بالاخره ارتباط بین نرخ ارز و تورم را باید از چه مجرایی درک کرد؟ این رابطه صرفا یک اثر کوتاه مدت را توضیح میدهد یا موضوع پیچیده‌تر از این حرف‌ها است؟
اقتصاددانان می‌گویند ریشه اصلی تورم را باید در نرخ رشد نقدینگی جست و جو کرد. اما جای رشد پول و نرخ ارز کجا قرار می‌گیرد؟ با توجه به نوع اقتصاد ممکن است همبستگی این عوامل در کوتاه مدت با تورم متفاوت باشد. در اقتصاد ایران این همبستگی به سمت نرخ ارز متمایل بوده است.
به طوریکه آمارها نشان میدهد نرخ رشد ارز و نرخ رشد تورم در سه دهه اخیر ایران بیشترین همبستگی را تجربه کرده است. طبق آمارها بیشترین میزان همبستگی در دهه ۹۰ بوده است، دهه تحریم‌ها.
دو تکانه اصلی در مدل ایجاد تورم در اقتصاد ایران وجود دارد که یکی تکانه اسمی است. این تکانه از انبساط مالی و پولی تشکیل شده است. از سوی دیگر تکانه‌های خارجی وجود دارد که شامل تحریم و رابطه مبادله است. بررسی‌ها نشان میدهد تغییرات در این مجاری و تکانه‌های ایجاد شده در اقتصاد ایران در نهایت به سیستم بانکی تسری پیدا می‌کند و باعث تورم در اقتصاد ایران می‌شود.
از سوی دیگر سهم از رشد اجزای نقدینگی بر حسب منابع نشان میدهد تکانه‌های ارزی موجب افزایش تقاضا برای سرمایه در گردش بنگاه‌ها و حجم اعتبارات بخش غیردولتی شده است. به عبارتی یعنی تقاضا برای اعتبار در این بخش افزایش پیدا کرده و بانک مرکزی نیز از طریق تزریق منابع اجازه داده است تا این انبساط به وقوع بپیوندد.
در همایش «چشم‌انداز اقتصاد ایران ۱۴۰۳» که به ابتکار گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد برگزار شده، در پنلی تخصصی با حضور مسعود نیلی، احمدرضا جلالی نائینی، کامران ندری، تیمور رحمانی، پویا جبل عاملی و فرهاد نیلی، ریشه‌های تورم در ایران بررسی شده است.
