به گزارش اکوایران؛ در مجموع می‌توان گفت نتایج و دستاوردهای حاصل از تعاملات مثبت انسان‌ها این نوع سرمایه را می‌سازند. این نتایج گاهی ملموس و گاهی هم ناملموس هستند، از حمایت و ایده‌هایی برای توسعه کسب و کار گرفته تا داده‌های مفیدی که می‌توانید از دیگران بگیرید. با توجه به اهمیت موضوع سرمایه اجتماعی این […]
به گزارش اکوایران؛ در مجموع می‌توان گفت نتایج و دستاوردهای حاصل از تعاملات مثبت انسان‌ها این نوع سرمایه را می‌سازند. این نتایج گاهی ملموس و گاهی هم ناملموس هستند، از حمایت و ایده‌هایی برای توسعه کسب و کار گرفته تا داده‌های مفیدی که می‌توانید از دیگران بگیرید. با توجه به اهمیت موضوع سرمایه اجتماعی این سوال مطرح می‌شود که وضعیت این شاخص مهم در ایران چگونه است؟ در این خصوص محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در نشست «سرمایه‌های فراموش‌شده» با اشاره به اهمیت سرمایه اجتماعی برای توسعه در همه ابعاد، به این نکته اشاره می‌کند که در حال حاضر، اعتماد مردم به وعده‌های مسئولان به شدت کاهش پیدا کرده است. این در شرایطی است که نیازمند اصلاحات هستیم اما برای ورود به این بخش دولت باید نسبت به حمایت از طرف مردم مطمئن باشد که چنین اطمینانی وجود ندارد و برای همین دولت نمی‌تواند دست به اصلاحات بزند چون سرمایه اجتماعی لازم را در اختیار ندارد.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در این نشست هدف و انگیزه از برگزاری این سلسله نشست‌ها را توجه به تحولات و وضعیت اقتصادی ایران و مقایسه آنها با دیگر کشورها عنوان کرد و گفت: با توجه به روندهایی که در مسیر توسعه اقتصادی طی شدند، می‌بینیم دانش اقتصاد در طول سال‌ها تغییر کرده و بسیاری از دیدگاه‌هایی که شاید یک روز مورد وثوق همگان بودند، دیگر اعتباری ندارند.
او در ادامه به وضعیت سرمایه‌های اجتماعی در ایران اشاره کرد و به این موضوع پرداخت که در ایران با وضعیت پیچیده‌ای درباره سرمایه اجتماعی و اثرگذاری آن بر اقتصاد روبه‌رو هستیم. به گفته قاسمی، با وجود اینکه این مفهوم در روند توسعه بسیار اهمیت دارد، توجه‌ها به آن در حد مناسب نبوده است. هرچند امروز به نقطه‌ای رسیدیم که در محیط کار، متخصصانی حضور پیدا می‌کنند، با کارمندان گفت‌وگو کرده و با ارتباط مؤثر خود، قدرت هضم پدیده‌های جاری و حاکم بر کشور را در بین این افراد بالا می‌برند. در واقع صاحبان بنگاه‌های اقتصادی این درک را پیدا کردند که برای توسعه فعالیت خود باید به سرمایه اجتماعی توجه ویژه داشته باشند.
او بازنگری و اصلاح در حوزه انرژی را یکی از موارد ضروری خواند که متاسفانه روی زمین باقی مانده و دولت جسارت ورود به روند اصلاحات این بخش را ندارد، چون نسبت به اعتماد و سرمایه اجتماعی که باید حامی او باشد، مطمئن نیست.
سمیه توحیدلو، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هم به این نکته اشاره کرد که پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که اعتماد کسب‌وکارها و جامعه به نهادهای دولت در کشور کاهش پیدا کرده است. برای همین باید به دنبال راهکارهایی باشیم تا سطح اعتماد در جامعه را بالا ببریم و مسیر توسعه را هموارتر کنیم.
اختلال ارتباطی بین بنگاه‌ها و مردم
در ادامه روح‌الله نصرتی، جامعه‌شناس اقتصادی و توسعه با انتقاد از نگاه تک‌بعدی به توسعه و بی‌توجهی به سرمایه‌هایی که در مسیر توسعه‌یافتگی مهم هستندبه این نکته اشاره کرد که برای یک بنگاه اقتصادی، رشد اهمیت بالایی دارد.
او در در ادامه به این نکته اشاره کرد که تحول و تکامل مورد تأکید است و برای این چهار مرحله توسعه به سرمایه مالی، نیروی کار ماهر، سرمایه اجتماعی و فرهنگی نیاز داریم. پس باید اذعان داشت که یکی از لازمه‌های تحقق توسعه، توجه ویژه به سرمایه اجتماعی است.
نصرتی ادامه داد: در حوزه سرمایه اجتماعی عملکرد خوبی نداشتیم و وضعیت آن بر اساس آمارهای ارائه شده مانند وضعیتی است که بر شاخص محیط کسب‌وکار حاکم است. این شرایط نشان می‌دهد که این دو با هم ارتباط مستقیم دارند، یعنی هرگاه سرمایه اجتماعی تقویت می‌شود، محیط کسب‌وکار هم بهبود می‌یابد.
نصرتی با نگاه به شرایط جاری کشور گفت: امروز شاهد اختلال ارتباطی بین بنگاه‌ها و مردم، اختلال ارتباطی بین بخش خصوصی و دولت و از سویی بی‌توجهی به شرایط گذار از سنت به مدرنیته هستیم. بنابراین با شناختی که از این شرایط پیدا کریم، باید دارویی پیدا کنیم که به رفع این اختلال‌های آسیب‌زا کمک کند.
گفتمان بین همین نهادهای مدنی شکل نگرفته
اما یکی دیگر از مواردی که در این نشست به آن پرداخته شد به گفتمان میان نهادهای مدنی است. در این خصوص مشکات اسدی، جامعه‌شناس سیاسی این سئوال را مطرح کرد که آیا نهادهای مدنی که در ایران شکل گرفته‌اند و به عنوان حلقه واصل بین مردم و دولت فعالیت می‌کند با هم گفتمان دارند؟ او پاسخ این پرسش را منفی دانست و گفت: در واقع چالش اصلی از همین جا شروع می‌شود. متاسفانه گفتمان لازم بین همین نهادهای مدنی شکل نگرفته و از طرفی تجار و صنعت‌گران کشور و بدنه اقتصادی روی انواع سرمایه‌ها توجه نداشته و عدم تبدیل این سرمایه‌ها به یکدیگر چالش جدی است که وجود دارد؛ بنابراین توصیه اصلی این است که باید میزهای گفت‌وگو بین این بخش‌ها شکل بگیرد.
بر اساس اظهارات این جامعه‌شناس سیاسی در یک تجربه به خوبی شاهد بودیم که هیچ گفتمان و ارتباطی بین شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع وجود ندارد و برای همین نمی‌توانند انتظارات یکدیگر را پاسخ دهند.
بهبود شاخص‌های اقتصاد با احساس امنیت
رضا صفری شالی، عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی نیز با اشاره به اهمیت مقوله سرمایه اجتماعی در توسعه عنوان کرد: احساس امنیت و داشتن اعتماد در تولید، جذب سرمایه‌گذاری و دیگر شاخص‌های اقتصادی را بهبود می‌بخشد.
عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی با اشاره به اینکه بخش‌های تعاونی و خصوصی در ارتباط با نهادهای دولتی، با مشکل مواجه شده‌اند و این رویکرد موجب شده تا اعتمادها از بین برود چون فعالیت در قالب شخصیت حقوقی، پیچیده، غیرجذاب و سخت است. در حقیقت امروز، نهادها و دستگاه‌ها از نگاه مردم، مردود هستند چون تلاشی برای پاسخ دادن به نیازهای جامعه نمی‌کنند و در نتیجه حاکمیت، خسارت ناشی از ناکارآمدی دستگاه‌ها را می‌پردازد. در این بین هیچ سیستم پایش و نظارتی هم دیده نشده تا سطح اعتماد در جامعه را بسنجد و برای رفع اختلالات آن قدمی بردارد.
صفری شالی با توجه به شرایط حاکم، تقویت تعاونی‌ها و تشکل‌ها را راهکاری برای ارتقای سطح اعتماد جامعه دانست و گفت: اگر قرار باشد تشکل‌ها و تعاونی‌ها کارکرد واقعی خود را داشته باشند، دولت نباید در ماهیت آنها دخالت کند و فقط باید به عنوان ناظر نقش‌آفرین باشد. تعاونی‌ها و تشکل‌ها برای رشد سرمایه اجتماعی نیاز واقعی هستند. چون آنها از جنس جامعه بوده و درک بهتری از آنها دارند و در عین حال هم منافع شخصی را می‌بینند و هم منافع جمع را در نظر می‌گیرند.
