سیگنال تورم پیشران؛ افزایش قیمت‌ها در راه است؟ - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دو فصل پاییز و زمستان سال گذشته دو شاخص تورم فصلی و نقطه به نقطه روندی افزایشی را تجربه کرده‌‌اند و با توجه به ماهیت تورم تولیدکننده که تا حدی پیش‌بینی کننده تورم در بازار مصرف‌کنندگان است، احتمالا شاهد افزایش قیمت‌های نهایی خواهیم بود.

آمارهای گذشته تورم تولیدکننده کل نشان از آن دارد که بالاترین تورم نقطه به نقطه این شاخص در حداقل ۱۳ سال گذشته در بهار ۱۴۰۰ و بالاترین تورم فصلی در همین مدت در تابستان ۹۹ برآورد شده است.

تورم تولید، تورم پیشران

یکی از مهمترین شاخصه‌هایی که می‌تواند روند هزینه‌ها در اقتصاد را نشان دهد تورم پیشران است. تورم پیشران همان تورم نهاده‌ها یا تورم تولیدکننده است که به دلیل پیشرانه‌ای که برای محصول نهایی هر بخش ایجاد می‌کند، به آن تورم پیشران می‌گویند. در واقع افزایش قیمت‌ها در بخش تولیدکننده ، آغاز افزایش تورم در بازار اصلی و برای مصرف‌کنندگان خواهد بود.

به عبارت ساده‌تر وقتی تورم تولیدکننده در یک بخش اقتصاد مانند صنعت کاهش پیدا می‌کند، یعنی شتاب افزایش قیمت در نهاده‌های بخش صنعت کاهش یافته است. همین امر باعث می‌شود که شتاب افزایش قیمت در کالای نهایی بخش صنعت نیز کاهش پیدا کرده و فشار افزایش قیمت کمتری به مصرف‌کننده نهایی کالا برخورد داشته باشد. به نوعی این تورم پیشرانی برای تورم مصرف‌کننده محصولات بخش صنعت خواهد بود. این فرایند قابل تعمیم به سایر بخش‌های اقتصادی نیز هست. از این رو، تورم تولیدکننده برای کل اقتصاد نیز محاسبه می‌شود.

تورم تولیدکننده بخش‌های خدمات، صنعت، برق و … نسبت به سایر بخش‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

تورم تولیدکننده کل که شامل تمام بخش‌های اقتصادی می‌شود توسط مرکز آمار به صورت فصلی منتشر می‌شود. تورم فصلی یعنی شاخص قیمت تولیدکننده در یک فصل مشخص نسبت به فصل گذشته چقدر تغییر کرده است. از طرف دیگر تورم نقطه به نقطه نیز افزایش یا کاهش شاخص قیمت تولید‌کننده در یک فصل نسبت به فصل مشابه در سال گذشته را نمایان می‌کند.

روند تورم تولیدکننده در یک دهه اخیر

تورم تولیدکننده از سال ۹۴ و بعد از امضای توافق برجام بین ایران و قدرت‌های بین‌المللی مسیری افزایشی را پی گرفته بود. این روند صعودی برای تورم فصلی تا پاییز سال ۹۷ ادامه پیدا کرده و این شاخص به رقم ۱۵.۵ درصد رسید. تورم نقطه به نقطه تولیدکننده کل نیز در زمستان ۹۷، ۵۸.۱ درصد برآورد شده است. احتمالا علت این رخداد به انتظارات مثبت تولیدی در نتیجه رفع تحریم‌ها مربوط می‌شود. در واقع با امضای برجام و افزایش تقاضای بنگاه‌های تولیدی جهت تامین نهاده‌ها تورم تولیدکننده کل افزایش یافت.

سپس برای مدتی هم تورم فصلی و هم نقطه به نقطه روندی کاهشی را تجربه کردند. به طوری که تورم فصلی در تابستان ۹۸ به ۲.۶ درصد کاهش یافت. تورم نقطه به نقطه در بهار ۹۹ به رقم ۱۸ درصد رسید.

با این‌حال شیوع ویروس کرونا موجب شد تا مجدد سوخت افزایش تورم تولید فراهم شود. به بیان دقیق‌تر در تابستان سال ۹۹ تورم فصلی تولیدکننده به بالاترین مقدار خود در حداقل ۱۳ سال گذشته رسیده و برابر با ۲۱.۶ درصد برآورد شده است. همچنین تورم نقطه به نقطه نیز در بهار سال ۱۴۰۰ معادل ۷۳ درصد برآورد شده که بالاترین میزان در ۱۳ سال گذشته است.

وضعیت تورم تولیدکننده کل در فصول اخیر

همانطور که اشاره شد تورم تولیدکننده می‌تواند به عنوان یک پیشران وضعیت روند قیمت‌ها در بازار مصرفی را تا حدی پیش‌بینی می‌کند. و چون این شاخص به طور متوسط از تمام بخش‌های اقتصادی مانند خدمات، صنعت، برق و … تشکیل شده از همین‌رو روند تورم تولیدکننده کل در فصول اخیر می‌تواند نشان دهنده تحولات قیمتی آینده باشد.

اعداد و ارقام حاکی از آن است که از تابستان سال گذشته تا زمستان هم تورم فصلی و هم نقطه به نقطه روند صعودی داشته است. به بیان دقیق‌تر در این مدت تورم فصلی از ۶.۹ درصد به ۱۱.۸ درصد و تورم نقطه به نقطه از ۲۷.۹ درصد به ۳۸.۴ درصد رسیده است. این آمارها می‌تواند نشان‌دهنده افزایش تورم مصرف‌کننده در آینده نزدیک باشد.