تلاش ۳۳ ساله ایران در مسیر توسعه انسانی - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، مقدار شاخص توسعه انسانی از صفر تا یک اندازه‌گیری می‌شود که هر چه این مقدار برای یک کشور بیشتر باشد، آن کشور در حوزه انسانی توسعه یافته‌تر است. از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲ شاخص توسعه انسانی ایران از ۰.۶۱۳ تا ۰.۷۸۰ را تجربه کرده و ۲۷.۲ درصد افزایش یافته است.

روند این شاخص تا سال ۲۰۱۷ صعودی بوده و رکورد ۰.۷۸۸ را ثبت کرده است. شاخص توسعه انسانی ایران از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ سیری نزولی داشته و سپس در آخرین گزارش، دوباره سیری صعودی به خود گرفته است. دلیل اصلی کاهش این شاخص در چند سال اخیر می‌تواند همه‌گیری کرونا بوده باشد.

شاخص توسعه انسانی یک شاخص ترکیبی آماری است که میزان توسعه یافتگی را از منظر سه بعد انسانی می‌سنجد. این ابعاد «سلامت و بهداشت»، «سطح دانش و تحصیلات» و «سطح درآمد جامعه» است. هر کدام از این ابعاد توسط شاخص‌های «امید به زندگی در بدو تولد»، «سال‌های مورد انتظار تحصیل»، «متوسط سال‌های تحصیل» و «درآمد ناخالص ملی سرانه» اندازه‌گیری می‌شود.

بر اساس مقدار شاخص توسعه انسانی (HDI)، کشورها در ۴ گروه دسته‌بندی می‌شوند؛ گروه‌های توسعه انسانی بسیار بالا، توسعه انسانی بالا، توسعه انسانی متوسط و توسعه انسانی پایین.

آخرین تصویر شاخص توسعه انسانی ایران

برنامه توسعه سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۰ به طور سالانه گزارش توسعه انسانی را بر اساس آخرین داده‌ها منتشر می‌کند. آخرین گزارش بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۲ در سال میلادی جاری منتشر شده که شاخص توسعه انسانی ۱۹۳ کشور را بررسی کرده است. در این میان ایران با شاخص توسعه انسانی ۰.۷۸ جایگاه ۷۸ام را کسب کرده که با سری لانکا این جایگاه را شریک شده است. از طرفی، در سال ۲۰۲۱ ایران جایگاه ۷۷ام را داشته که نشان می‌دهد یک پله سقوط کرده است. همچنین، ایران در دسته‌بندی کشورهای توسعه انسانی بالا قرار گرفته و تا آخرین کشور در گروه توسعه انسانی بسیار بالا فقط ۹ جایگاه فاصله دارد.

طبق آخرین گزارش، «امید به زندگی در بدو تولد» در ایران ۷۴.۶ سال است. به عبارت دیگر، انتظار می‌رود هر نوزاد ایرانی پس از به دنیا آمدن به طور متوسط ۷۴ سال عمر کند.

»سال‌های مورد انتظار تحصیل» ۱۴.۱ سال بوده است. به بیانی ساده، انتظار می‌رود هر کودک ایرانی که به سن مدرسه (۶ سال) رسیده است، به طور متوسط ۱۴ سال تحصیل کند. همچنین، «متوسط سال‌های تحصیل» ۱۰.۷ سال بوده است؛ یعنی جمعیت ایرانی در سال ۲۰۲۲ به طور متوسط برای به اتمام رساندن تحصیلات تکمیلی خود حدود ۱۱ سال زمان گذاشته است.

«درآمد ناخالص ملی سرانه» ایران در سال ۲۰۲۲، ۱۴ هزار و ۷۷۰ دلار بوده است. به عبارتی دیگر، سهم هر ایرانی از اقتصاد کشور حدود ۱۵ هزار دلار بوده است.

روند شاخص توسعه انسانی ایران در ۳۳ سال

از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲، مقدار شاخص توسعه انسانی کشور ایران از ۰.۶۱۳ تا ۰.۷۸۰ تغییر کرده که نشان‌دهنده افزایش ۲۷.۲ درصدی است. تا سال ۲۰۱۷ روند این شاخص در ایران کاملا صعودی بوده و به قله خود در ۰.۷۸۸ رسیده است. پس از آن، روند شاخص توسعه انسانی ایران سیری نزولی داشته و در سال ۲۰۲۱ تا ۰.۷۷۶ کاهش یافته است. گفته می‌شود دلیل اصلی آن همه‌گیری کرونا بوده است. شاخص توسعه انسانی در سال ۲۰۲۲ برابر با ۰.۷۸۰ بوده که به سطح ثبت شده در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ رسیده است.

در این دوره، امید به زندگی در بدو تولد از ۶۴.۴ سال به ۷۴.۶ سال رسیده و حدود ۱۶ درصد رشد داشته است. همچنین در حوزه تحصیلات، سال‌های مورد انتظار برای تحصیل ۳.۳ سال و متوسط سال‌های تحصیل ۵ سال افزایش یافته است. درآمد ناخالص ملی سرانه نیز در این دوره، ۵۶.۵ درصد افزایش یافته است.