به گزارش اکوایران، وزارت اقتصاد در بهار امسال کتابی تحت عنوان «نگاهی به عملکرد شرکتهای دولتی» منتشر کرده و در آن به گزارشی از وضعیت شرکتهای دولتی پرداخته است. بر اساس این گزارش اوج تاسیس شرکتهای دولتی طی یک قرن اخیر به دهه ۱۳۷۰ برمیگردد، به طوری که در این دهه ۱۷ شرکت از سوی دولت […]
به گزارش اکوایران، وزارت اقتصاد در بهار امسال کتابی تحت عنوان «نگاهی به عملکرد شرکتهای دولتی» منتشر کرده و در آن به گزارشی از وضعیت شرکتهای دولتی پرداخته است.
بر اساس این گزارش اوج تاسیس شرکتهای دولتی طی یک قرن اخیر به دهه ۱۳۷۰ برمیگردد، به طوری که در این دهه ۱۷ شرکت از سوی دولت تاسیس شد.
مهمترین توجیه اقتصادی تاسیس شرکتهای دولتی در واقع جبران شکست بازار و جلوگیری از انحصارها در زمینههایی مانند آب و برق است. انجام برخی فعالیتهایی که برای بخش خصوصی سودآور نیست نیز برای دولت این توجیه را ایجاد میکند که مسئولیت آن را بر عهده بگیرد و شرکتی را در آن زمینه ایجاد کند.
وزارت اقتصاد بذر شرکتهای دولتی را کاشت
تاسیس شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی در ایران به اوایل دهه ۱۳۰۰ برمیگردد و بانکها تحت لوای وزارت اقتصاد آغازگر این راه بودند.
بانک سپه به عنوان اولین شرکت دولتی در سال ۱۳۰۴ با سرمایه بازنشستگی نظامیان و با هدف سامان دادن به امور مالی ارتش تاسیس شد. پس از آن بانکهای ملی ایران و کشاورزی در همان دهه تاسیس شدند.
تا پیش از دهه ۱۳۴۰ و طی چهار دهه، هشت شرکت دولتی تاسیس شد اما پس از آن تاسیس شرکتهای دولتی شدت گرفت، به طوری که در دهه چهل، ۱۱ شرکت دولتی تاسیس شد. در دهه ۵۰ معادل ۱۰ شرکت و در دهه ۶۰ نیز ۱۵ شرکت از سوی دولت تاسیس شد.
در دهههای ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ بیشترین شرکتهای دولتی از سوی وزارت اقتصاد تاسیس شد.
در نهایت در سالهای پایانی دهه ۶۰ تعداد شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی تاسیس شده در ایران به ۴۴ شرکت رسید.
دهه ۷۰ که اوج تشکیل شرکتهای دولتی بوده و ۱۷ شرکت در این سال تاسیس شده که بانک توسعه صادرات اولینِ آنها بود. در این دهه نیز بیشترین شرکتهای دولتی از سوی وزارت اقتصاد تاسیس شد.
تاریخ تاسیس باشگاههای استقلال و پرسپولیس در این گزارش به ترتیب برای سالهای ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ به ثبت رسیده، اما عنوان شده که تشکیل هسته اولیه باشگاههای ورزشی استقلال و پرسپولیس به ترتیب به سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۴۲ برمیگردد ولی این باشگاهها در قالب شرکت در سالهای ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ تاسیس شدند.
ردپای شرکتهای دولتی به سازمان برنامه بودجه رسید
در ادامه روند افزایش تاسیس شرکتهای دولتی، در دهه ۸۰ نیز ۱۴ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی تشکیل شد که مهمترین آنها سازمان خصوصیسازی و سازمان هدفمندسازی یارانهها بود. اما در دهه ۱۳۹۰ دولت این روند را کند کرد و طی این دهه تنها دو شرکت دولتی یعنی «صندوق توسعه صنایع دریایی» و «شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره)» را تاسیس کرد.
در پایان دهه ۹۰ تعداد شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی به ۷۷ شرکت رسید. همچنین، صندوق توسعه حمل و نقل کشور و صندوق ملی مسکن طی سالهای اخیر در فرایند تاسیس قرار دارند.
وزارت اقتصاد و راه و شهرسازی، دو ارگانی هستند که دارای بیشترین شرکتهای دولتی هستند، به طوری که هرکدام ۱۴ شرکت دولتی تاسیس کردهاند.
آخرین ارگانی که وارد پروسه تاسیس شرکتهای دولتی شد، سازمان برنامه و بودجه بود؛ این سازمان به عنوان هفدهمین ارگان اصلی کشور در سال ۱۳۸۹ «سازمان هدفمندی یارانهها» را تاسیس کرد.