دستورالعمل تازه برای حفاظت از بناهای تاریخی پایتخت - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران ،در جریان برگزاری دویست و دوازدهمین صحن علنی شورای شهر لایحه «سیاست گذاری و فرآیند صدور پروانه مرمت،حفظ، احیاء و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تهران» و طـرح « اصلاحیه مصوبه فرآیند صدور پـروانه مـرمت و احـیاء و تعیین کــاربرد بنـاهای تاریخی و ارزشمند شهر تهران » مورد بحث و بررسی اعضای شورای شهر تهران قرار گرفت.

مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران؛ در قرائت گزارش این کمیسیون عنوان کرد که بافت تاریخی شهر تهران یک بافت ارزشمند و هویت پایتخت محسوب می شود کما اینکه در مصوبات قبلی هم تکالیفی بر عهده شهرداری تهران بوده است. مضافاً بر اینکه یک قانون بالادستی در این حوزه نیز از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است. لذا اشکالی که در این فرآیند مورد توجه است؛ این بود که صدور پروانه ها در برخی موارد با قوانین مطروحه سازگاری نداشته و دچار مغایرت هایی می شد که تعریف خدمات و مأموریت های فیمابین وزارت میراث و شهرداری را در این بخش با مشکل روبه رو می کرد. لذا رویکرد این طرح بر اساس استفاده از پتانسیل های موجود شهر در افزایش سرانه گردشگری پایتخت است.

وی افزود: با سیاست گذاری هایی که در شورای سوم و چهارم به وقوع پیوست املاک ارزشمندی خریداری شد و در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت و حتی نمونه هایی از این املاک به مرحله مرمت سازی هم رسید. از این رو شاید در حال حاضر شهرداری تهران حدود ۸۳ بنای تاریخی را تملک کرده و به شکل ارزنده ای بازسازی شده اما همچنان در بهره برداری با چالش هایی هم مواجه هستیم که در صدد عملیاتی کردن اقدامات ویژه در این خصوص هستیم.

عضو شورای شهر تهران ادامه داد: خوشبختانه امروز با یکسری از تقاضاهایی از سوی شهروندان تهرانی مواجه هستیم که در صدد یا خریداری بافت تاریخی هستند و یا بافت های موروثی را احیا کرده و در نهایت متناسب با ظرفیت محلی کاربردی را تعریف می کنند که می تواند در دل آن خدمات گردشگری را نیز ارائه دهد.

عباسی با ذکر مثالی از یک بنای تاریخی در محله امامزاده یحیی(ع) تهران که با ورود بخش خصوصی این بنای مذکور به یک هتل تبدیل شده و به ارائه خدمات گردشگری مشغول است؛ گفت:  این اقدام در دل بافت تاریخی ما در دوره ای که این نوع بافت ها در زمره آسیب  محسوب می شده امروز میزبان توریست هایی از سراسر جهان است.

جعفرشربیانی؛عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران نیز ضمن تقدیر از تلاش و توجه ویژه مدیریت شهری تهران به موضوع بافت های تاریخی شهر با ذکر توضیحی در خصوص این لایحه عنوان کرد: پس از گذشت یک دوره بسیار طولانی از بی توجهی به بافت ها و ابنیه های تاریخی، تشکیل دادن شهرداری مجزا برای منطقه تاریخی حصار ناصری (بازار بزرگ تهران) به جهت حفظ و نگهداری این بافت نکته بسیار حائز اهمیت است. مضافاً بر اینکه شهر تهران پس از دوره قاجار، به عنوان پایتخت انتخاب شد و در دوره ناصری گسترش یافت و همچنان به عنوان پایتخت ایران اسلامی و با این شکل ظاهری پابرجاست دارای یک تاریخ باستانی در اطراف آن است.

وی افزود: در حال حاضر آثاری در منطقه ری وجود دارد که قدمت آن بیش از ۹ هزار سال تخمین زده شده است و تاریخ آن با شهرهای اولیه دنیا مطابقت داشته و مملو از آثار ملی است. از این رو با توجه وجود ارزش جهانی این آثار در شهر ری، باید نگاه ویژه ای به منطقه ۲۰ شهرداری تهران با وجود چنین قدمتی انداخت و از حیث بودجه، اعتبارات و انجام پروژه های عمرانی با محوریت حوزه گردشگری و حفظ آثار باستانی توجه قابل ملاحضه ای داشت.

ناصرامانی،عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا نیز درجریان بررسی این لایحه خاطر نشان کرد: در حال حاضر ما در تهران شاهد وجود معضلات عدیده ای هم در بخش بناهای تاریخی و میراثی در شهر تهران داریم و هم در بافت های پیرامونی آن که عمدتاً جزو بافت های فرسوده شهری به شمار می آید که به طور مثال در منطقه جوانمرد قصاب مقبره این چهره به عنوان یک آثار میراثی به ثبت رسیده اما از همان زمان فریز شده و با اعمال محدودیت های بسیار ویژه هیچ اجازهای برای ساخت و ساز و توسعه در آن محدوده صادر نمی شود و این موجب کم استقبالی شهروندان منطقه مذکور برای توسعه است.

وی با طرح سئوالی عنوان کرد که آیا این طرح قرار است موجبات تسهیل گری داشته باشد و یا اینکه این موارد همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند؟

سوده نجفی ،عضو شورای اسلامی شهر تهران، ضمن قدردانی از دغدغه مندان هویت ایرانی- اسلامی شهر تهران در پیشنهادی احراز کرد که جای سازمان نظام مهندسی در ماده ۲ این لایحه که به موضوع تملک و بهره برداری اختصاص دارد؛ خالی است. از این رو اگر نماینده ای از این سازمان حضور داشته باشد؛ در اخذ اظهارات کارشناسی بهرمندی بیشتری خواهیم داشت.

وی ادامه داد: با توجه به مأموریت و مسئولیت های مشابه دو مجموعه وزارت میراث و شهرداری تهران در این حوزه باید وظایف آنان به طور شفاف عنوان شود تا شاهد اهمال کاری و یا موازی کاری در این مقوله نباشیم.

مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران با بیان اینکه اگر شهرداری به بافت تاریخی توجهی نداشته باشد؛ ممکن است به بافت فرسوده افزوده شود؛ گفت: مصوبه ای در شورای پنجم ابلاغ شد که ایرادات متعددی داشت و ما فشار وارد کردیم که در شورا تصویب نشود؛ اما به تصویب رسید. فرمانداری در ۱۳ مردادماه سال ۱۴۰۰ در سه بند ایرادات این مصوبه را به شهرداری ابلاغ کرد و با حذف ایرادات این مصوبه ابلاغ شد.

وی افزود: حتی یک برنامه مرمت از این مصوبه خارج نشد؛ ما اصلاحیه لایحه صدور پروانه مرمت در بافت تاریخی را تنظیم و لایحه تکمیلی را ارسال کردیم. این لایحه به طرح تبدیل شد و معاونت در بافت تاریخی ورود پیدا کرد.

سلیمی با بیان اینکه بر اساس تأکید رئیس شورا در اصلاح ساختار ورود نکردیم، یادآور شد: پیش بینی بسته های تشویقی، تعامل فی مابین شهرداری و میراث فرهنگی و اقدامات مورد نظر باید پیش بینی می شد که این موارد لحاظ شد.

وی ادامه داد: مناطق درگیر با بافت تاریخی ازجمله مناطق ۱۱ و ۱۲ در این ساختار قرار می گیرد. طرح ما با لایحه شورای شهر در چهار بند اختلافاتی دارد. تأکید معاونت شهرسازی این بود که شهرداری ویژه بافت تاریخی منطبق با ساختار مجموعه باشد. امیدواریم بتوانیم فرایند صدور پروانه مرمت در بافت را صادر کنیم.

سلیمی با تأکید بر اینکه ۳۴۲ بنای ملی در سطح شهر وجود دارد که ۸۳ بنا به میزان ۳۰ درصد در اختیار شهرداری تهران است، تصریح کرد: امیدواریم با تصویب این طرح، گردشگری نیز در بافت تاریخی تقویت شود.

رئیس کمیته گردشگری شورا ضمن تقدیر از کمیسیون شهرسازی برای ورود طرح به صحن شورا، گفت: برای اینکه هدف این طرح گویا باشد؛ پیشنهاد می شود تا عنوان طرح به نام حفاظت و احیای بافت ها و بناهای ارزشمند و تاریخی تهران تغییر یابد.

وی با تأکید بر اینکه یکی از مشکلات ما در کمیته گردشگری این است که قوانین در این موضوع شفاف نیست؛ ادامه داد: با توجه به اینکه یکی از پایه های این موضوع وزارت میراث است از این رو بهتر است کمیته سیاستد گذاری، تملک، مرمت و بهره برداری به طور کلی عنوان آن شفاف شود.

علوی در ادامه با بیان اینکه متأسفانه دارندگان بناهای تاریخی در بروکراسی اداری شهرداری و میراث فرهنگی، بلاتکلیف هستند؛ اظهار کرد: ما وظیفه داریم بافت تاریخی را حفظ کنیم. باید برای دارندگان آن ویژگی هایی را در نظر بگیریم وگرنه ممکن است همچون کسانی که درختان را تخریب می کنند؛ به دنبال تخریب بنا بروند. از این رو بهتر است برای کاهش این معضل، زمانبندی سه ماهه در خصوص تعیین تکلیف این نوع بناها تعیین شود.

وی تصریح کرد: مصوبات متعددی در خصوص املاک واجد ارزش، همچون خانه دکتر شیبانی و یا  خانه شیخ فضل الله در شورا داشتیم که پیشنهاد می شود در بندی، لازم الاجرا بودن مصوبات شورا به کمیته سیاست گذاری و کمیته فنی ابلاغ شود.

این عضو شورا افزود: در این طرح باید امتیازاتی برای مالکین حقیقی بناهای تاریخی در نظر گرفته شود تا حفظ آن بنا برای آنها به صرفه باشد. 

رئیس کمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه برخی مقررات به نفع حفظ بافت تاریخی تغییر می کند؛ گفت: بنده به شخصه با تعریف ساختار جدید مخالفم اما منظور از شهرداری ویژه به طور خاص برای بازار است. 

وی ادامه داد: پهنه بازار گسترده است و همچون ناحیه سه شهرداری منطقه ۱۹ که تأکید داشتیم باید شهرداری ویژه باشد و به اعتبار و اختیار بیشتر نیاز دارد، در این منطقه نیز باید روند مشابهی ایجاد شود.

رئیس کمیته نظارت و حقوقی شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه یکی از گرفتاری های مردم، پاسکاری بین دستگاه های دولتی است؛ یادآور شد: رفت و آمد بین شهرداری و میراث فرهنگی در خصوص بافت تاریخی مشهود است.

وی در ارائه پیشنهادی اعلام کرد: بهتر است طبق پیش بینی قوانین بالا دستی، بندی به این لایحه افزوده شود مبنی بر اینکه میراث فرهنگی به صورت برخط اطلاعات خود را در اختیار شهرداری تهران قرار دهد.

رئیس کمیته عمران شورا نیز با بیان اینکه در مواردی بافت تاریخی رها شده در سنگلج و جماران به محلی برای تجمع معتادان تبدیل شده است؛ خاطرنشان کرد: باید دقت کنیم که با هماهنگی با میراث فرهنگی به مردم ظلم نکنیم تا نتوانند نسبت به بازسازی منازل خود اقدام کنند؛ تا شعاع زیادی از بناهای و بافت تاریخی، مجوز ساخت بیش از ارتفاع مشخصی داده نشده و منازل مردم به همین دلیل بازسازی نشده و فرسوده شده است.

وی با بیان اینکه این لایحه کامل و قابل اجراست؛ گفت: ما باید مراقبت کنیم تا باری بر دوش مردم نگذاریم و این تفسیر پیش نیاید که ما با میراث هم افزایی کردیم؛ میراث فرهنگی به اندازه کافی با برخی قوانین ناقص خود خصوصاً در موضوع بافت فرسوده در حق مردم ظلم کرده است و ما نتوانستیم ضوابط را اصلاح کنیم.

نایب رئیس شورا با بیان اینکه بافت تاریخی یک فرصت است در حالیکه به تهدید تبدیل شده است؛ یادآور شد: در شهرهای مختلف این بافت به محدوده اطراف آسیب زده است.

وی افزود: برای مثال در جماران، ساخت دو طبقه یا چهار طبقه نمی تواند تأثیری بر این بنا داشته باشد. باید کاری کنیم که مردم نسبت به بافت و بنای تاریخی احساس تنفر داشته باشند؛ در مواردی می بینیم که بافت و بنای تاریخی نیز در یک بافت نابود شده، از بین می رود.

نایب رئیس شورای شهر تهران خاطر نشان کرد: باید بافت را به یک فرصت برای کسانی تبدیل کنیم که در محدوده اطراف بافت تاریخی زندگی می کنند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان اینکه میراث فرهنگی در صورت رها شدن به تدریج از بین می رود؛ تصریح کرد: اگر خانه های معمولی را هم رها کنیم به بافت تاریخی و یا مخروبه تبدیل می شود. باید کاری کنیم که بافت فرهنگی برای صاحب آن درآمدزا باشد.

وی ادامه داد: پیشنهاد بنده این است که فهرست بافت تاریخی و میراث فرهنگی داده شود تا در نقشه پیاده کنیم. باید پروانه ساختمان یک ماهه صادر شود و چرا باید سه ماه منتظر باشیم که میراث فرهنگی تأیید بدهد؟ این وظیفه میراث فرهنگی است که فهرست بافت را به ما ارائه دهد.

چمران با بیان اینکه دولت و مسئولان شهری موظف هستند مصوبات شورا را اجرایی کنند؛ گفت: می توان به میراث فرهنگی ۶ ماه فرصت داد تا فهرست بناهای و بافت تاریخی را به شورا ارائه دهد و شهرداری در سامانه خود بارگذاری کند. اگر قرار بود استعلام صورت بگیرد؛ حداکثر فرصت باید یک ماه باشد. چرا باید استعلام چندین ماه طول بکشد؟

وی با بیان اینکه در بسیاری از مناطق تهران شاهد وجود بافت های تاریخی متعدد هستیم اضافه کرد: عده ای از کشورهای دیگر در محله امامزاده یحیی ساکن هستند و هر اتاق را به چند نفر اجاره می دهند تا در آن زندگی کنند و این موضوع یک ناامنی ایجاد کرده است.

رئیس شورای شهر تهران گفت: یک مجموعه ای با اعتبار بیش از ۵۰۰ میلیارد تومانی برای احیای این منطقه اعلام امادگی کرده و طرح خود را نیز به شهرداری ارائه داده؛ اما می بینیم که ساکنان بومی آن منطقه کوچ کردند و اتباع در این محدوده ساکن هستند. این چه حسنی برای حفظ بافت تاریخی‌ست؟

چمران با بیان اینکه نباید تشکیلات جدایی ایجاد کرد و پیشنهاد بنده این است که ناحیه بازار به ناحیه ویژه تبدیل شود؛ گفت: می توان برای بازار شهردار ویژه و یا «شهردار بازار» تعیین کرد تا این محدوده را اداره کند.

 در پایان کلیات لایحه شهردار تهران در خصوص «سیاست گذاری و فرآیند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیاء و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» پس از اعمال اصلاحات از سوی اعضای شورای شهر تهران به تصویب رسید و تایید جزئیات این لایحه به جلسات آتی شورا موکول شد.