نقش سیاست پولی در هسته تورم‌زا؛ اردیبهشت ۱۴۰۲ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، داده‌ها حاکی از رشد ۴۱.۱ درصدی پایه پولی در دومین ماه از سال ۱۴۰۲ هستند. با توجه به اینکه اجرای سیاست پولی انبساطی به عنوان یکی از دارایی‌های بانک مرکزی در ترازنامه می‌نشیند، می‌تواند به رشد پایه پولی منجر شود.

مشاهده می‌شود در اردیبهشت ماه علاوه بر اینکه بیش از ۱۲ درصد کل پایه پولی از مانده اجرای سیاست پولی تشکیل شده بود، حدود ۴ واحد درصد از رشد ۴۱ درصدی پایه پولی نیز تحت اثر رشد همین بخش رقم خورده است. 

پایه پولی در اردیبهشت ۱۴۰۲

بر اساس آمارها مشاهده می‌شود رقم پایه پولی در اردیبهشت ۱۴۰۲ به ۹۰۷ همت رسیده است که در مقایسه با ماه مشابه در ۱۴۰۱ حدود ۴۱.۱ درصد رشد را رقم زده است. به طور کلی پایه پولی با عنوان هسته تورم‌ساز بانک مرکزی شناخته شده که افزایش آن می‌تواند نقدینگی را افزایش دهد و از این کانال باعث تورم در سطوح قیمت‌ها شود. 

بر اساس چارچوب رایج بانک مرکزی، پایه پولی از ۴ جزء شامل خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، خالص مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها، خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت و سایر اقلام ایجاد شده که مانده اجرای عملیات سیاست پولی، بخشی از خالص سایر اقلام آن را تشکیل می‌دهد. 

 نقش ۱۲.۲ درصدی سیاست پولی در پایه پولی

در حالت کلی اعتباردهی قاعده‌مند به بانک‌ها و عملیات بازار باز دو ابزار اصلی بانک مرکزی برای اجرای سیاست پولی هستند. زمانیکه بانک مرکزی از طریق بازار باز مقداری اعتبار برای مدتی محدود در بازار تزریق می‌کند، مانند این است که تا زمان تمدید قرارداد بازخرید اوراق میزانی اعتبار به درون اقتصاد جریان یافته باشد. به همین ترتیب این بخش از مانده عملیات بازار باز جزئی از دارایی‌های بانک مرکزی شناخته شده و وارد پایه پولی کشور می‌شود. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد در اردیبهشت ۱۴۰۲ مجموعا ۱۱۰.۹ همت خالص مانده اجرای سیاست پولی در ترازنامه بانک مرکزی بوده که معادل حدودا ۱۲.۲ درصد از کل پایه پولی به حساب می‌آید. این درحالیست که همین نسبت در اردیبهشت ۱۴۰۱ حدود ۱۳ درصد بوده که در نتیجه رشد کمتر پایه پولی از اردیبهشت ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ در مقایسه با رشد مانده اجرای سیاست پولی، رقم خورده است. آمارها حاکی از آن است که رشد نقطه به نقطه پایه پولی در اردیبهشت ۱۴۰۲ بالغ بر ۴۱ درصد به ثبت رسیده اما مانده اجرای عملیات سیاست پولی حدود ۳۲.۳ درصد رشد داشته است. 

۴ درصد از رشد ۴۱.۱ درصدی پایه پولی ناشی از اجرای سیاست پولی

می‌توان مشاهده کرد که حدود ۴ درصد از کل رشد ۴۱.۱ درصدی پایه پولی در اردیبهشت، ناشی از رشد در همین جزء از پایه پولی بوده است.

در مقابل افزایش بدهی‌ بانک‌ها به بانک مرکزی اصلی‌ترین عامل رشد دهنده پایه پولی بوده و از ناحیه بدهی دولت به بانک مرکزی، پایه پولی کاهش یافته است. در باره این موضوع گفته می‌شود که دولت به جای مطالبه مستقیم از بانک مرکزی، به بانک‌ها رجوع کرده و از آن‌ها استقراض کرده است که همین عامل دلیل اصلی رشد چشمگیر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی عنوان می‌شود. 

سیاست پولی از دو کانال بازار باز و اعتباردهی قاعده‌مند

به‌طور کلی مشاهده می‌شود دولت در اردیبهشت ماه به‌طور میانگین حدود ۸۷.۷ همت حجم عملیات بازار باز و ۵.۵ همت میانگین اعتباردهی قاعده‌مند در هر هفته بوده است. این درحالیست که آخرین آمار مربوط به نرخ بهره بین بانکی در این ماه مربوط به ۲۷ اردیبهشت با نرخ ۲۳.۷۶ درصد بوده است.