرده است. 

 در ســال ۲۰۲۱ ارزش صادرات ســیمان و کلینکر جهان حدود ۱۲.۸ میلیارد دلار بود که از این مقــدار ۳۴.۷ درصد کلینکر، ۵.۵ درصد سیمان ســفید و مابقی (۵۹.۸ درصد) انواع ســیمان‌های تیپ بودند.

بازیگران اصلی حوزه صادرات سیمان

با توجه به این گزارش این سوال مطرح می‌شود که بازگیران اصلی حوزه صادرات سیمان  چه کشورهایی هستند؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در ســال ۲۰۲۱ ارزش صادرات ســیمان و کلینکر جهان حدود ۱۲.۸ میلیارد دلار بود که از این مقــدار ۳۴.۷ درصد کلینکر، ۵/۵ درصد سیمان ســفید و مابقی (۵۹.۸ درصد) انواع ســیمان‌های تیپ بودند.

براساس گزارش بازوی پژوهشی مجلس بررسی‌ها نشان می‌دهد «ویتنام» با حدود ۱.۶ میلیارد دلار و «ترکیه» با ۱.۳ میلیارد دلار صادرات سیمان، اصلی‌ترین بازیگران حوزه صادرات سیمان در جهان هستند. ازسوی‌ دیگر «آمریکا» و «چین» هرکدام با ۱.۸ و ۱.۶ میلیارد دلار واردات سیمان، اصلی‌ترین متقاضیان محصولات سیمانی در جهان هستند.

براساس داده‌ها و اطلاعات موجود کشورهای توسعه‌ یافته، در حال فاصله گرفتن از تولید محصولات سیمانی به‌ خصوص کلینکر در کشور خود هستند. در میان کشورهای آسیایی، «کویت» رشد قابل توجهی در واردات محصولات سیمانی داشــته و بازار «بنگلادش» نیز ظرفیتی بیش از دو برابر درآمد کشور از صادرات سیمان داشته است . مهمترین محصول زنجیره، سیمان پرتلند است، براساس آمار در ســال۲۰۲۱ در مجموع ۵۳.۱ درصد مجموع محصولات صادراتی سیمان به این این بخش اختصاص داشته است.

کلینکر ۳۴.۷ درصد مجموع محصولات صادراتی سیمان را به خود اختصاص داده است که سهم آن در ۱۱ سال گذشته از مجموع سبد محصولات صادراتی سیمانی ۵.۳ درصد رشد پیدا کرده است. سیمان سفید و سایر سیمان‌ها، سهم ناچیزی (به‌ترتیب ۵.۵۲ و ۴.۷۴ درصد از کل زنجیره سیمان) از مجموع محصولات صادراتی سیمان را به خود اختصاص داده است که سهم آن در ۱۱ سال گذشته از مجموع سبد محصولات صادراتی سیمانی ثابت بوده است. این درحالی است که روند صادرات مصنوعات سیمانی در بازه زمانی مدنظر افزایشی بوده است. با توجه به آمار، سهم ارزش صادرات سیمان کشور در ســال ۱۴۰۱ حدود ۳۳۲ میلیون دلار (۹.۲ هزار میلیارد تومان) بوده است که کمتر از ۱ درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی کشور بوده است.

سهم از درآمد صادراتی انواع سیمان

از سوی دیگر براساس داده‌های اعلام شده، کلینکر اصلی‌ترین محصول در سبد صادراتی کشور بوده است که به‌رغم داشتن سهم ۶۸ درصدی از کل حجم صادراتی، ۶۰ درصد درآمد دلاری را به کشور وارد کرده است. ایران ۱/۱ درصد از بازار صادراتی سیمان پرتلند را در سال ۲۰۲۱ در اختیار داشته است. این درحالی اســت که درآمد صادراتی سیمان برای ایران طی ۱۱ سال گذشته به صورت میانگین حدود ۱۴.۷ درصد کاهش پیدا کرده و جای خود را به کلینکر داده است. سهم قابل‌ توجه کلینکر در سبد صادراتی کشور بیشتر ناشی از مزیت دسترسی آسان به منابع انرژی است؛ موضوعی که در چند سال اخیر با مواجهه کشور با ناترازی در تولید و مصرف انواع حامل‌های انرژی، زیر سوال رفته است. درخصوص سیمان سفید، ایران ۲.۹ درصد از بازار صادراتی آن را در ســال ۲۰۲۱ در اختیار داشته است. براساس برآوردهای انجام شده، درآمد صادراتی سیمان سفید برای ایران طی ۱۱ سال گذشته بهصورت میانگین حدود ۴ درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین ایران ۲/۲ درصد بازار صادراتی سایر سیمان‌ها را نیز در اختیار دارد که درآمد حاصل از آن طی سالهای گذشته ۹.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.

کشورهای مقصد صادرات سیمان ایران

مقصد اصلی صادرات سیمان ایران در سال ۱۴۰۱ کشورهای همسایه بوده اند. دلیل اصلی این اتفاق ارتباط نزدیک ایران با کشورهای همسایه و همچنین بالا بودن و توجیه‌ناپذیر بودن هزینه حمل به کشورهای غیرهمسایه است. در سال ۱۴۰۱ کارخانجات  به ۲۸ کشور صادرات سیمان انجام داده‌اند. نکته قابل‌توجه رشد صادرات محصولات سیمانی به «کویت» است؛ به‌گونه‌ای که این سیمانی مجموعا کشور به مقصد اول صادراتی کشور از منظر درآمد دلاری تبدیل شده است.

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته مشتریان اصلی محصولات سیمانی کشور مانند «عراق»  و «کویت» عمدتا واردکننده کلینکر بوده‌اند که در سایه مزیت بهره‌گیری از انرژی ارزان‌قیمت و ارائه قیمت‌های بسیار پایین صورت گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای «کویت»، «عراق»، «هند» و «بنگلادش» مشتریان اصلی کلینکر کشور هستند. از طرفی «عراق»، «قطر»، «امارات» و «روسیه»، مشتریان اصلی سیمان سفید کشور بوده‌ا‌ند. از سوی دیگر «کویت»، «افغانستان»، «پاکستان» و «ترکمنستان» نیز «مشتریان» اصلی انواع سیمان‌های تیپ کشور بوده‌اند. به‌نظر می‌رسد قیمت فروش محصولات سیمانی در کشورهای حوزه آسیای مرکزی و CIS مناسب‌تر بوده است و بازار مناسبی برای فروش بهینه سیمان در این کشورها وجود دارد. البته مجموع واردات کشورهای این حوزه حدود ۴۳۶ میلیون دلار بوده است که حجم بزرگی در بازار محصولات سیمانی به‌شمار نم‌یآید. در حال حاضر سهم ایران در این بازار کمتر از ۱۰ درصد است.