چرا اقتصاد دنیا عاشق هرج و مرج است؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ بانک‌های مرکزی با به‌کارگیری سیاست‌های پولی انقباضی در پی کنترل تورم هستند. نگرانی‌ها درباره وضعیت اقتصادی نیز، از بازار اوراق قرضه تا املاک تجاری و کارایی بانک‌ها همواره پابرجاست. امسال قرار است ۴ میلیون نفر پای صندوق‌های رای بروند که نتایج آن غیرقابل پیش‌بینی‌ است. اما آنچه از همه نگران‌کننده‌تر است، آتش درگیری‌ها و جنگ‌هایی است که جهان را، از دریای سرخ تا اوکراین دربرگرفته‌اند. این در حالی است که  تنش‌های دیگری مانند درگیری چین و تایوان هم بعید به نظر نمی‌رسد. پس جای تعجب ندارد که تحلیلگران از واژه‌هایی چون «چند بحرانی» و «بی‌نظمی نوین جهانی» برای توصیف وضعیت فعلی دنیا استفاده می‌کنند. 

جالب است که در چنین شرایطی، اقتصاد دنیا به همه این بحران‌ها و ترس‌ها پوزخند می‌زند و به روند مثبت خود ادامه می‌دهد. در آغاز سال ۲۰۲۳، تقریبا تمام اقتصاددانان بر این باور بودند که رکود جهانی رخ خواهد داد، با این وجود تولید ناخالص جهانی حدود ۳ درصد رشد کرد. نشانه‌ها حاکی از این است که این روند مثبت در سال پیش‌رو نیز ادامه‌ خواهد داشت. داده‌های گلدمن ساکس، بزرگترین بانک سرمایه‌گذاری جهان، نشان می‌دهد که وضعیت اقتصاد جهان در سال جاری به پررونقی سال ۲۰۱۹ خواهد بود. تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری شده توسط سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) که شامل بسیاری از کشورهای ثروتمند دنیا می‌شود هم نتایج مشابهی را نشان می‌دهد. 

وضعیت بازار کار در جهان 

به گزارش اکونومیست، وضعیت بازار کار هم نشان از همین وضعیت مثبت دارد. نرخ بیکاری در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) همچنان زیر ۵ درصد است و تعداد افراد شاغل در سن اشتغال (که معیار بهتری برای سنجش قدرت بازار کار است) به بالاترین حد خود رسیده است. این بازارهای کار قوی در حال تقویت وضعیت مالی خانواده‌هایی هستند که به خاطر تورم ضعیف شده بودند. برای مثال، درآمد واقعی قابل تصرف خانوارها در گروه G7 که در سال ۲۰۲۲، معادل ۴ درصد کاهش یافت، اکنون دوباره در حال افزایش است. 

آیا آمارهای اقتصادی در همه کشورها مثبت است؟  

اما این آمار و ارقام امیدوارکننده شامل همه کشورها نمی‌شود. رشد اقتصادی در چین و بعضی از کشورهای اروپایی همچنان نگران‌کننده است. به عنوان مثال، آلمان که با مشکلاتی مانند افزایش قیمت انرژی و رقابت صنعت خودروسازی با صادرات خودروهای برقی چینی دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است وارد رکود شود. اما در ژانویه امسال نرخ اشتغال در بخش غیر کشاورزی در آمریکا ۳۵۳ هزار واحد رشد داشته که از میزان پیش‌بینی‌ها بالاتر بوده است. در برزیل هم، کشوری که سال‌ها وضعیت اقتصادی ضعیفی داشته، شاخص مدیران خرید (PMI) نشان از بهبود وضعیت اقتصادی دارد. 

جنگ اسرائیل و فلسطین چه تاثیری بر اقتصاد جهان گذاشته است؟

همچنان شواهد زیادی مبنی بر تاثیر مستقیم درگیری‌ها در دریای سرخ بر اقتصاد وجود ندارد. اما داده‌های شاخص مدیران خرید (PMI) نشان می‌دهد که تولیدکنندگان با زمان‌های تحویل طولانی‌تر کالاها مواجه هستند. این مسئله با تغییر مسیر کشتی‌ها به دور دماغه امید و افزایش طول سفر بین شانگهای و روتردام از ۱۱ هزار مایل به ۱۴ هزار مایل همخوانی دارد. با این حال، تقریبا در تمام اقتصادها، هزینه‌های حمل‌ونقل بخش بسیار کوچکی از قیمت نهایی کالا را تشکیل می‌دهند. حتی بدبین‌ترین کارشناسان هم تورم ناشی از اختلالات دریای سرخ را در حد یک خطای گرد کردن رقم پیش‌بینی می‌کنند.

بحران‌های متعدد؟ اصلاً کدام بحران‌ها؟!

اما چرا اقتصاد جهانی تا این حد نسبت به بی‌نظمی و هرج‌ومرج جدید جهانی بی‌تفاوت است؟ نرخ‌های بالای بهره توانسته‌اند تورم را از اوج بیش از ۱۰٪ در کشورهای توسعه‌یافته به حدود ۶درصد کاهش دهند. این نه تنها قدرت خرید خانوارها را افزایش می‌دهد، که روحیه و سطح امید آنها را نیز بالا می‌برد. اعتماد مصرف‌کننده بعد از رسیدن به پایین‌ترین سطح خود در سال ۲۰۲۲، در کشورهای توسعه‌یافته به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در عین حال از آنجا که نرخ سود بخش زیادی از بدهی‌های خانوارها و شرکت‌ها ثابت است، تاثیر منفی هزینه‌های بالای استقراض کمتر به چشم می‌آید.

البته بی‌تفاوتی اقتصاد جهانی نسبت به مشکلات کنونی زیاد هم عجیب به نظر نمی‌رسد؛ پس از شوک‌های زیادی که در سال‌های اخیر به اقتصاد دنیا وارد شده، گویی دنیا دیگر حساسیت خود به بحران‌ها را از دست داده است. مشاهدات علمی هم این مسئله را تایید می‌کنند، یک پژوهش تازه نشان می‌دهد که تاثیر هر شوکی که به اقتصاد وارد می‌شود، پس از چند ماه کمرنگ می‌شود.

آنچه واضح است این است که تمام اقتصادهای خوب دنیا محتاط باقی می‌مانند. اگرچه نرخ‌های بهره بالا ممکن است در کوتاه‌مدت اثر مستقیمی بر رشد اقتصادی نداشته باشند، اما تشدید تنش‌ها در درگیری‌های اوکراین و دریای سرخ می‌تواند شوک جدیدی به عرضه انرژی و تورم وارد کند. البته نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که تصمیم شی جین پینگ در خصوص حمله به تایوان می‌تواند تمام پیش‌بینی‌ها را به چالش بکشد. اما از سوی دیگر، کاهش تورم و افزایش احتمالی بهره‌وری به لطف هوش مصنوعی می‌تواند باعث شتاب گرفتن رشد اقتصادی شود. علاوه بر این، اقتصاد جهانی قبلاً هم انعطاف و مقاومت خود در برابر شوک‌های مختلف را نشان داده است.