به گزارش اکوایران، تورم تولیدکننده نقطه به نقطه «گوسفند و بره» در تابستان امسال به ۱۷۲.۲ درصد رسیده که بالاترین رقم از بهار سال ۹۱ تا کنون است. این شاخص نشان می‌دهد که هزینه پرورش گوسفند در تابستان ۱۴۰۲ چقدر نسبت به تابستان ۱۴۰۱ افزایش یافته است؛ بنابراین بالارفتن آن می‌تواند به مثابه سیگنالی از بالارفتن […]
به گزارش اکوایران، تورم تولیدکننده نقطه به نقطه «گوسفند و بره» در تابستان امسال به ۱۷۲.۲ درصد رسیده که بالاترین رقم از بهار سال ۹۱ تا کنون است.
این شاخص نشان می‌دهد که هزینه پرورش گوسفند در تابستان ۱۴۰۲ چقدر نسبت به تابستان ۱۴۰۱ افزایش یافته است؛ بنابراین بالارفتن آن می‌تواند به مثابه سیگنالی از بالارفتن قیمت بازاری گوشت باشد.
رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور عقیده دارد این جهش تورمی در پی توقف تخصیص ارز ترجیحی به دامداران صورت گرفته است. به نظر او جایگزین‌شدن ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی در سال گذشته باعث شده تا در عرض یک سال قیمت اقلامی از خوراک دام تا بیش از ۵۲۰ درصد افزایش پیدا کند.
بنابراین به نظر می‌رسد علت جهش تورم تولیدکننده گوسفند و بره در تابستان امسال، جایگزین‌شدن ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی باشد.
حال این سوال مطرح می‌شود که مگر این تغییر نرخ یک شوک هزینه نیست و اثر خود را در کوتاه‌‌مدت نمی‌گذارد؟ در این صورت چرا در تابستان ۱۴۰۲ و یک سال پس از اجرای این سیاست، دوباره تورم تولیدکننده گوسفند افزایش یافته است؟
معرفی شاخصی که تورم را پیش‌بینی می‌کند
تورم تولیدکننده یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است که افزایش هزینه تولید از مبدا تولید را نشان می‌دهد. این شاخص در تواترهای فصلی، نقطه به نقطه و سالانه ارائه می‌شود. نرخ فصلی، تغییرات قیمت هر کالا در فصل را نسبت به فصل قبل می‌سنجد. نرخ نقطه به نقطه، تغییرات کالا در هر فصل را نسبت به همان فصل در سال قبل مقایسه می‌کند.
یکی از القاب معروف تورم تولیدکننده، «پیش‌نگر تورم مصرف‌کننده» است. به بیان دیگر، تورم تولیدکننده افزایش قیمت کالاها قبل از رسیدن به بازار مصرف را نشان می‌دهد و نماگری از بالارفتن هزینه‌های تولید است؛ بنابراین می‌تواند به عنوان سیگنالی از افزایش تورم مصرف‌کننده و قیمت‌های مورداستفاده مردم تلقی شود.
رکورد ۱۱ ساله در تورم تولیدکننده نقطه‌ای گوسفند و بره
مرکز آمار به طور مرتب آمار مربوط به تورم تولیدکننده بخش «زراعت، باغداری و دامداری» را منتشر می‌کند. یکی از زیربخش‌های مهم این گروه، «تولید گوسفند و بره» است. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که تورم تولید نقطه به نقطه این محصول در تابستان سال جاری به ۱۷۲.۲ درصد رسیده است. این نرخ، بالاترین سطح ثبت شده از سال ۹۱ تا کنون است و یک رکورد ۱۱ ساله به حساب می‌آید.
به عبارت دیگر، در تابستان ۱۴۰۲ هزینه تولید و پرورش گوسفند و بره به شکل بی‌‌سابقه‌ای افزایش یافته است. چه عاملی سبب شده تا این جهش تورمی به سراغ هزینه تولید گوسفند بیاید؟
ردپای ارز پردردسر در افزایش هزینه تولید گوسفند
اکوایران در گفتگویی با سید احمد مقدسی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور، سعی کرده است پاسخی برای این سوال بیابد.
به گفته مقدسی، دولت در بهار سال گذشته تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به دامداران را متوقف و نرخ ارز مورداستفاده را ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین کرد. همین باعث شد تا قیمت نهاده‌های دامی مثل «یونجه»، «جو»، «ذرت دانه‌ای»، «سویا» و «ذرت علوفه» افزایش یابد.
طبق اظهارات مقدسی قیمت هر کیلو یونجه از کیلویی ۶ هزار تومان در سال گذشته به ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان در سال جاری افزایش یافته است. یا در مشاهده دیگری، قیمت هر کیلو جو و ذرت دانه‌ای از هزار و ۸۰۰ تومان در سال قبل به ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان در سال جاری رسیده که حاکی از افزایش قیمت ۵۲۷ درصدی است. مجموع این عوامل سبب شده تا در عرض یک سال، هزینه تولید دام چند برابر شود.
اما این اظهارات چقدر با آمارهای تورم تولیدکننده «گوسفند و بره» همخوانی دارد؟
تاخیر ۷ ماهه در اثرگذاری حذف ارز ترجیحی بر افزایش هزینه تولید دام
بررسی روند تورم تولیدکننده گوسفند و بره نشان می‌دهد که نرخ فصلی این شاخص نه در بهار و تابستان سال گذشته، بلکه در زمستان ۱۴۰۱ جهش کرده در حالی که تخصیص ارز ترجیحی در اردیبهشت سال قبل متوقف شده است. به بیان دیگر، بین اجرای این سیاست و نمایان‌شدن اثر آن حدودا ۷ ماه فاصله وجود دارد.
در توضیح این فاصله زمانی سه سناریو قابل طرح است: ممکن است توقف تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به دامداران و واردکنندگان نهاده دامی به تدریج صورت گرفته و فرآیند آن تا زمستان سال قبل تکمیل شده است. در حالت دیگر، احتمال دارد دامداران تا زمستان ۱۴۰۱ از نهاده‌‌هایی که با قیمت قبل وارد و انبار شده بوده استفاده کردند و خرید جدید آن‌ها در زمستان با قیمت‌های جدید انجام شده است. همچنین، ممکن است پس از اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی، تا چند ماه نهاده‌های داخلی جوابگوی نیاز تولید دام بوده‌اند و دامداران از خوراک دام تولیدشده در کشور استفاده کرده‌اند.
دست‌اندرکاران جهش هزینه تولید دام در تابستان ۱۴۰۲
عدم تخصیص ارز موردنیاز برای واردات نهاده‌های دامی
اگر چه به نظر می‌رسد یکی از علل اصلی رکوردزنی تورم تولید نقطه به نقطه گوسفند در تابستان ۱۴۰۲ متاثر از افزایش هزینه‌ها در زمستان ۱۴۰۱ باشد اما پای عوامل جانبی نیز در میان است.
شواهد به دست آمده نشان می‌دهد که یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر افزایش هزینه تولید دام در تابستان ۱۴۰۲، افزایش قیمت نهاده‌های دامی بوده است. این افزایش قیمت به دلیل ترخیص‌نشدن نهاده‌های وارد شده در پی تخصیص‌ندادن ارز موردنیاز بوده است.
دامداران نیز برای تامین نهاده موردنیاز خود به بازار آزاد و قیمت‌های بالاتر رجوع کرده‌اند. این اقدام اثر خود را در تورم تولید فصلی و نقطه به نقطه «پرورش گوسفند و بره» در تابستان ۱۴۰۲ نشان داده است. بنظر می‌رسد این چالش از اواخر سال گذشته گریبان‌گیر دامداران شده است.
اتحادیه واردکنندگان نهاده دامی در راستای رفع این مشکل، در فروردین سال جاری در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور نوشت: «در حال حاضر صف تامین ارز نهاده های دامی که با اعتبار بخش خصوصی وارد و با قیمت های دستوری در کشور توزیع گردیده است به بیش از سه ماه می رسد که این امر خسارت های جبران ناپذیری را برای فعالین اقتصادی بخش خصوصی به دنبال داشته است. مزید استحضار اینکه این مقدار تاخیر برای تامین ارز در دوره ارز ترجیحی هم کم سابقه بوده است». این نامه که در سایت دیده‌بان ایران منتشرشده نشان‌دهنده تداوم مشکل تامین نهاده دامداران از سال گذشته تا اوایل امسال است.
افزایش ۳۰ درصدی هزینه حمل‌ونقل در تابستان سال جاری
در کنار این مسائل، عوامل جانبی دیگری هم دخیل شده‌اند. افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه سراسری تولیدکنندگان دام سبک، در گفتگو با ایرنا در اواسط تیر سال جاری گفته بود که هزینه حمل‌ونقل دام ۳۰ درصد افزایش یافته و این اقدام اثر خود را روی هزینه تولید این محصول گذاشته است.
اما این افزایش هزینه در تولید گوسفند و بره چه آثاری دارد و چطور به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل می‌شود؟
پیامدهای افزایش هزینه تولید دام؛ کاهش تولید گوشت یا گرانی آن؟
افزایش تورم تولیدکننده می‌تواند دو پیامد داشته باشد. یک اثر روی تولیدکننده و اثر دیگر روی مصرف‌کننده است.
چالش تولیدکنندگان
در سمت تولیدکننده، افزایش هزینه‌های تولید اگر سریعا از طریق افزایش درآمد جبران نشود می‌تواند به کاهش تولید منجر شود. برای مثال، مقدسی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور در گفتگویی با اکوایران اظهار کرده است که به واسطه افزایش قیمت نهاده‌ها طی یک سال گذشته، قیمت‌های تولیدی بالارفته و دامداران نتوانستند گوشت را با قیمت مناسب و به موقع به بازار مصرف برسانند. همین امر موجبات ضرر آن‌ها را فراهم کرده است.
دامداران برای رفع این مشکل از دولت خواستند تا گوشت آن‌ها را خریداری کند. دولت ضمن موافقت با این درخواست وعده داده بود که پول دامداران را ظرف ۴۸ ساعت تسویه کند. البته به گفته مقدسی، دولت پس از ۱۰ ماه و نیم مطالبات دامداران را پرداخت کرده و همین موجب کمبود نقدینگی دامداران شده است.
نتیجه این کمبود نقدینگی، کاهش تولید گوشت در تابستان امسال است. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد حجم گوشت قرمز عرضه شده در تابستان امسال ۲۴.۲۱ درصد کمتر از تابستان ۱۴۰۱ بوده است. این رقم کمترین سطح از تابستان ۹۸ تا کنون است.
چالش مصرف‌کنندگان
در سمت دیگر این ماجرا، مصرف‌کنندگان گوشت قرار گرفته‌اند. افزایش تورم تولیدکننده می‌تواند سیگنالی از تورم مصرف‌کننده باشد.
از آن جایی که سبد مورداستفاده در محاسبه تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده اشتراکات فراوانی دارد، گفته می‌شود با یک وقفه ۲ تا ۶ ماهه اثر نوسانات تورم تولیدکننده به تورم مصرف‌کننده منتقل می‌شود. بنابراین تورم تولید را می‌توان پیش‌نگری از تورم مصرف دانست.
به همین جهت می‌توان گفت افزایش تورم تولید دام در تابستان ۱۴۰۲ بی‌اثر بر تورم مصرف‌کننده گوشت قرمز در ماه‌های آتی نخواهد بود.
