به گزارش اکوایران، پایه پولی در مهر ۱۴۰۲ به رقم ۹۹۵ همت و نقدینگی حدود ۷ هزار و ۱۷۷ همت ثبت شده است. در این میان مشاهده می‌شود سهم پول از کل نقدینگی به مرز ۲۴ درصد رسیده است. این درحالیست که در مقیاس بلندمدت، همچنان سهم پول از نقدینگی در کانال صعودی قرار دارد. […]
به گزارش اکوایران، پایه پولی در مهر ۱۴۰۲ به رقم ۹۹۵ همت و نقدینگی حدود ۷ هزار و ۱۷۷ همت ثبت شده است. در این میان مشاهده می‌شود سهم پول از کل نقدینگی به مرز ۲۴ درصد رسیده است. این درحالیست که در مقیاس بلندمدت، همچنان سهم پول از نقدینگی در کانال صعودی قرار دارد. به عبارت دیگر سهم پول از نقدینگی از ۲۵.۲ در شهریور ماه به ۲۴.۳ درصد در مهر ماه رسیده، با وجود اینکه سهم پول از نقدینگی در مهر ماه نسبت به ماه گذشته اش کاهش یافته اما هنوز نسبت به مهر ماه سال گذشته نزدیک به ۲ واحد درصد بالاتر است.
محاسبات نشان می‌دهد حجم پایه پولی در مقایسه با ماه مشابه در سال گذشته حدود ۳۹.۶ درصد معادل ۲۸۲.۳ همت افزایش یافته است. پایه پولی شامل تمامی اعتبارهایی می‌شود که به طور مستقیم توسط بانک مرکزی خلق شده است.
پایه پولی هسته پرقدرت نقدینگی را تشکیل می‌دهد و به ازای هر پولی که توسط بانک مرکزی چاپ می‌شود، نقدینگی بیشتری به درون اقتصاد تزریق می‌شود. بر اساس آمارها نرخ رشد ثبت شده برای پایه پولی در اولین ماه پاییزی ۱۴۰۲ کمترین نرخ به ثبت رسیده در سال جاری بوده و نسبت به ماه قبل خود بیش از ۲ درصد کاهش یافته است.
روند رشد ماهانه پایه پولی نشان می‌دهد در برخی از ماه‌های ۱۴۰۲ پایه پولی بیش از ۳ درصد در عرض یک ماه رشد کرده است اما سرعت رشد آن در مهر ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده و نرخ ۱.۵ درصد را به ثبت رسانده است. 
رشد ۲۶.۴ درصدی نقدینگی در مهر ۱۴۰۲
در حال حاضر به ازای هر ۱ واحد پول پرقدرت تزریق شده به درون اقتصاد، معادل ۷.۲۱ واحد نقدینگی به درون جامعه راه می‌یابد. به همین ترتیب حجم نقدینگی موجود در جامعه در مهر ۱۴۰۲ تقریبا به رقم ۷ هزار و ۱۷۸ همت رسیده است.
مطالعات نشان می‌دهد رشد نقدینگی در مهر ۱۴۰۲ حدود ۲۶.۴ درصد معادل ۱۵۰۰ همت رقم خورده است. بر اساس بررسی‌ها، نرخ رشد نقدینگی ثبت شده در این مقطع زمانی، پایین‌ترین نرخ گزارش شده پس از شهریور ۱۳۹۸ بوده است.
بر اساس بررسی داده‌های تاریخی اقتصاد ایران، عموما رابطه مستقیمی بین حجم نقدینگی موجود در جامعه و تورم وجود داشته است. به عبارت دیگر دیده می‌شود که در بلند مدت تورم و نقدینگی همسوی یکدیگر به تحرکات ادامه می‌دهند اما در دوره‌های مختلف اقتصادی، علت و معلول بودن این دو متغیر، متفاوت بوده است. به عبارت دیگر در برخی از مقاطع زمانی، تورم در اثر رشد نقدینگی بوده و در برخی دوره‌ها، نقدینگی متاثر از تورم رشد کرده است.
به همین ترتیب کنترل نقدینگی برای اقتصاددانان از اهمیت وافری برخوردار است چراکه می‌تواند منجر به تورم شود؛ اما نکته مهم دیگری وجود دارد و آن اینکه تورم ممکن است از کانال‌های دیگری مانند عوامل سمت تقاضا شدید شده باشد، با توجه به اثر متقابل تورم و نقدینگی بر یکدیگر، در این صورت کنتر ل تورم با هدف کنترل نقدینگی نیز اهمیت می‌یابد.
کاهش سهم پول در اولین ماه پاییزی در مقایسه با تابستان ۱۴۰۲
بررسی اجزای نقدینگی به ما نشان می‌دهد که در این مقطع زمانی حدود هزار و ۷۴۵.۷ همت از نقدینگی از پول و مابقی آن معادل ۵ هزار و ۴۳۲ همت از شبه پول تشکیل شده است.
پول به مجموعه اسکناس‌های درون جامعه و سپرده‌های دیداری گفته می‌شود و در مقابل، تمامی سپرده‌های غیردیداری و مدت‌دار که برداشت از آن‌ها با محدودیت همراه است، شبه پول نام دارد.
به همین ترتیب مشاهده می‌شود در اولین ماه پاییزی سال ۱۴۰۲، حدود ۲۴.۳ درصد از نقدینگی جاری در شریان‌های اقتصاد، جنس پول داشته‌اند. بر اساس محاسبات، نسبت ثبت شده مذکور در مهر ماه، به پایین‌ترین میزان خود در سال جاری رسیده است.
کانال صعودی انتظارات تورمی پس از ۱۳۹۷
در محافل اقتصادی مسائلی مانند ارتباط سهم پول در جامعه و انتظارات تورمی مطرح می‌شود. در این چارچوب، زمانیکه سهم پول از نقدینگی افزایش یابد، احتمالا افراد تحت تاثیر نااطمینانی‌هایشان ترجیح داده‌اند تا دارایی خود را به صورت نقد شونده‌تری نگهداری کنند. در مقابل برخی از کارشناسان با استدلال به اینکه سپرده‌های غیردیداری(شبه پول) نیز با فاصله کوتاهی قابلیت نقدشوندگی دارند، به کلی ارتباط بین سهم پول از نقدینگی و ارتباطات تورمی را عامیانه غیر دقیق می‌خوانند.
در هر صورت محاسبات نشان می‌دهد که سهم پول از نقدینگی که در اردیبهشت سال جاری از مرز ۲۶ درصد نیز عبور کرده بود، طی ماه‌های اخیر مجددا کاهش یافته و به ۲۴.۳ درصد در مهر ۱۴۰۲ رسیده است.
با توجه به اینکه به طور کلی از سال ۱۳۹۷ تا کنون سهم پول از نقدینگی رو به افزایش بوده و طی این سال‌ها این سهم از کانال ۱۱ درصد به کانال ۲۶ درصد نیز جهش کرده است، می‌توان بیان کرد احتمالا در مقیاس بلندمدت، انتظارات تورمی در کانال صعودی قرار دارد اما در مقایسه با دیگر ماه‌های سال جاری، مقداری از التهاب آن کاسته شده است.
دیدگاه‌های مختلف در رابطه با عملکرد بانک مرکزی
علاوه بر این موضوع علی‌رغم اینکه رشد نقدینگی در حال مهار شدن بوده و رو به کاهش است، مشاهده می‌شود همچنان رشد پایه پولی در سطوح بالایی قرار دارد. هرچند اقتصاددانان بر روی کنترل نقدینگی بیش از کنترل پایه پولی تاکید دارند، اما این موضوع بدان معنا نیست که رشد پایه پولی اهمیت ندارد. در حال حاضر بانک مرکزی با استفاده از محدود کردن ضریب فزاینده، تلاش خود را روی کنترل پایه پولی نهاده است.
برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند در کنار توجه به مهار رشد نقدینگی، مهار رشد پایه پولی نیز باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار بگیرد چرا که تورم بیش از حد هسته تورم ساز بانک مرکزی، ناچارا روزی خود را منعکس کرده و آثار آن در انفجار نقدینگی نمایان می‌شود.
