محمد لاهوتی؛ ارز در ایران پنج نرخی است - افق اقتصادی

به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران امروز در نشست خبری گفت: بر اساس آمار گمرک ایران، از ابتدای سال جاری تا پایان مهر ماه، تجارت خارجی کشور به استثنای نفت خام نفت کوره، نفت سفید و بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی به ۷۲ میلیارد دلار رسید.
جزئیات تجارت خارجی ۷ ماهه کشور
لاهوتی اضافه کرد: میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خام نفت کوره، نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) بالغ بر ۸۸ هزار و ۷۰۱ هزار تن به ارزش ۳۲.۵۲ میلیارد دلار محاسبه شد.
وی افزود: صادرات در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایش ۱۱.۴۸ درصدی در وزن و ۱۴.۷۲ درصدی در ارزش داشته است.
لاهوتی درباره واردات هم گفت: میزان واردات کشور در ۷ ماهه به ۲۱ هزار و ۷۱۹ هزار تن به ارزش ۳۹.۵ میلیارد دلار رسیده که با افزایش ۲.۷ درصدی در وزن و ۸.۸ درصدی در ارزش دلاری مواجه شده است.
وی افزود: طی ۷ ماهه سال ۱۴۰۳، بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد کشورهای چین، با رقمی بالغ بر ۸.۶ میلیارد دلار و سهم ۲۶.۴ درصدی از کل ارزش صادرات، عراق با ۷.۲ میلیارد دلار و سهم ۲۲.۴ درصدی، امارات متحده عربی با ۴.۲ میلیارد دلار و سهم ۱۲.۹ درصدی، ترکیه با ۳.۳ میلیارد دلار و سهم ۱۰.۲ درصدی و افغانستان با ۱.۳ میلیارد دلار و سهم چهار درصدی از کل ارزش صادرات صورت گرفته است.
لاهوتی اضافه کرد: طی هفت ماهه امسال، امارات متحده عربی با اختصاص رقمی بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار و سهمی در حدود ۳۰.۳ درصد از کل ارزش واردات در جایگاه نخست کشورهای طرف معامله واردات به کشور قرار گرفته است. همچنین طی این مدت کشورهای چین با ۱۰.۲ میلیارد دلار و سهم ۲۵.۸ درصدی، ترکیه با ۶.۵ میلیارد دلار و سهم ۱۶.۶ درصدی، آلمان با ۱.۴ میلیارد دلار و سهم ۳.۶ درصدی، روسیه با ۹۵۸ میلیون دلار و سهم ۲.۴ درصدی جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات به کشور بوده‌اند.
وی به جزئیاتی از تجارت خارجی کشور اشاره و اضافه کرد: طی هفت ماهه سال ۱۴۰۳، میزان ترانزیت خارجی کشور به ۱۳ هزار و ۲۳۹ هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۱.۷ درصد رشد داشته است. همچنین در هفت ماهه نخست امسال تجارت بدون نفت ایران با کشورهای همسایه به ۴۱ میلیارد دلار رسید. در این بازه زمانی، میزان وزنی تجارت بدون نفت ایران با کشورهای همسایه نیز ۶۴.۵ میلیون تن بوده که ۱۶ درصد رشد داشته است.
به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران، در این مدت، بیش‌ترین میزان مبادلات تجاری ایران به لحاظ ارزش در بین کشورهای همسایه با امارات متحده عربی، ترکیه، عراق، پاکستان و فدراسیون روسیه بوده است.
وی افزود: در هفت ماهه نخست سال جاری، میزان مبادلات تجاری ایران با «امارات متحده عربی ۱۶.۲ میلیارد دلار»، «ترکیه ۹.۹ میلیارد دلار»، «عراق ۷.۶ میلیارد دلار»، «پاکستان ۱.۶ میلیارد دلار» و «فدراسیون روسیه ۱.۵ میلیارد دلار» بوده است.
لاهوتی ادامه داد: از مجموع مبادلات تجاری بدون نفت ایران با کشورهای همسایه در ۷ ماهه سال جاری، ۵۱.۱ میلیون تن به ارزش ۲۰.۲ میلیارد دلار سهم صادرات به کشورهای همسایه و۱۳.۴ میلیون تن به ارزش ۲۰.۹ میلیارد دلار به واردات از مبدا این کشورها اختصاص یافته است. عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، افغانستان و پاکستان» پنج کشور عمده مقاصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه بوده‌اند. همچنین امارات متحده عربی، ترکیه، فدراسیون روسیه، عمان و پاکستان»، پنج کشور عمده مبدأ واردات در بین کشورهای همسایه را در هفت ماهه نخست امسال به خود اختصاص دادند.
صرفاً ۵۰۰ میلیون دلار ورود موقت داریم
لاهوتی در ادامه تصریح کرد: ورود موقت یکی از روش‌های اصلی برای پر کردن ظرفیت‌های خالی تولید است که واردکننده می‌تواند با منابع خود به صورت اعتباری مواد اولیه را وارد کند، بنابراین دولت باید به روش ورود موقت توجه ویژه داشته باشد.
وی افزود: به طور میانگین در کشور تمامی صنایع با ظرفیتی کمتر از ۵۰ درصد کار می‌کنند و اگر دولت روش‌های رفع تعهد ارزی واردات موقت را تسهیل کند، می‌تواند ظرفیت خالی را پر کند.
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران گفت: هم اکنون صرفاً ۵۰۰ میلیون دلار ورود موقت در کشور صورت می‌گیرد، در حالی که اگر روش‌ها تسهیل شود، می‌تواند ورود موقت به دو تا سه میلیارد دلار هم برسد.
وی درباره پتانسیل تجارت ایران با اعضای بریکس و اوراسیا گفت: حدود ۴۴ درصد مجموع تجارت کشور ما با اعضای بریکس است و ظرفیت‌ها در بریکس و اوراسیا برای ایران بالاست و برای تجارت آزاد با اوراسیا معطل نظر مجلس هستیم،.حذف تعرفه‌ها به معنای افزایش تجارت است و البته باید برای شرایطی که ایجاد می‌شود ظرفیت سازی شود و صنایع باید آمادگی این اتفاق را داشته باشند.
وی درباره رفع تعهد ارزی تصریح کرد: مصوبه جلسه ۲۶ کارگروه بازگشت ارز ابلاغ شده و صادرکنندگانی که دارای تعهد ارزی سال ۱۴۰۲ هستند این امکان را دارند که رفع تعهد ارزی خود را به شرط اینکه سقف اظهارنامه آنها از ۱۵ ماه عبور نکرده باشد خود را به همان روش‌های معمول انجام دهند.
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در ادامه گفت: ایران باید برای پیوستن به FATF تلاش کند چراکه این موضوع با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا متفاوت است و اگر دولت بتواند نظر مساعد حاکمیت را برای پیوستن به FATF جلب کند، سطح تجارت ایران با کشورهای هدف صادراتی، بیشتر خواهد شد.
لاهوتی افزود: با توجه به وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور و مواضعی که وزیر اقتصاد در جلسات مختلف درباره FATF داشته است، به نظر می‌رسد که دولت به دنبال حل این مسئله است.
وی یادآور شد: باید تحریم را از FATF جدا کرد؛ به این معنا که بخشی تحریم‌ها بین‌المللی است و بخشی هم یک‌جانبه از طرف آمریکاست. در این بین کشورهایی هستند که بدون وابستگی به آمریکا با ایران تجارت می‌کنند و نپیوستن به FATF مانع از گسترش تجارت آنها با ایران می‌شود. اگر دولت موفق به جذب نظر مساعد حاکمیت درباره این موضوع شود، تجارت با کشورهایی از جمله روسیه و چین نیز رشد چشمگیر خواهد داشت.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران گفت: افزایش سرمایه‌گذاری این کشورها می‌تواند منجر به رشد اقتصادی و تولید در ایران شود، اما اکنون به دلیل اینکه سرمایه‌گذاران نمی‌توانند اصل و سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود را از ایران خارج کنند و همچنان در لیست سیاه FATF هستیم، سرمایه‌گذاران به سمت بازار ایران نمی‌آیند.
لاهوتی اظهار امیدواری کرد: امیدوارم وزیر اقتصاد بتواند با استدلال‌های خود ابهامات را برطرف کند؛ این در حالی است که ایران یکی از سخت‌ترین کشورها در بحث پول‌شویی و نقل و انتقالات پول در دنیا است و این شرایط در کشورهای همسایه نیز تا این حد سختگیرانه نیست.
تراز تجاری منفی ۶ میلیارد دلار
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در بخش دیگری از سخنان خود به آمار و ارقام تجاری کشور اشاره و تصریح کرد: در ۷ ماهه ابتدای سال جاری، رشد بالای ۱۶ درصدی را تجربه کردیم؛ اما فاصله صادرات و واردات بسیار زیاد شده و اگرچه طی سنوات گذشته فاصله صادرات و واردات یک میلیارد دلار بوده است، اما ظرف سال گذشته تراز تجاری بالای ۶ میلیارد دلار منفی شده است.
وی ادامه داد: صادرکنندگان مخالفتی با بازگشت ارز صادراتی ندارند و حتی این را وظیفه خود می‌دانند که ارز را برگردانند و این یک اصل برای ادامه فعالیت تولیدی است اگرچه بانک مرکزی این اصل را به تازگی پذیرفته است. از سوی دیگر مشکل اصلی امروز صادرکنندگان، نرخ دستوری ارز است که صادرات را کاهش می‌دهد.
خودتحریمی ها صادرات را کاهش می‌دهد
لاهوتی، خودتحریمی و مصوبات و مقرره‌هایی که هر روز در حوزه صادرات ابلاغ می‌شود را مورد توجه قرار داد و گفت: این روند بر میزان صادرات و منفی شدن تراز تجاری کشور اثرگذار بوده است. از ابتدای سال ۱۴۰۳ صادرکنندگان فولادی مجبور شدند ارز را در سامانه نیما عرضه کنند که این منجر به کاهش ۲۰ درصدی صادرات در شش ماهه اول امسال شد که بر این اساس بانک مرکزی این روش را اصلاح کرد و اجازه داد که ارز فولاد در زنجیره این صنعت هزینه شود و واردات صورت گیرد که این امر منجر به رونق دوباره صادرات فولاد شد.
وی اظهار کرد: حتی صادرکنندگان قیر نیز مواد اولیه خود را با نرخ ارز آزاد تا حدود ۶۲ تا ۶۴ هزار تومان از بورس کالا خریداری می‌کنند اما ارز را باید به نرخ نیمایی به بانک مرکزی ارائه دهند؛ این در حالی است که این امر منجر به مشکلات عدیده برای صادرکنندگان قیر شده است.
امروز ۵ نرخ ارز متفاوت در بازار داریم
لاهوتی شکل‌گیری بازار توافقی ارز را راهکار بانک مرکزی برای برون‌رفت از عرضه ارز صادرکنندگانی که مشمول بند یک تبصره شش قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌شوند دانست و تأکید کرد: این صادرکنندگان، مجبور به عرضه ارز در سامانه نیما نیستند و به این دلیل که بازار شفاف و مشخص و قابل رصد برای بانک مرکزی و دستگاه‌های اجرایی ایجاد شود، این بازار شکل گرفت.
او افزود: دغدغه فعالان اقتصادی این است که آیا واقعاً مرکز مبادله ارزی اجازه توافق واقعی را بین صادرکننده و واردکننده را می‌دهد؟ یا نه یا باز مجدد با عرضه ارز قوی از سوی بانک مرکزی در این مرکز و تعیین نرخ‌های پایین، این مرکز هم به سرنوشت سامانه نیما دچار خواهد شد.
بر اساس اظهارات عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران، افزایش نرخ ارز برای صادرکنندگان جذابیت ندارد چراکه در بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی، مبنای دارایی، افزایش مواد اولیه تولید است و وقتی که نرخ ارز افزایش یابد، مواد اولیه هم گران می‌شود و بنابراین نمی‌تواند موجودی انبار خود را افزایش دهد؛ بنابراین افزایش نرخ ارز جذابیت ندارد.
لاهوتی در پاسخ به سوال مهر درباره اینکه آیا این اقدامات می‌تواند در نهایت به تک نرخی شدن ارز منجر شود، گفت: ما امروز ۵ نرخ ارز متفاوت در بازار داریم و اگر هر چه این نرخ‌ها به هم نزدیک شود حتماً می‌تواند مثبت باشد اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایط جامعه امکان تک نرخی کردن ارز وجود ندارد بلکه می‌تواند که دو نرخ باشد و سایر نرخ‌ها برچیده شود و البته سیاست بانک مرکزی نیز کاهش تعدد نرخ‌های ارز است.
زمان احیای شورای عالی صادرات مشخص نیست
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در پاسخ به سوال دیگر مهر در مورد احیای شورای عالی صادرات افزود: احیای شورای عالی صادرات روش شنبه در کمیسیون تخصصی دولت بررسی شد که البته همچنان در حال بررسی است، بعد از نهایی شدن، باید موضوع در جلسه وزرا مطرح و مورد تصمیم‌گیری قرار بگیرد.
لاهوتی گفت: بنابراین هنوز زمان احیای شورای عالی صادرات مشخص نشده است..
او همچنین به جایگاه سازمان توسعه تجارت اشاره و تصریح کرد: سازمان توسعه تجارت باید با مساعدت دولت در حد معاونت رئیس‌جمهور ارتقا یابد تا همه دستگاه‌ها نسبت به اجرای تصمیمات این سازمان خود را ملزم بدانند.