تداوم خالص مانده عملیات بازار باز نزد بانک‌ها در مرز ۱۰۰ همت برای دومین هفته متوالی - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، بررسی‌ها نشان‌دهنده رابطی معکوسی بین نرخ بهره با خالص مانده عملیات بازار باز نزد بانک‌ها هستند. بدین ترتیب مشاهده می‌شود با عبور این شاخص از مرز ۱۰۰ همت در دو هفته اخیر، نرخ بهره بین بانکی به پایین‌ترین نقاط خود در سال جاری رسیده است.  

انعکاس سیاست ضدرکودی بانک مرکزی در بازار باز

عملیات بازار باز یکی از ابزارهای پولی نوظهور در نظام بانکی ایران است. در این نوع عملیات بانک مرکزی می‌تواند اوراق بانک‌ها را به طور موقت خریداری کند و در ازای آن به بانک‌ها اعتبار قرض بدهد. البته برعکس این فرآیند نیز قابل تصور است و آن حالتی است که بانک مرکزی اوراق خود را به به شکل موقت نزد بانک‌ها بگذارد و در ازای آن اعتبار از بانک‌ها جمع‌آوری کند. 

به طور کلی در حداقل یکسال اخیر، عملیات بانک مرکزی در بازار باز به صورت بازخرید اوراق بهادار بانک‌ها و تزریق اعتبار بوده است. به عبارت دیگر بانک مرکزی سیاست انبساطی در پیش گرفته که یک سیاست ضدرکودی به شمار می‌آید. 

خالص مانده عملیات بازار باز نزد بانک‌ها از ابتدای سال

زمانیکه بانک مرکزی اقدام به تزریق اعتبار با نرخ سود و سررسید ۲۳ درصد در بازار می‌کند، به مدت یک هفته مبلغی به پایه پولی افزوده می‌شود. درست است که در انتهای سررسید پول قرض داده شده تسویه می‌شود اما مجددا در هفته جدید مقداری اعتبار دیگر در بازار باز تزریق می‌شود. به همین ترتیب همیشه یک میزان پول در بازار باز در جریان است که پول‌ پرقدرت انتشار یافته توسط بانک مرکزی را افزایش می‌دهد. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد خالص مانده نزد بانک‌ها در اثر عملیات بازار باز در ابتدای سال حدود ۵۶.۵ همت بوده است. این درحالیست که این شاخص در اواخر خرداد ناشی از سیاست جدید بانک مرکزی، جهش پیدا کرد و حتی به بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان رسید. به مرور زمان بانک مرکزی، خالص مانده نزد بانک‌ها تحت اجرای عملیات بازار باز را کاهش داد و مجددا به کانال ۵۰ همت در اواخر تابستان و اوایل پاییز رسید. 

پس از این مقطع مجددا میزان این شاخص نزد بانک مرکزی افزایش یافت و در نهایت در ۱۸ دی ماه سال جاری از مرز ۱۰۰ همت عبود کرد و در هفته اخیر نیز تقریبا در همین حدود تداوم یافت. 

هدف سیاستگذار پولی از اجرای عملیات بازار باز

یکی از اصلی‌ترین اهداف سیاستگذار پولی از اجرای عملیات بازار باز، تاثیرگذاری بر نرخ بهره بین بانکی است. به عقیده برخی کارشناسان، در دسترس‌ترین متغیری که در کوتاه مدت می‌توان از آن برای کنترل سایر متغیرها استفاده کرد، همان نرخ بهره بازار شبانه یا بازار بین بانکی است. 

 به طور کلی بر اساس داده‌ها رابطه معکوسی بین نرخ بهره بین بانکی با خالص مانده نزد بانک‌ها در اثر اجرای عملیات بازار باز برقرار بوده است.

تحولات نرخ بهره همگام با تغییر خالص مانده عملیات بازار باز نزد بانک‌ها

مشاهده می‌شود با وجود ۵۶ هزار میلیارد خالص مانده از عملیات بازار باز نزد بانک‌ها، نرخ بهره در ابتدای سال در حدود ۲۳.۴ درصد بوده و سپس روند افزایشی پیدا کرده است. 

در انتهای خرداد با در پیش گرفتن سیاست پولی جدید بانک مرکزی، مجددا نرخ بهره به کانال ۲۳.۴ درصد رسیده است درحالیکه بیش از ۱۲۰ همت به طور خالص در اثر اجرای عملیات بازار باز به پایه پولی تزریق شده بود.

مشاهده می‌شود با کاهش خالص مانده نزد بانک‌ها در طول تابستان نیز، نرخ بهره افزایش یافت و حتی در مهر ماه به ۲۳.۸ درصد نیز رسید. در این زمان حدودا ۵۳ همت در بازار باز خالص اعتبار وجود داشت. 

با تداوم نرخ بهره بالا، سیاستگذار پولی تصمیم گرفت تا دوباره میزان خالص اعتبار تزریق شده به بانک‌ها از سمت بازار باز را افزایش دهد و نرخ بهره را نیز به کانال پایینتری هدایت کند. به همین ترتیب به مرور این شاخص بالاتر رفته و نرخ بهره کاهش یافت. بر اساس آمارها در هفته منتهی به ۲۰ دی ماه نرخ بهره به ۲۳.۴۱ درصد که یکی از پایین‌ترین نرخ‌های ثبت شده در سال جاری بوده رسید درحالیکه خالص مانده نزد بانک‌ها در اثر اجرای عملیات بازار باز از ۱۸ دی از مرز ۱۰۰ همت رد شد.