علت کاهش رشد نقدینگی در ۷ ماه نخست ۱۴۰۲ چه بود؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، یکی از مسائلی که اخیرا در رابطه با کاهش رشد نقدینگی در سال جاری مطرح می‌شود این است که دلیل آن، کاهش در خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بوده است. در این گزارش به بررسی رشد اجزای نقدینگی تا مهر ۱۴۰۲(آخرین آمار در دسترس از جزئیات نقدینگی) پرداخته شده و عوامل تاثیر گذار در کاهش رشد نقدینگی عنوان شده است. 

نقدینگی در مهر ۱۴۰۲

نقدینگی به دو روش قابل محاسبه است، روش اول آن است که تمامی پول و شبه پول های موجود درجامعه را با یکدیگر جمع بزنیم تا رقم نقدینگی حاصل شود. روش دوم این است که نقدینگی را از سمت عرضه بررسی کنیم.

به عبارت دیگر هر اعتباری که در جامعه در جریان است، تحت عنوان خالص بدهی‌های دولت و شرکت‌های دولتی به سیستم بانکی به ثبت رسیده، یا جزو خالص بدهی بخش غیردولتی به سیستم بانک مرکزی بوده، یا در نتیجه خالص دارایی‌های خارجی نظام بانکی بوده و در غیر این صورت، جزو خالص سایر اقلام طبقه بندی می‌شود. 

به طور کلی نقدینگی اعلام شده در مهر ۱۴۰۲ معادل ۷ هزار و ۱۷۷ همت اعلام شده است. شایان ذکر است مهر ماه تا کنون آخرین ماهی بوده که بر اساس گزارش‌های مرکز آمار و بانک مرکزی، جزئیات نقدینگی از سمت عرضه در آن منتشر شده است. 

کاهش رشد خالص بدهی بخش غیردولتی به نظام بانکی، اصلی‌ترین دلیل کاهش رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۲

مهمترین جزء تشکیل دهنده نقدینگی، خالص بدهی بخش غیر دولتی به نظام بانکی تلقی می‌شود. بر اساس آمارهای منتشر شده، رقم این جزء از پایه پولی در مهر ماه معادل ۵ هزار و ۲۹ همت بوده است. به عبارت دیگر بالغ بر ۷۰ درصد از پایه پولی از همین بخش تشکیل شده است. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد این بخش از پایه پولی از ابتدای سال تاکنون، از حدود ۳۹ درصد کاهش پیدا کرده و نزدیک به ۳۶ درصد رسیده است. عنوان می‌شود اصلی‌ترین دلیل کاهش رشد نقدینگی از ابتدای سال تا هفتمین ماه ۱۴۰۲ ناشی از کاهش رشد در بدهی‌های بخش غیر دولتی به بانک مرکزی بوده است. 

رشد شدید بدهی بخش دولتی به نظام بانکی کشور

این درحالیست که بدهی بخش دولتی به نظام بانکی، از ابتدای سال شدیدا با افزایش مواجه شده است. بر اساس آمارها، خالص بدهی بخش دولتی که شامل دولت و شرکت‌های دولتی می‌شود، از رقم ۵۴۷.۵ همت در ابتدای سال جاری به ۸۵۶.۸ همت در پایان هفتمین ماه ۱۴۰۲ رسیده است. به عبارت دیگر این جزء از پایه پولی طی هفت ماه ابتدایی سال بالغ بر ۵۶ درصد رشد کرده است!

کاهش خالص دارایی‌های خارجی در سیستم بانکی

علاوه بر این موضوع مشاهده می‌شود خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی از ابتدای سال تا پایان مهر ماه حدود ۲۲ درصد کاهش یافته است. این مسئله نشان می‌دهد بخشی از کاهش رشد نقدینگی در سال جاری نیز تحت تاثیر کاهش در دارایی‌های خارجی بوده است.

البته شایان ذکر است کل دارایی‌های خارجی نظام بانکی حدود ۱۰ درصد از نقدینگی را به وجود آورده‌اند بنابراین همچنان می‌توان عنوان کرد با وجود اینکه کاهش خالص دارایی‌های خارجی نظام بانکی در کاهش رشد نقدینگی موثر بوده، اما همچنان اصلی‌ترین علت آن را می‌توان کاهش رشد خالص بدهی‌های بخش غیردولتی به نظام بانکی(به دلیل سهم بسیار بزرگ آن از نقدینگی) قلمداد کرد.

رشد سایر اقلام

همچنین سایر اقلام نظام بانکی نیز بخش کوچکی از نقدینگی را تشکیل می‌دهند. مشاهدات نشان می‌دهند علی‌رغم منفی بودن رشد نقطه به نقطه این جزء نقدینگی، رقم سایر اقلام از ابتدای سال تا مهر ۱۴۰۲ رو به افزایش بوده و از ۳۸۷ به ۵۰۸ همت رسیده است. بنابراین می‌توان ادعا کرد این بخش از نقدینگی تاثیری در کاهش رشد آن نداشته است.