کاهش سرعت چاپ پول یا بازگشت از قله؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، نرخ رشد پایه پولی هرچند از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان آن تقریبا روندی نزولی در پیش گرفته است اما در ۴ سال گذشته نشانه مشخصی از کنترل و مهار روند رشد پایه پولی در یک کانال مشخص، مشهود نیست. به عبارت دیگر کاهش رشد پایه پولی طی سال ۱۴۰۲ بنظر می‌رسد عمدتا بازگشت از قله‌ای بود که در فروردین ۱۴۰۲ فتح شده بود.

به همین ترتیب همچنان نرخ رشد پایه پولی در سطوح قابل توجهی رقم می‌خورد که با توجه به اینکه پایه پولی یکی از عناصر تعیین‌کننده میزان جریان نقدینگی در یک اقتصاد است، برخی از کارشناسان در مدیریت نرخ رشد پایه پولی اصرار می‌ورزند. 

فراز و فرود رشد پایه پولی طی ۴ سال گذشته

بر اساس گزارش‌های منتشر شده از بانک مرکزی، نرخ رشد پایه پولی در پایان ۱۴۰۲ معادل ۲۹.۴ درصد اعلام شده که بر مبنای محاسبات، رقم پایه پولی را حداقل به هزار و ۱۱۲ همت رسانده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد تجربه شده پایین‌ترین میزان از مرداد ۱۴۰۱ است چراکه پس از این مقطع رشد پایه پولی شدیدا افزایش یافت و در فروردین ۱۴۰۲ به یکی از قله‌های تاریخی خود رسید. پس از فروردین سال گذشته سرعت رشد این کل پولی کاهش پیدا کرد و نهایتا در اسفند ماه رقم رشد ۲۹.۴ درصد را به ثبت رساند. 

این درحالیست که بنظر نمی‌رسد کانال حرکتی نرخ رشد پایه پولی طی سال‌های اخیر کاهشی بوده باشد. آمارها نشان می‌دهد میانگین نرخ رشد ترازنامه بانک مرکزی یا همان پایه پولی، در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۱.۹ درصد بوده است. این عدد در سال ۱۴۰۰ به ۳۵.۳ درصد افزایش می‌یابد و هرچند در سال ۱۴۰۱ میانگین ۳۳.۸ درصد را به ثبت می‌رساند، اما مجددا در ۱۴۰۲ دچار رشد شده و میانگین رشد ۳۷.۹ درصدی را رقم می‌رند. 

پایه پولی، لنگر نهایی رشد نقدینگی

بررسی نرخ رشد ماهانه پایه پولی طی ۴ سال اخیر نیز نشانه‌‌ی عیانی از کنترل روند آن ارائه نمی‌کند، به عبارت دیگر هرچند تغییرات فصلی در نرخ رشد پایه پولی اثرگذار هستند و باید در نظر گرفته شوند منتها حتی با در نظر گرفتن این الگو، همچنان روند بهبود مشخصی در رشد ماهانه پایه پولی طی سال‌های اخیر مشاهده نمی‌شود. البته شایان ذکر است با این وجود، نرخ رشد ماهانه به ثبت رسیده در نیمه دوم ۱۴۰۲ با نوسانات کمتری نسبت به سال‌های گذشته رقم خورده و در سطوح پایین‌تری حرکت کرده است. 

به‌طور کلی اقلام دارایی‌های بانک مرکزی یا ترازنامه آن، تشکیل دهنده پایه پولی در کشور هستند. هر آن چیزی که در پایه پولی وجود دارد، با قدرتی چندبرابر در اقتصاد به نقدینگی تبدیل می‌شود بنابراین تغییرات این کل پولی، برای سیاستگذاران اهمیت دارد. 

برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند هرچند نتایج کنترل رشد نقدینگی طی سال‌های اخیر مطلوب بوده اما عدم همراهی رشد پایه پولی با نقدینگی، ممکن است منجر به تجمیع فشار شده و با خارج شدن کنترل آن از دست سیاستگذار، باعث بروز پول چاپ شده در اقتصاد طی سال‌های آتی شود.