کرونا در ایران، باعث تعطیلی یا در معرض تعطیلی قرار گرفتن رستوران‌ها و فعالان بخش غذا شد. صنفی که در سال‌های اخیر تلاطم‌های متعدد و متفاوتی را تجربه کرده.
به گفته فردین یزدانی مشاور و پژوهشگر آکادمی سامان، بعد از دوره کرونا شاهد جهشی در سطح فعالیت رستوران‌ها بودیم، ولی مشکلات متعددی از سال ۱۴۰۰ به بعد فراروی این صنف قرار داشته.
او درباره مهمترین مشکلات این صنف می‌گوید: با جامعه‌ای روبه‌رو هستیم که درآمد قابل تصرف خانوار در آن رشد کافی ندارد و این امر باعث شده با با نقصان تقاضا مواجه باشیم. همچنین در کنار افزایش هزینه‌های تولید به خصوص مواد اولیه و اجاره محل کسب، واحدها در شرایطی قرار دارند که به دلیل شرایط اقتصادی، خانوارها امکان افزایش واقعی قیمت‌ها را ندارند.
مشاور و پژوهشگر آکادمی سامان، توضیح می‌دهد که در این صنف با سطح فعالیتی مواجه هستیم که هر روز رو به نزول می‌رود. یک نوع بازار قطبی شده و منفک در این صنف به وجود آمده.
به گفته یزدانی این رسته فعالیت، دو دسته مشتری دارد، خانوارها و سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌ها، هتل‌ها و … که حدود ۶۰ درصد حجم بازار مربوط به خانوارها اعم از خانوارهای شهری و روستایی و ۴۰ درصد تقاضا مربوط به سایر فعالیت‌های اقتصادی است. کاهش تقاضای واقعی خانوار نتوانسته توسط سایر بنگاه‌های اقتصادی جبران شود و می‌توان گفت وضعیت خراب بودجه خانوار می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت رستوران‌ها شود.
در کنار سایر بازارها در این رسته فعالیت هم با چند پارگی بازار روبه‌رو هستیم و آنطور که فردین یزدانی می‌گوید این چند پارگی در این رسته فعالیت شدیدتر است و بخش بزرگی از گردش مالی بازار معطوف به گروه‌های پردرآمد شده و به دلیل اینکه رستوران‌هایی که عرضه غذا برای گروه‌های کم‌درآمد و میان‌درآمد را بر عهده داشتند خیلی با استقبال مواجه نیستند، تعدادشان کم شده و در مقابل رستوران‌های لوکس جدید وارد عرصه شده‌اند.
چالش‌های فعالیت در این بازار باعث شده تا رستوران‌ها دست به اقداماتی بزنند تا بتوانند واحد صنفی خود را سر پا نگه دارند، یزدانی این اقدامات را با مثالی توضیح می‌دهد و می‌گوید: رستوران‌ها مجبور شده‌اند تا به جای غذای پرسی، غذای نیم‌پرس یا مثلا برش‌هایی از پیتزا را به فروش برسانند. همچنین از کیفیت مواد مصرفی در غذا هم کاسته‌اند که این موضوع باعث شده تا خانوارها غذای کمتر و بی‌کیفیت‌تری را صرف کنند.
به گفته مشاور و پژوهشگر آکادمی سامان، در سال‌های اخیر همزمان با کاهش قدرت خرید خانوار در الگوی تقاضا هم تغییراتی ایجاد شده، میزان تقاضا برای پیش غذا افزایش پیدا کرده و میزان تقاضا برای نوشیدنی کم شده. اما با وجود تمامی مشکلات، عملکرد این صنف در مقایسه با سایر صنوف بهتر بوده و سودآوری بهتری داشتند.
آکادمی سامان در بررسی‌های خود شاخص مدیران خرید را برای بخش خرد اقتصاد هم تعریف کرده که طبق گفته مشاور و پژوهشگر آکادمی سامان، فعالان این حوزه پیش‌بینی بهبود قابل توجهی برای آینده ندارند و انتظارات رکودی است.
آکادمی بانک سامان به منظور به دست آمدن نمایی از شرایط و حال و روز بخش خرد اقتصاد کشور که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اقدام به بررسی کسب و کار صنوف مختلف در سطح شهر تهران کرده. نمونه‌ها در این پیمایش‌ها از صنوف مختلف به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند و البته محدوده شعب بانک سامان در انتخاب نمونه‌ها مدنظر قرار داشته است.
قسمت چهاردهم برنامه «دیده‌بان» را از دست ندهید.
