به گزارش اکوایران، تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که تغییرات آن به صورت مستمر توسط مردم و فعالان اقتصادی رصد می‌شود. این شاخص را به شکل‌های گوناگون می‌توان ارائه کرد که یکی از آن‌ها به شکل «سالانه» است. این نرخ هر ماه توسط مرکز آمار منتشر می‌شود. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که […]
به گزارش اکوایران، تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که تغییرات آن به صورت مستمر توسط مردم و فعالان اقتصادی رصد می‌شود. این شاخص را به شکل‌های گوناگون می‌توان ارائه کرد که یکی از آن‌ها به شکل «سالانه» است. این نرخ هر ماه توسط مرکز آمار منتشر می‌شود.
بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که اگر تورم سالانه کالاهای غیرخوراکی در اسفند ماه هر سال را در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که در اسفند ۱۴۰۲ این شاخص به ۴۰.۴ درصد رسیده که یک رکورد از سال ۹۲ محسوب می‌شود. در مقابل، کمترین سطح این شاخص مربوط به اسفند ماه سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ است که در محافل اقتصادی به «سال‌های برجام» شهرت دارد.
تغییر قیمت‌ها طی ۲۴ ماه در دل تورم «سالانه»
یکی از روش‌های محاسبه تورم، اندازه‌گیری آن به روش «سالانه» است. در این روش، «میانگین تغییر قیمت یک سبد مشخص از کالا و خدمات در ۱۲ ماه منتهی به ماه مورد بررسی» بر «میانگین تغییر قیمت همان سبد در ۱۲ ماه منتهی به آن ماه در یک سال قبل» تقسیم می‌شود. بنابراین اگر قصد اندازه‌گیری تورم سالانه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» را داریم باید تغییرات قیمت سبد غیرخوراکی و خدمات خانوارها را مبنای محاسبه قرار دهیم.
معمولا برای این که یک برآورد کلی از تورم یک سال به دست بیاید می‌توان از تورم سالانه اسفند ماه هر سال استفاده کرد. علت این مسئله نیز در روش محاسبه تورم سالانه نهفته است. چون در تورم سالانه، ۱۲ ماه منتهی به ماه مورد بررسی لحاظ می‌شود، عملا در محاسبه تورم سالانه اسفند ماه هر ۱۱ ماه قبلی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد به همین دلیل می‌توان تورم اسفند را نمایی کلی از تورم کل هر سال در نظر گرفت.
بر این اساس، روند ۱۱ ساله تورم سالانه کالاهای غیرخوراکی در اسفند ماه هر سال مورد ارزیابی قرار گرفته است.
اختلاف ۳۳ واحد درصدی تورم غیرخواکی در سال‌های برجام با ۱۴۰۲
اگر این شاخص را از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۲ مورد ارزیابی قرار دهیم متوجه می‌شویم که تورم سالانه کالاهای غیرخوراکی در اسفند ماه هر سال از سال ۹۲ تا ۹۵ نزولی بوده اما از سال ۹۶ وارد یک روند صعودی می‌شود. این روند صعودی تا سال ۱۴۰۰ ادامه می‌یابد و بعد برای ۲ سال تقریبا ثابت می‌ماند اما در نهایت با پایان سال ۱۴۰۲ به اوج ۱۱ ساله خود می‌رسد.
برای مثال این شاخص در سال ۹۲ برابر با ۲۷.۶ درصد بوده است و پس سه سال کاهش، در سال ۹۵ و چند ماه پس از امضای برجام به ۶.۶ درصد می‌رسد. در سال‌های اخیر تورم سالانه تک رقمی برای کالاهای غیرخوراکی در نوع خود بی‌سابقه بوده و مشابه آن به دهه‌ها قبل باز می‌گردد.
در سال ۹۶ نیز اگر چه تورم سالانه غیرخوراکی‌ها در اسفند ماه اندکی افزایش داشته اما شدت آن بسیار ناچیز بوده به طوری که سطح این شاخص در آن سال تنها ۲ واحد درصد بالاتر رفته بوده است.
با این حال دوباره از سال ۹۷ یک روند صعودی در تورم سالانه غیرخوراکی‌ها در اسفند ماه شروع می‌شود. ابتدا این نرخ در سال ۹۷ به ۲۲.۴ درصد می‌رسد و سپس در سال بعد به بالای ۳۰ درصد جهش می‌کند. از آن سال به بعد دیگر مشاهده نشده است که تورم سالانه غیرخوراکی‌ها در اسفند ماه بتواند دوباره به زیر ۳۰ درصد بازگردد.
نکته جالب توجه در این روند این است که با وجود کاهش مستمر تورم در نیمه دوم سال ۱۴۰۲، اسفند این سال به عنوان رکورددار بالاترین تورم سالانه غیرخوراکی‌ها دست یافته که در آن نرخ مورد نظر به ۴۰.۴ درصد رسیده است.
به نظر می‌رسد علت اصلی این رخداد، ماهیت تورم سالانه باشد. چون در اندازه‌گیری این شاخص عملا ۲۴ ماه مورد بررسی قرار می‌گیرد، تغییرات مهم و اثرگذار با وقفه زمانی نمایان می‌شود. برای مثال، چون تورم ۱۲ ماه موجود در سال ۱۴۰۱ که در آن تخصیص ارز ترجیحی حذف شد و رکوردهای تورمی ایجاد شد، در تورم سالانه غیرخوراکی‌ها در سال ۱۴۰۲ لحاظ می‌شود، این رکورد ایجاد شده و اثر حذف ارز ترجیحی با وقفه زمانی خود را نمایان کرده است.
جای تاکید دارد که این رکورد تنها مربوط به اسفند ماه هر سال است و سایر ماه‌ها در این بررسی لحاظ نشده است. علت انتخاب اسفند ماه هم این است که به دلیل ماهیت محاسبه سالانه تورم، تمام ماه‌های دیگر سال در آن دیده شده و اسفند ماه را می‌توان به عنوان یک خروجی از کل سال در نظر گرفت.
