به گزارش اکوایران، نیمی از جمعیت جامعه را زنان تشکیل داده‌اند. از این رو عدم اشتغال زنان به معنای از دست دادن نیمی از پتانسیل جامعه برای مشارکت در بازار کار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مشارکت زنان در بازار کار ایران پیش از شیوع کرونا بیشتر از دوره پس از کرونا بود. به عبارت دیگر، تمایل […]
به گزارش اکوایران، نیمی از جمعیت جامعه را زنان تشکیل داده‌اند. از این رو عدم اشتغال زنان به معنای از دست دادن نیمی از پتانسیل جامعه برای مشارکت در بازار کار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مشارکت زنان در بازار کار ایران پیش از شیوع کرونا بیشتر از دوره پس از کرونا بود. به عبارت دیگر، تمایل و توان زنان ۱۵ ساله و بیشتر به پیدا کردن شغل در دوره قبل از سال ۹۹ بیشتر از دوره پیش از آن سال بود.
مشاهدات آماری همچنین حاکی از آن است که همزمان با کاهش نرخ مشارکت، روند نرخ بیکاری زنان نیز در دوره ۶ ساله بررسی‌شده کاهشی بود. این کاهش نرخ بیکاری، می‌تواند ناشی از تعداد بیکاران یا کاهش جمعیت زنان مشارکت‌کننده در بازار کار باشد.
باید توجه داشت کاهش نرخ بیکاری پس از شیوع کرونا به معنای اشتغال زنان و بهبود وضعبت بازار کار آنها نیست. بلکه نشان از آن دارد که پس از شیوع کرونا عده‌ای از زنان از جست‌وجوی شغلی دست کشیده‌اند. بنابراین دیگر در تعریف بیکاران لحاظ نشده‌اند. لذا نرخ بیکاری زنان به دنبال کاهش نرخ مشارکت کمتر شده است.
اگرچه اوضاع بازار کار زنان در دوره پسا کرونا بهبود یافته اما تا کنون هرگز به سطوح قبل از کرونا بازنگشسته است.
روند نزولی نرخ بیکاری، خبر از کاهش بیکاران دارد؟
بیکاری زنان همواره یکی از موضوعات مورد بحث در اقتصاد است. در حقیقت آمارها نشان می‌دهد زنان نیمی از افراد جامعه را تشکیل م‌دهند و عدم اشتغال آنها به معنای از دست دادن نیمی از پتانسیل اجتماع برای مشارکت در بازار کار است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد روند نرخ بیکاری زنان ایرانی از سال ۹۷ تا پایان پاییز سال ۱۴۰۲ نزولی بود. این کاهش نرخ بیکاری الزاما به معنای کمتر شدن تعداد بیکاران نیست. در ادامه روند نرخ بیکاری زنان را در بازه مورد نظر بررسی کرده و به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا کاهش نرخ بیکاری در هر دوره به معنای افزایش اشتغال زنان بوده و یا از کانال دیگری نشات گرفته است.
نرخ بیکاری زنان به چه معناست؟
به گروهی از زنان ۱۵ ساله و بیشتر که توان و تمایل به کار کردن داشته و در این راستا به جست‌وجوی شغلی می‌پردازند، جمعیت فعال گفته می‌شود. در میان زنان حاضر در جمعیت فعال، گروهی موفق به پیدا کردن شغل نمی‌شوند. از این گروه با عنوان «زنان بیکار» یاد م‌شود. اگر «جمعیت زنان بیکار» بر جمعیت «زنان فعال» تقسیم شود، «نرخ بیکاری زنان» حاصل می‌شود.
بنابراین، کاهش نرخ بیکاری می‌تواند به دلیل کاهش تعداد بیکاران یا افزایش جمعیت فعال در کشور باشد. برای تحلیل این موضوع که تغییر نرخ بیکاری ناشی از تغییر کدام یک از دو عامل بالاست، لازم است در کنار نرخ بیکاری زنان، نرخ مشارکت نیز بررسی شود. در ادامه روند نرخ بیکاری زنان با درنظرگیری نرخ مشارکت آنها از سال ۹۷ تا پایان پاییز ۱۴۰۲ بررسی شده است.
برش اول؛
ثبت بیشینه نرخ بیکاری زنان در تابستان ۹۷
مشاهده داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ بیکاری زنان در بهار سال ۹۷، معادل ۱۹.۳ درصد بود. این نرخ در تابستان همان سال به سطح ۲۰ درصد رسید که بالاترین نرخ بیکاری ثبت‌شده از ابتدای سال ۹۷ تا پایان پاییز ۱۴۰۲ محسوب می شود.
بر اساس شواهد در این دوره، افزون بر افزایش نرخ بیکاری، نرخ مشارکت زنان در بازار کار کاهش یافته است. بنابراین می‌توان گفت در این دوره، نخست، تمایل زنان به مشارکت در بازار کار کمتر شده و عده‌ای دلسرد شده‌اند. در نتیجه این اتفاق، شمار زنان در جست‌وجوی شغل کم شده است.
دومین اتفاقی که به بیکاری زنان دامن زده، آن است که از میان زنان در جست‌وجوی شغل نیز، بازار کار پتانسیل لازم برای جذب آنها را نداشته و تعداد «زنان بیکار» علی‌رغم کاهش جست‌وجوگران شغلی افزایش یافته است. این موضوع بیانگر وضعیت نامناسب بازار کار در این دوره زمانی است.
در پایان سال ۹۷، نرخ بیکاری در سطح بالای ۱۸ درصد باقی مانده و نرخ مشارکت نیز کاهش یافته و کمتر از ۱۶.۵ درصد بود. کاهش نرخ بیکاری در کنار کاهش نرخ مشارکت نشان‌دهنده اوضاع نامطلوب بازار کار است. علت این موضوع را می‌توان در تحریم‌های غرب علیه ایران جست‌وجو کرد. در نیمه دوم سال ۹۷ دور جدید تحریم های غرب بر ایران اعمال شد. بنابراین، بخشی از کاهش نرخ بیکاری زنان در بازار کار می‌تواند به دلیل نامناسب شدن وضعیت اقتصادی به دلیل انتظارات منفی ایجاد شده در سمت عرضه و تقاضای نیروی کار باشد.
برش دوم؛
آیا کاهش نرخ بیکاری زنان در دوره کرونا، مطلوب است؟
روند نزولی نرخ بیکاری و نرخ مشارکت زنان در بازار کار در سال ۹۸ نیز ادامه‌دار بود. به طوری‌که در زمستان ۹۸ نرخ بیکاری و نرخ مشارکت به سطوح کمتر از ۱۵ درصدی رسیده‌اند. این رویه کاهشی در سال ۹۹ نیز ادامه‌دار و نرخ بیکاری زنان در بازار کار در بهار این سال به ۱۳.۷ درصد رسید. به بیان دیگر، در بهار ۹۹ از هر ۱۰۰ زن مشارکت‌کننده در بازار کار، حدود ۱۴ نفر بیکار مانده‌اند. این نرخ کمترین رقم ثبت‌شده از بیکاری زنان در دوره تحت بررسی بود.
اما آیا کاهش نرخ بیکاری در این دوره به معنای بهبود وضعیت بازار کار زنان بود؟ بررسی‌ها نشان م دهد در سال ۹۹ همزمان با کاهش نرخ بیکاری زنان، نرخ مشارکت آنها در بازار کار نیز کم شده و به ۱۴.۱ درصد رسیده است. درحقیقت در سال ۹۹، شیوع بیماری کرونا منجر به آن شد که عد‌ای از زنان تمایل خود به مشارکت در بازار کار را از دست بدهند.
از این تعداد شماری بیکار بوده‌اند، اما با شیوع کرونا از جست‌وجوی شغلی دست کشیده‌اند. لذا دیگر تعریف بیکاری شامل آنها نبوده و در شمار این افراد شمرده نشده‌اند. بنابراین کاهش نرخ بیکاری همزمان با پایین آمدن نرخ مشارکت حاکی از وضعیت نامطلوب بازار کار در این دوره است.
برش سوم؛
بازار کار زنان پس از کرونا، جانی دوباره گرفت
از بهار ۹۹ تا بهار ۱۴۰۰، نرخ بیکاری زنان در بازه ۱۵.۵ تا ۱۶.۵ درصدی نوسان داشته است. در این دوره نرخ مشارکت آنان نیز کمتر شده و به ۱۳.۷ درصد رسید.
در تابستان ۱۴۰۰، نرخ بیکاری زنان افزایش یافته و به ۱۷.۷ درصد رسید. همزمان با افزایش بیکاری در این دوره نرخ مشارکت نیز کمتر شده و در سطح ۱۳.۵ درصدی قرار گرفت. این موضوع حاکی از آن است که اوضاع نامطلوب بازار کار زنان تا تابستان ۱۴۰۰ همچنان ادامه‌دار بود.
در پاییز این سال، زنان متمایل به کار بیشتر شده‌اند و نرخ مشارکت آنها به ۱۵.۷ درصد رسید. نرخ بیکاری زنان نیز در این دوره کمتر شد. افزایش نرخ مشارکت در کنار کاهش نرخ بیکاری حاکی از بهبود اوضاع بازار کار در سومین فصل از سال ۱۴۰۰ است. البته باید توجه داشت که علی‌رغم بهبود بازار کار زنان، همچنان نرخ مشارکت آنها در سطوح کمتر از دوران قبل از کرونا باقی مانده است. به بیان دیگر زنانی که در این دوره از بازار کار خارج شده‌اند هنوز تمایلی به ورود مجدد به بازار کار نشان نداد‌اند.
برش چهارم؛
بهبود بازار کار زنان در سال ۱۴۰۲
بیکاری زنان در پاییز ۱۴۰۰ سقوط کرده و در سال ۱۴۰۱ در محدوده ۱۳ درصدی قرار گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ همزمان با نوسانات نرخ بیکاری در بازار کار زنان، نرخ مشارکت آنان نیز به صورت پیوسته کمتر شده است. این کاهش نرخ مشارکت خبر از آن دارد که جست‌وجوی زنان در راستای پیدا کردن شغل کاهش یافته است، اما این رویه در سال ۱۴۰۲ معکوس شد.
با آغاز سال ۱۴۰۲، نرخ مشارکت زنان به محدوده ۱۴ درصدی بازگشته و تا پایان پاییز امسال در همین محدوده باقی مانده است. باید توجه داشت که اگرچه روند نرخ بیکاری و نرخ مشارکت در سال جاری بهبود یافته است، اما آمارها به طور واضحی نشان می‌دهد که همچنان وضعیت بازار کار زنان به رونق قبل از دوره کرونا و دوره پیش از تحریم ها بازنگشسته است.
