اکوایران : یک استاد دانشگاه معقتد است : اقتصاد دانش بنیان می‌تواند قواعد بازی در حوزه مسکن و ساختمان را تغییر دهد و از سوی دیگر مسکن و ساخت و ساز دانش‌بنیان نیز می تواند در اقتصاد کلان نقش مهمی ایفا کند.
هوشنگ فروغمند اعرابی، دکتری معماری و مدرس دانشگاه: با نگاه به تاریخچه بازار مسکن، آنچه که به چشم می‌خورد آن است که بحران‌های اقتصادی و شرایط مشابه به شرایط بحرانی و حتی جنگی، تأثیرات عمیقی بر مسکن و صنعت ساختمان داشته‌اند. ریشه این تاثیرات در بازارهای مسکن چنین توصیف می‌شود که زمانی که اقتصاد با مشکلاتی مواجه می‌شود، بسیاری ممکن است قادر به خرید یا اجاره مسکن نباشند. این موضوع در عموم کشورها به کاهش تقاضا برای مسکن منجر می‌شود و در نتیجه، قیمت‌ها پایین می‌آیند. اما چرا در ایران و به خصوص در کلانشهرها شاهد چنین وضعیتی نبوده‌ایم؟ آیا اگر شرایط بحرانی‌تر بشود می‌توان انتظار کاهش قیمت مسکن در تناسب با سایر بازارها را داشت؟
برای پاسخ به این دو سوال لازم است بدانیم که بحران اقتصادی می‌تواند به کاهش توان خرید عموم مردم منجر شود و در نتیجه باعث کاهش ساخت و ساز جدید و همچنین کاهش فعالیت‌های تجاری و اقتصادی در حوزه مسکن شود، این مسائل برای بازار مسکن تضعیف‌کننده تلقی می‌شوند. از سوی دیگر از آنجایی که صنعت مسکن و ساختمان یکی از بخش‌های حیاتی اقتصاد است، خود نیز بر بحران‌های اقتصادی می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای داشته باشد. بدین ترتیب مسکن و اقتصاد در یک دور و چرخش قراردارند که هم بر یک دیگر تأثیر می‌گذارند و هم از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند. بنابراین اگر بخواهیم معضلات هر کدام را بدون توجه به دیگری ببینیم به علت تقلیل مسئله و نادیده‌انگاشتن علل اصلی در پاسخگویی به مسائل ناتوان خواهیم بود.
بیاییم دوباره به این پرسش دقت کنیم که چرا در بحران‌های اقتصادی در ایران مسکن ارزان نمی‌شود، میبینم که علت اصلی از آنجا ناشی می‌شود که اساسا عمده اقتصاد ایران یک اقتصاد ملکی و مبتنی بر قیمت مسکن و زمین است. بانک‌ها و حتی بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی بزرگ نیز تجارت و ارزش اقتصادی خود را از دارایی‌های ملکی دارند.
در شرایط بحران اقتصادی نیز به علت آنکه بقیه بازارها با قفل‌شدگی مواجه شده‌اند، بازار مسکن و املاک نقطه امنی برای دوری از تورم تلقی می‌شوند. از سوی دیگر این پدیده در واقع به علت سیاست‌های گذشته و به خصوص عدم تنظیمات صحیح مالیاتی و به طور خاص بر بخش مسکن بوده است. البته که مسکن در برهه‌هایی نسبت به دلار یا بورس عقب‌تر مانده است اما با بحرانی‌تر شدن شرایط نیز نمی‌توان انتظار روند کاهشی قیمت مسکن در ایران را متصور بود.
اگر بخواهیم راهکاری برای برون رفت از سلسله مسائل تکرارشونده در حوزه مسکن بیایم، بدون شک فناوری و تحولات ناشی از پیشرفت فناوری یکی از پایه‌های اصلی آن خواهد بود. اقتصاد ناشی از فناوری را می‌توان یک تعریف ساده برای اقتصاد دانش‌بنیان دانست. و در تعریف دیگری می‌توان خود اقتصاد و سازوکارهای کنونی را نشانه گرفت و اقتصاد دانش‌بنیان را یک رویکرد به تحلیل و تصمیم در حوزه اقتصاد دانست که بر اساس استفاده از داده‌ها، اطلاعات و شواهد علمی استوار است. در صورتی که به این نگاه برسیم که اقتصاد دانش بنیان می‌تواند قواعد بازی در حوزه مسکن و ساختمان را تغییر دهد و از سوی دیگر مسکن و ساخت و ساز دانش‌بنیان نیز می تواند در اقتصاد کلان نقش مهمی ایفا کند، سوال این خواهد بود که چگونه چنین تحولی عملی خواهد شد؟
در حال حاضر فناوری‌های بسیاری از قبیل کلان‌داده‌ها، هوش مصنوعی به عنوان فناوری‌های نوین توانسته‌اند که در اقتصاد نقش‌آفرینی کنند اما هنگامی که به حوزه‌های مرتبط با مسکن وعمران می‌نگریم، این نقش آفرینی بسیار کمرنگ است. یک راهکار آزموده شده در سطح جهانی این است که نگاه کلان به مسئله مسکن و ساخت و ساز را نه به صرف به کارگیری از فناوری‌های نوین ساخت قلمداد کنیم، بلکه آن را هم معنا با عبارت AEC در نظر بگیریم. بدین ترتیب سه عنصر Architecture, Engineering, construction در امتداد یکدیگر قرار می‌گیرند که می‌توانند هم حافظ کیفیت ساختمان شوند و هم چنین نفوذ فناوری‌های جدید در عرصه عمران و ساختمان را پررنگ تر کنند. این اتفاقی است که در دوره کنونی در وزارت راه و شهرسازی با همکاری با معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در حال رخ‌دادن است. پس می‌‌توانیم امیدوار باشیم با نفوذ فناوری‌های عمران و ساختمان در سطوح مختلف از طراحی شهری، معماری، مهندسی و احداث هم اقتصاد ایران به سمت دانش‌بنیان شدن برود و هم در حوزه مسکن و ساختمان از نظر کیفیت و سرعت ساخت تحولی را شاهد باشیم.
