به گزارش اکوایران؛ روزهای پایانی بهمن ۱۴۰۲ بود که ایران و ارمنستان بر سر افزایش ۳ میلیارد دلاری مبادلات تجاری در سال به توافق رسیدند. همان زمان نیز اعلام شد که سندی میان دو کشور به امضا رسید که شامل ۲۱ بند در ۱۹ حوزه مختلف می‌شود که می‌تواند سطح همکاری‌ها تهران – ایروان را […]
به گزارش اکوایران؛ روزهای پایانی بهمن ۱۴۰۲ بود که ایران و ارمنستان بر سر افزایش ۳ میلیارد دلاری مبادلات تجاری در سال به توافق رسیدند. همان زمان نیز اعلام شد که سندی میان دو کشور به امضا رسید که شامل ۲۱ بند در ۱۹ حوزه مختلف می‌شود که می‌تواند سطح همکاری‌ها تهران – ایروان را برای سال ۱۴۰۳ ترسیم کند.
اما اکنون وضعیت تجارت دو کشور از نگاه فعالان اقتصادی بخش خصوصی چگونه است؟ بهمن عشقی دبیرکل اتاق بازرگانی تهران می گوید: ایران در میان پنج کشور نخست شرکای تجاری ارمنستان قرار ندارد و ایران در میان مقاصد صادراتی این کشور در جایگاه نهم قرار گرفته و در میان مبادی وارداتی این کشور جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. افزون بر این، اختلاف تراز تجاری دو کشور نیز نگران‌کننده است.
در تمام سال‌های گذشته همواره تراز تجاری ایران- ارمنستان به نفع تهران تمام شده است. این درحالی که هنوز ایران در جریان صادرات با چالش‌های بسیاری روبرو است. از نگاه هرویک یاریجانیان رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان، مشکلات عمده صادرات به ارمنستان ناشی از فقدان زیرساخت‌های اقتصادی از قبیل روابط بانکی دو جانبه و روابط کارگزاری بانکی و مشکلات در انتقال وجه کالاهای صادراتی و وارداتی، ضعف در اطلاع‌رسانی و نبود شناخت کافی نسبت به توانایی‌های هر دو طرف و مبهم بودن ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بازار ارمنستان برای فعالان تجاری دو کشور، بالا بودن هزینه حمل کالاهای ایرانی به ارمنستان، وجود مشکلاتی در زمینه همکاری‌های ترانزیتی به دلیل وجود تعرفه‌ها، نوسانات و التهابات بالای نرخ ارز و مشکل نقل و انتقال ارز در سیستم بانکی است.
خطای استراتژیک ایران
جریان تجارت ایران و ارمنستان به باور اکبر گداری، سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سازمان توسعه تجارت از ابتدا با دو خطای بزرگ مواجه بود. او می‌گوید: اولین خطا این بوده که به ارمنستان از بُعد جمعیتی نگاه کردیم. به طور مثال برای بررسی بازارهای تجاری وقتی به ارمنستان برخورد کردیم، چون جمعیت کمی داشت از آن چشم‌پوشی کردیم.
گداری می‌افزاید: دومین خطا در زمان شکل دادن به روابط تجاری اتفاق افتاد. در تجارت با ارمنستان همان‌طور عمل کردیم که با پاکستان و دیگر کشورهای طرف تجاری رفتار کردیم. در صورتی که بازار ارمنستان یک بازار رقابتی است و شباهت زیادی به بازارهای اتحادیه اروپا دارد. ارمنستان سه میلیون جمعیت در داخل کشور و ۹ میلیون مهاجر در دنیا دارد که هم از نظر ارزآوری و هم نظر رقابتی به ارمنستان کمک می‌کنند.
بازار ۹ میلیارد دلاری
طبق اعلام اتاق بازرگانی تهران، اهمیت توسعه مراودات ایران و ارمنستان، دسترسی به بازار مصرف حدود ۹ میلیارد دلاری ارمنستان، محصور بودن در خشکی و نیاز به توسعه روابط با کشورهای منطقه، سهم نسبتا بالای ایران در واردات ارمنستان، زمینه‌های صادرات مجدد محصولات ایران به طرف‌های ثالث اوراسیا و اروپا و بهره‌برداری از مناطق آزاد تجاری برای تولید و سرمایه‌گذاری مشترک است. دبیرکل اتاق تهران بر اساس آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی می‌گوید: ظرفیت حداقل حدود ۲.۵ میلیارد دلاری برای صادرات خدمات تجاری به ارمنستان وجود دارد.
در مقابل مزیت‌های صادرات ایران به ارمنستان به گفته یارجانیان «نهادینه شدن تجارت آزاد در کشور در نتیجه الحاق به سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و انعقاد موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با کشورهای دارای منافع مشترک» و «مناسب بودن فضای کسب‌وکار و فرآیند اداری کوتاه برای انجام امور تجاری نظیر ثبت شرکت» است.
رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان که در نخستین رویداد تجاری بین‌المللی اتاق بازرگانی تهران، همایش «توسعه همکاری‌های تجاری ایران و ارمنستان» سخنرانی می‌کرد؛ می گوید: «وجود اتمسفر مثبت به تجارت با ایران در میان تجار ارمنی»، «برخورداری ایران از مزیت نسبی برای حضور در بازارهای مواد غذایی، شوینده‌ها، پوشاک، مواد معدنی، مصالح ساختمانی ، آهن و فولاد، ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی، تابلوهای برقی فشار قوی و ترانسفرماتور» از دیگر مزیت‌های صادرات به ارمنستان است.
طبق اعلام اتاق تهران، یارجانیان به چالش‌ها و مشکلات عمده صادرات به ارمنستان اشاره می‌کند و می‌گوید: فقدان زیرساخت‌های اقتصادی از قبیل روابط بانکی دو جانبه و روابط کارگزاری بانکی و مشکلات در انتقال وجه کالاهای صادراتی و وارداتی، ضعف در اطلاع‌رسانی و نبود شناخت کافی نسبت به توانایی‌های هر دو طرف و مبهم بودن ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بازار ارمنستان برای فعالان تجاری دو کشور، بالا بودن هزینه حمل کالاهای ایرانی به ارمنستان، وجود مشکلاتی در زمینه همکاری‌های ترانزیتی به دلیل وجود تعرفه‌ها، نوسانات و التهابات بالای نرخ ارز و مشکل نقل و انتقال ارز در سیستم بانکی از جمله این مشکلات است.
پیشنهاد اتاق تهران
در این همایش دبیرکل اتاق تهران در راستای ارتقای تجارت کالا و خدمات به ارمنستان چندین پیشنهاد میدهد. اولین پیشنهاد او، اصلاح رویکرد ایران نسبت به ارمنستان از یک کشور کم‌جمعیت محصور در خشکی به دروازه ورود به اوراسیا و اروپای دریایی، تبدیل ارمنستان به هاب تجاری ایران در قفقاز جنوبی بود. تقویت چندجانبه‌گرایی با محوریت ایران و ارمنستان و مشارکت جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه، تقویت اقتصاد مرزنشینی و حمایت از سهولت دسترسی ارمنستان به بنادر و مرزهای ساحلی ایران از جمله دریای خزر از جمله پیشنهادهای دیگر بود.
رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان هم چندین پیشنهاد میدهد. او می‌گوید: تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک جهت اجرای پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی، حمایت از راه‌اندازی مرکز تجاری و هاب توزیع کالاهای ایران در ارمنستان، ورود برند‌های موفق فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران به شبکه توزیع ارمنستان به منظور توزیع مستقیم کالاها و محصولات ایرانی در بازار این کشور، پیش‌بینی تخصیص یارانه برای برگزاری نمایشگاه‌ها و اعزام هیئت‌های تجاری، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی و تخصصی در دو کشور و ایجاد شرکت‌های مشترک و استفاده از ظرفیت‌های مناطق آزاد به ویژه منطقه آزاد ارس بخشی از این راهکارهاست.
توصیه به تجار ایرانی
سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه به تجار و کسانی که قصد دارند در ارمنستان فعالیت اقتصادی و تولیدی انجام دهند، چند توصیه می‌کند. او می‌گوید: از آنجا که ارمنستان منابع محدودی دارد، قوانین سختی را برای مالیات‌گیری وضع کرده است. همین موضوع برای تجار هم مهم است، چرا که باید اسناد و مدارک لازم را در اختیار داشته باشند. مساله بعدی که تجار باید به آن توجه کنند این است که در ارمنستان زبان انگلیسی چندان رایج نیست. بنابراین، زبان ارمنی و زبان روسی بیشترین کاربرد را دارد. بنابراین در نامه‌نگاری‌ها و برای تجارت باید یا از زبان ارمنی یا از زبان روسی استفاده شود. همچنین کالاهایی که به این کشور صادر می‌شود باید کاتالوگ روسی یا ارمنی داشته باشد.
او می‌افزاید: ثبت شرکت در ارمنستان به سادگی و در زمان کمی انجام می‌شود که هزینه چندانی هم در برندارد، اما تجار چه برای ثبت شرکت و چه برای انجام کارهای تجاری باید مراقب گروه‌های سودجو باشند و هزینه بالایی را متحمل نشوند. نکته مهم دیگر برای ثبت شرکت در ارمنستان این است که به محض ثبت برند و شرکت، برای فرد کد مالیاتی صادر می‌شود. بنابراین باید دقت شود که ثبت شرکت حتما برای انجام کار تولیدی باشد. این‌طور تصور نشود که با ثبت شرکت می‌توان اقامت گرفت.
گداری به موضوع هزینه‌های تجاری در ارمنستان می‌پردازد و می‌گوید: کسانی که قصد صادرات و واردات به ارمنستان را دارند باید توجه داشته باشند که علاوه بر هزینه حمل‌ونقل، تعرفه گمرکی و دیگر هزینه‌های تجاری باید ۲۰ درصد هم مالیات پرداخت کنند.
خدمات ملت بانک ارمنستان به تجار
در این همایش سید غلامرضا موسوی مدیر اجرایی بانک ملت ارمنستان خطاب به تجار می‌گوید: این امکان وجود دارد که صادرکنندگان ایرانی وجوه صادراتی خود را از این بانک به صورت نقد دریافت کنند و با ارائه صورت‌حساب صادراتی خود، این وجوه را وارد ایران کنند.
به گفته موسوی به دلیل اتصال ملت بانک ارمنستان به سیستم روابط مالی روسیه، امکان انتقال وجوه صادراتی به بانک‌های روسیه نیز وجود دارد. او همچنین گفت که امکان تسهیلات‌دهی به تجار در ازای وثایقی که در ایران ارائه می‌کنند نیز وجود دارد.
