به گزارش اکوایران، نرخ بیکاری از نزدیک ۱۱.۸ درصد در پاییز سال ۱۳۹۰ به ۷.۶ درصد در پاییز ۱۴۰۲ رسیده است. مشاهده می‌شود بجز سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷، نرخ بیکاری روندی نزولی پیموده است. 

نرخ بیکاری از تقسیم تعداد بیکاران به تعداد افراد فعال در بازار کار به دست می‌آید. بر اساس تعاریف بیکار به کسی گفته می‌شود که در جست‌و‌جوی شغل باشد اما به دلیل محدودیت ظرفیت‌های بازار کار نتواند وارد بازار کار شود. بنابراین به هرکسی که شغلی نداشته باشد بیکار گفته نمی‌شود بلکه شرط بیکار بودن «در جست‌و‌جوی کار بودن» نیز هست. 

به دلیل اینکه نرخ بیکاری هم تحت تاثیر تعداد بیکاران و هم تعداد نیروی فعال در بازار کار است، ممکن است تغییر نرخ بیکاری ناشی از تغییر صرفا یکی از این دو متغیر باشد. به همین ترتیب باید تغییر تعداد بیکاران به همراه تغییر تعداد افراد مشارکت کننده در بازار کار بررسی شود تا تصویری دقیق‌تر از بازار کار ارائه کند. 

تصویر بازار کار در سال‌های ۱۳۹۰-۱۳۹۴

بررسی‌ها نشان می‌دهد در ابتدای دهه ۹۰ تعداد نیروهای فعال در بازار کار حدود ۲۲ میلیون و ۷۱۶ هزار نفر بوده است که از این جمعیت حدود ۲ میلیون و ۶۷۶ هزار نفر در پیدا کردن شغل مد نظر خود ناکام بوده‌اند.

مشاهده می‌شود از سال ۹۰ تا سال ۹۴ تعداد بیکاران در برخی سال‌ها تقریبا ثابت بوده و در برخی سال‌ها افت کرده است و در مقابل تعداد فعالان بازار کار بیشتر شده است به گونه‌ای که در پاییز ۱۳۹۴ تعداد نیروی فعال در کشور از ۲۲ میلیون و ۷۱۶ هزار به ۲۴ میلیون و ۶۹۳ هزار نفر رسیده است. به همین ترتیب در این سال‌ها نرخ بیکاری نیز از ۱۱.۸ درصد به ۱۰.۷ درصد کاهش یافته است. 

1402101204

خیز بیکاری طی سال‌های برجام

آمارها نشان می‌دهد علی‌رغم ادامه روند صعودی تعداد نیروی فعال در بازار کار تا سال ۱۳۹۸، تعداد بیکاران نیز در سال ۱۳۹۵ جهش شدیدی را تجربه کرده است. به همین ترتیب از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ تعداد افراد مشارکت کننده در بازار کار حدود ۲ میلیون و ۶۴۵ هزار نفر افزایش یافت و در مقابل تعداد بیکاران نیز به طور ناگهانی از حدود ۲.۶ میلیون نفر به ۳.۲ میلیون نفر در سال ۹۷ و سپس ۲.۸۹ میلیون نفر در سال ۹۸ رسید. به‌هرحال اتفاقات رخ داده باعث شد تا نرخ بیکاری در این سال‌ها حدود ۱۱ تا ۱۲ درصد درصد رقم بخورد. 

برخی از کارشناسان تحلیل می‌کنند که در سال‌های توافق برجام، به دلیل چشم انداز مثبتی که در جامعه پیش آمده بود برخی از افراد که قبلا تمایلی به کار نداشتند وارد بازار کار شدند و چون ظرفیت اشتغال برای تمامی این افراد فراهم نبود، نرخ بیکاری ناگهان شدیدا افزایش یافت. 

البته جالب توجه است که در سال ۱۳۹۷ مبنای محاسبه تعداد افراد فعال و بیکاران در بازار کار تغییر کرد، به بیان دیگر تا قبل از سال مذکور، همه افراد مشتاق به کار بالای ۱۰ سال در زمره جمعیت فعال به شمار می‌آمدند تا اینکه در سال ۹۷ این شرط سنی به بالای ۱۵ سال افزایش یافت. 

1402101206

خروج افراد از بازار کار در سال‌های کرونا

مشاهده می‌شود پس از سال ۱۳۹۸ و شیوع کرونا، در عرض یک سال حدود ۱.۵ میلیون نفر از زمره افراد فعال در بازرا کار خارج شدند که بخشی از آن‌ها نیز افراد بیکار بودند. نتیجه اینکه نرخ بیکاری در سال‌های کرونا نیز از حدود ۱۰.۵ درصد در پاییز ۹۸ به ۸.۹ درصد در پاییز ۱۴۰۰ رسید. 

کاهش بیکاری پساکرونایی

مشاهده می‌شود پس از برهه کرونا، دوباره از سال ۱۴۰۰ تعداد افراد مشارکت کننده در بازار کار مجددا افزایش یافته و در پاییز سال جاری به ۲۶ میلیون و ۸۱۹ هزار نفر رسیده است. علاوه بر افزایش تعداد مشارکت‌کنندگان، تعداد افراد بیکار نیز  از از ۲.۳ میلیون نفر به ۲ میلیون نفر رسیده است. بنابراین آمارها نشان می‌دهد در این مدت نرخ بیکاری از ۸.۹ درصد به ۷.۶ درصد در پاییز سال جاری کاهش یافته است. البته مشاهده می‌شود علی‌رغم افزایش تعداد فعالان بازار کار، هنور تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار کار به دوره قبل از کرونا نرسیده است. 

در نهایت آمارها نشان می‌دهد علاوه بر اینکه از سال ۱۳۹۰ تا کنون نرخ بیکاری کاهش یافته است، تعداد بیکاران نیز از ۲.۶۸ به ۲.۰۴ میلیون نفر رسیده است. به عبارت دیگر طی ۱۲ سال اخیر حدود ۲۳ درصد، از کل تعداد بیکاران کاسته شده و این در حالیست که تعداد فعالان بازار کار نیز با افت همراه بود و از ۲۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر به ۲۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است.