به گزارش اکو ایران، در وضعیت فعلی اقتصاد ایران تورم شاید مهم‌ترین متغیر اقتصادی برای جامعه باشد. تورم به معنای رشد قیمت‌ها است که موجب می‌شود قدرت خرید مردم کاهش یابد. اما کاهش قدرت خرید تنها یکی از آثار تورم بالا در یک اقتصاد است و این متغیر اقتصادی آثار عمیق و گسترده‌ای از کاهش […]
به گزارش اکو ایران، در وضعیت فعلی اقتصاد ایران تورم شاید مهم‌ترین متغیر اقتصادی برای جامعه باشد. تورم به معنای رشد قیمت‌ها است که موجب می‌شود قدرت خرید مردم کاهش یابد. اما کاهش قدرت خرید تنها یکی از آثار تورم بالا در یک اقتصاد است و این متغیر اقتصادی آثار عمیق و گسترده‌ای از کاهش ارزش ارز ملی یک کشور تا تاثیر بر سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی می تواند داشته باشد.
در این گزارش روند تورم سالانه در ایران در سال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گرفته است. در این ۸۵ سال اقتصاد ایران تلاطم‌های شدیدی را تجربه کرده که تورم نیز در این موج‌ها افت و خیز داشته است.
این گزارش نشان می‌دهد رکورد تورم سالانه در این مدت برابر با ۱۱۰.۵ درصد مربوط به سال ۱۳۲۲ بوده است. کم‌تورم‌ترین سال‌ها نیز در دهه ۱۳۴۰ رقم خورده است. با این حال پس از پیروزی انقلاب و تسریع تحولات سیاسی و اقتصادی نوسانات تورم تشدید شده و در سال ۱۳۷۴ به رکورد تورم در سال‌های پس از انقلاب برابر با ۴۹.۴ درصد رسیده است. همچنین سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ را می‌توان تنها بازه زمانی در این ۸۵ سال دانست که اقتصاد ایران به صورت متوالی و بی‌وقفه تورم بالایی را تجربه کرده است.
دهه ۱۳۲۰؛ تورم ۱۱۰ درصدی در تلاطم جنگ جهانی
تورم سالانه متوسط قیمت‌ها در یک سال را نسبت به متوسط قیمت‌ها در سال قبل اندازه می‌گیرد. تورم شاخصی است که پیامدهای عمیقی هم بر اقتصاد و هم بر جامعه می‌تواند داشته باشد و متغیری برای سنجش میزان ثبات اقتصادی در دوره‌های مختلف است.
رکورد تورم ایران در ۸۵ سال اخیر در سال ۱۳۲۲ ثبت شده است. در این سال تورم کشور به ۱۱۰.۵ درصد رسید که نشان می‌دهد فاجعه‌ای اقتصادی و اجتماعی رقم خورده است. این وضعیت به دنبال جنگ جهانی دوم و اشغال کشور توسط قدرت‌های خارجی رخ داد که سبب شد قحطی گسترده‌ای در سطح کشور شکل گیرد.
با این حال در سال‌های بعد ثبات به اقتصاد کشور بازگشت.
ثبات تورم در دهه ۱۳۴۰ و رشد آن در دهه ۱۳۵۰
در دهه ۱۳۴۰ تورم ایران در بازه ۰.۳ درصد تا ۴.۵ درصد بود. بنابراین این دوره را که گاه از آن به عنوان دوره طلایی اقتصاد ایران یاد می کنند، از لحاظ تورم نیز بسیار باثبات بوده است.
اما در دهه ۱۳۵۰ رشد قیمت جهانی نفت و سرازیر شدن درآمدهای نفتی به داخل کشور سبب شد ایران با رشد تورم در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۶ مواجه شود. تورم در سال ۱۳۵۶ به ۲۵.۱ درصد رسید که رکورد تورم کشور از سال ۱۳۲۳ بود.
اما پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و وقوع جنگ پس از آن شرایط اقتصادی تازه‌ای را بر کشور حاکم کرد.
سال‌های انقلاب و جنگ و افت و خیز تورم
تورم سالانه در سال ۱۳۵۷ برابر با ۱۰ درصد بوده است. اما با آغاز جنگ کشور یک شوک تورمی را تجربه کرد و تورم سالانه در سال ۱۳۵۹ به ۲۳.۵ درصد رسید.
اما پس از آن تا سال ۱۳۶۴ روند تورم کشور علی‌رغم شرایط جنگی نزولی بود. به طوری که در سال ۱۳۶۴ به ۶.۹ درصد رسید که یکی از کمترین مقادیر تورم سالانه در طی سال‌های پس از انقلاب است. کارشناسان علت این افت تورم را افت سرعت رشد نقدینگی می‌دانند.
تورم سالانه در سال‌های پایانی جنگ یعنی سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ افزایش یافت و پس از آن با آغاز دولت سازندگی شرایط تغییر کرد.
دولت هاشمی رفسنجانی؛ رکورد تورم پس از انقلاب
تورم سالانه کشور در سال ۱۳۶۸ یعنی آغاز دولت پنجم پس از انقلاب برابر با ۱۷.۴ درصد بود که در سال ۱۳۷۴ یعنی دوره دوم ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی به عدد ۴۹.۴ درصد رسید. عددی که رکورد تورم سالانه در سال‌های پس از انقلاب است.
کارشناسان علت این رکورد تورمی را سیاست‌های ارزی دولت هاشمی در کنار سیاست‌های تعدیل اقتصادی می‌دانند.
اما با آغاز دولت خاتمی تب تورم کم شد.
سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۱؛ ثبات نسبی و رشد دوباره تورم
داده‌ها نشان می‌دهد سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ یعنی دو دولت هفتم و هشتم به ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی تورم سالانه روند نسبتا باثباتی داشته است و از ۱۷.۳ در سال ۱۳۷۶ به ۱۵.۲ درصد در سال ۱۳۸۳ رسیده است. در این هشت سال کشور به طور میانگین در هر سال ۱۵.۲ درصد تورم را تجربه کرده است.
اما با آغاز دولت نهم در سال ۱۳۸۴ به ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد روند تورم مجددا صعودی شد و از ۱۰.۴ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۲۵.۴ درصد در سال ۱۳۸۷ رسید. این روند در دوره دوم نیز با شدت بیشتری ادامه یافت و تورم سالانه از ۱۰.۸ درصد در سال ۱۳۸۸ به ۳۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۱ رسید. رشد زیاد تورم در این سال‌ها در حالی که بود که کشور درآمد ارزی نسبتا بالایی از ناحیه فروش نفت داشت. کارشناسان علت رشد تورم در این دوره را علاوه بر تشدید تورم بین‌المللی به ویژه با آغاز دهه ۱۳۹۰، هدفمندسازی یارانه‌ها و اجرای دیگر طرح‌های پرهزینه و بی‌پشتوانه می‌دانند.
روند رو به رشد تورم اما با روی کار آمدن دولت روحانی متوقف شد.
دولت اول روحانی؛ برجام و بازگشت ثبات به تورم
آغاز به کار دولت حسن روحانی و روی میز آمدن مذاکرات با غرب برای کاهش لغو تحریم‌ها سبب شد از همان ابتدا تورم کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد و در سال ۱۳۹۳ به ۱۵.۶ درصد برسد. با تصویب برجام در سال ۱۳۹۴ این روند تقویت و سبب شد تورم سالانه کشور تا سال ۱۳۹۵ روندی نزولی داشته باشد و در این سال به ۹ درصد برسد که کمترین رقم تورم پس از سال‌های جنگ بود.
با این حال این روند در سال‌های بعد ادامه‌دار نبود و از سال ۱۳۹۷ ورق کاملا برگشت و تورم ۴۰ درصدی حاکم اقتصاد ایران شد.
پس از ۱۳۹۷؛ سایه سیاه و ماندگار تورم ۴۰ درصدی بر اقتصاد
ثباتی که در سال‌های دولت اول روحانی بر اقتصاد ایران حاکم شده بود و اثر آن در نرخ تورم به چشم می‌آمد، در دولت دوم او و خروج آمریکا از برجام و بازگشت پرقدرت تحریم‌های بین‌المللی از دست رفت.
تورم سالانه کشور در سال ۱۳۹۶ که برابر با ۹.۶ درصد بود در سال ۱۳۹۷ با جهشی قابل توجه به ۳۱.۲ درصد رسید و پس از آن با شدت گرفتن تحریم‌ها در سال ۱۳۹۸ برابر با ۴۱.۲ درصد شد.
پس از آن تا سال ۱۴۰۱ تورم بیش از ۴۰ درصدی به جزئی ثابت و ماندگار از اقتصاد ایران بدل شد. به طوری که بازه چهار ساله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ را می‌توان تنها بازه‌ای در ۸۵ سال گذشته دانست که نرخ تورم بالا و پایداری بر آن سایه انداخته است. این تورم ماندگار برای جامعه و اقتصاد پیامدهایی مثل گسترش سریع فقر و نابرابری، کاهش پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و کاهش تولید دارد که ادامه آن می‌تواند عواقب سهمگینی در پی داشته باشد.
