اکبر محمودی؛ بازار: اقتصاد دریا محور به عنوان یکی از ابتکارات اصلی برای نخستین بار در برنامه هفتم توسعه مطرح و احکام مشخصی برای آن پیش‌بینی شده و استقرار ۸ درصد جمعیت کشور در پسکرانه سواحل جنوب کشور و توسعه فعالیت‌های دریامحوری از دیگر تدابیر این برنامه برای تحقق اقتصاد دریامحور است.
ابلاغ سیاستهای دریا محور از سوی مقام معظم رهبری در ۱۶ آبان ماه ۱۴۰۲ در حقیقت نشان دهنده مسیر و توجه کردن دستگاه های مختلف برای هماهنگی بیشتر برای توسعه اقتصاد دریا بود.
در اجرای بند یک اصل یکصد و دهم قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاستهای کلی توسعه دریا محور را برای اقدام به روسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند.
براساس این ابلاغیه قوه مجریه موظف است با کمک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و با بسیج دستگاه‌های مسئول، برنامه جامع تحقق این سیاست‌ها را، شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرائی لازم در مهلت شش ماهه ارائه کند.
در این ابلاغیه به صراحت گفته شده است که توسعه فعالیت‌های اقتصادی دریامحور و ایجاد قطب‌های توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پس‌کرانه‌ها به گونه‌ای که نرخ رشد اقتصادی در حوزه فعالیت‌های دریامحور (اقتصاد دریامحور) طی ۱۰ سال همواره حداقل دو برابر نرخ رشد اقتصادی کشور باشد.
عباس نژاد، مدیر کل بنادر ودریانوردی استان هرمزگان نیز معتقد است که ابلاغ سیاستهای کلی توسعه دریا محور از سوی مقام معظم رهبری نشان داد که تلاش های دولت و هیات دولت برای به ثمر رسیدن اهداف برنامه هفتم توسعه از قبل شروع شده و هم اکنون با سرعت بیشتری پیگیری خواهد شد.
او معتقد است که توسعه دریا محور در برنامه هفتم و همچنین قانون بودجه ۱۴۰۳ این نوید را می دهد که نگاه به دریا و سواحل و نوعی نگاه به توسعه دریا محور در حال شکل گیری منسجم است.
متن کامل گفتگوی خبرنگار خبرگزاری «بازار» با «حسین عباس نژاد» مدیر کل بنادر ودریانوردی استان هرمزگان پیرامون برنامه های توسعه دریا محور را با هم می خوانیم:
عزم دولت سیزدهم در اجرای رهنمودهای مقام معظم رهبری در ابلاغ سیساتهای توسعه دریا به خوبی نمود داشته و مشخص است. به خصوص بعد از تدوین و ابلاغ سیاستهای کلی توسعه اقتصاد دریا محور و اتفاقاتی که در چند وقت گذشته رخ داده است نشان می دهد که در اقتصاد دریا گام های خوبی برداشته شده است
* بعد از ابلاغ سیاستهای دریا محور از سوی مقام معظم رهبری در ۱۶ آبان ماه امسال به نظر می رسد دولت و سایر دستگاه ها با حساسیت و اشتیاق بیشتری توسعه دریا محور را در پیش گرفته اند؟ قطعا در برنامه هفتم توسعه بر خلاف برنامه ششم که در آن نیز توسعه دریا محور تاکید شده بود اما چندان موفقیتی نداشت شاهد رشد اقتصاد دریا در کشور خواهیم بود؟
عزم دولت سیزدهم در اجرای رهنمودهای مقام معظم رهبری در ابلاغ سیساتهای توسعه دریا به خوبی نمود داشته و مشخص است. به خصوص بعد از تدوین و ابلاغ سیاستهای کلی توسعه اقتصاد دریا محور و اتفاقاتی که در چند وقت گذشته رخ داده است نشان می دهد که در اقتصاد دریا گام های خوبی برداشته شده است. در بحث سواحل مکران اقداماتی شروع شده است و تاکیداتی که رییس جمهور و هیات دولت در این زمینه داشته است نمونه خوبی در این جهت است. سفرهایی که معاون اول رییس جمهور در بخش های مختلف داشته است. یا سفرهای دوره ای رییس جمهور که در موضوعات مختلف به خصوص مناطق ساحلی داشته اند و مصوباتی که داده می شود و در کنار آنها فعال شدن وزارت راه و شهرسازی و وزارتخانه هایی که به نوعی در توسعه دریا محور در برنامه هفتم دخیل هستند نمونه همین اقدامات است. همچنین قانون بودجه ۱۴۰۳ این نوید را می دهد که نگاه به دریا و سواحل و نوعی نگاه به توسعه دریا محور در حال شکل گیری منسجم است.
کارگروهی در زمینه توسعه اقتصاد دریا در دولت تشکیل شده است که دبیر آن وزیر راه و شهرسازی است و دبیرخانه این کارگروه در سازمان بنادر و دریانوردی است و به صورت فعال در حال انجام کار هستند
* چه گام هایی در این مدت برداشته شده است؟
کارگروهی در زمینه توسعه اقتصاد دریا در دولت تشکیل شده است که دبیر آن وزیر راه و شهرسازی است و دبیرخانه این کارگروه در سازمان بنادر و دریانوردی است و به صورت فعال در حال انجام کار هستند. اطلاعات موضوعاتی که وجود دارد از این کارگروه خارج می شود و در کمیسیون های مربوطه که در برنامه هفتم توسعه تنظیم شده است وارد می شود.
آنچه که پیش نویس سیاست های ابلاغی و در برنامه هفتم توسعه نشان می دهد و فعالیتهایی که صورت گرفته است به خصوص سازمان بنادر و دریانوردی بسیار پررنگ تر از گذشته در بحث نیروی انسانی، در بحث آموزش و زیرساختها و وظایف و اختیارات رنگ و روی بهتری نسبت به گذشته داشته است.
تلاش می‌شود مقاصد جدید مسافری در استان راه‌اندازی شود. راه‌اندازی مسیر دریایی مسافری بندرعباس به شارجه و بندر لنگه به دوبی در حال بررسی است. در حال حاضر ۵۰۰۰ صندلی مسافری دریایی در قالب ۵۲ فروند شناور داریم. در توسعه ناوگان جدید، هم نوسازی و جایگزینی داریم، هم ناوگان جدید اضافه می‌شود. به هر حال تلاش ما این است تا مسافرت‌های دریایی اقتصادی شود. اراضی ۲۴۰۰ هکتاری پشتیبانی بندر شهید رجایی سالهای سال است که به تصویب مصوبه هیات وزیران رسیده است و به عنوان منطقه ویژه، به بندر شهید رجایی اضافه می‌شود اما در دولت سیزدهم این موضوع به صورت جدی پیگیری شد.
موضوع بندر مکران را فعال کرده‌ایم، زمین در حال آماده‌سازی است و استقرار در همان بندر را آغاز کرده‌ایم، بخش عمده امکانات انجام شده است و وزارت نفت فعال است و خط لوله نفت خام از کوه مبارک احداث می‌کند.
هماهنگی هایی بین بخش های مختلف استان با ریاست استاندار صورت گرفته است و کارگروهی در این زمینه تشکیل شده است و موضوعات در حال بررسی است
* در هرمزگان به عنوان یک استانی که دارای سواحل و بنادر مهمی است چه اقداماتی در راستای تقویت و سرعت دادن به اقتصاد دریا انجام شده و خواهد شد؟
در بحث های توسعه ای چه در سطح کلان و چه در سطح کوچک تر و مردمی سازی اقدامات خوبی صورت گرفته است. در کنار این موارد یکی از موضوعاتی که وجود دارد بحث فرهنگ سازی است. یعنی این اتفاقاتی که رخ می دهد سعی می کنیم سواحل را و آنچه که از سواحل می شود دریافت کرد و سپس برای توسعه کشور را سعی می کنیم ارائه دهیم. هماهنگی هایی بین بخش های مختلف استان با ریاست استاندار صورت گرفته است و کارگروهی در این زمینه تشکیل شده است و موضوعات در حال بررسی است. پروژه های عملیاتی در زمینه های مختلف که می تواند به اشتغالزایی و توسعه گردشگری و تجارت دریایی کمک کند در این کارگروه بررسی می شود. سازمان بنادر و دریانوردی هم به عنوان دبیرخانه این موارد را پیگیری می کند.
* به اعتقاد شما چه قصوری در این چند سال گذشته صورت گرفته است که اقتصاد دریا محور تا آن میزانی که باید مورد توجه قرار می گرفت نگرفته است؟ به هر حال در برنامه ششم توسعه هم به موضوع اقتصاد دریا تاکید شده بود اما می بینیم که آن چنان که باید و شاید اقتصاد دریا در مسیر توجه قرار نگرفته است.
اسم این موضوع را نمی توان قصور گذاشت. یک موضوع اساسی که وجود دارد این است که باید بخش های مختلف کشور با یکدیگر هماهنگ شوند.
اتفاقی که الان در حال رخ دادن است این است که نسبت به قبل هماهنگی و همگرایی در حول سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری بیشتر دیده می شود. تبلور آن را می توان در برنامه هفتم توسعه دید
* یعنی همه قصور را نمی توان به گردن وزارت راه و شهرسازی و یا سازمان بنادر و دریانوردی انداخت؟
اگر قرار است اتفاقی بیافتد وقتی صحبت از توسعه دریا محور می شود باید یک سیاست کلانی وجود داشته باشد که این موضوع را مقام معظم رهبری ورود کردند و آن را ابلاغ فرمودند. یک بحثی که بسیار هم مهم و حائز اهمیت است این است که تمام دولت و ارکان نظام از دولت گرفته تا مجلس و قوه قضاییه در حول این محور به صورت یک چرخ دنده ای که کنار هم قرار می گیرند و هماهنگ می کنند قرار بگیرند. حتی بخش خصوصی و بخش های مختلف باید به کمک بیایند. اتفاقی که الان در حال رخ دادن است این است که نسبت به قبل هماهنگی و همگرایی در حول سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری بیشتر دیده می شود. تبلور آن را می توان در برنامه هفتم توسعه دید.
در برنامه هفتم توسعه اقتصاد دریا از اقتصاد کشور ۸ درصد دیده شده است
* در برنامه هفتم توسعه سهم اقتصاد دریا از اقتصاد کشور چند درصد پیش بینی شده است؟
در برنامه هفتم توسعه اقتصاد دریا از اقتصاد کشور ۸ درصد دیده شده است.
* اما به نظر می رسد این عدد در حال حاضر در اقتصاد کشور زیر ۲ درصد باشد؟
در حال حاضر حدود ۲ درصد است.
وقتی صحبت از توسعه دریا محور می شود، صرفا اینکه دریا و سواحل را توسعه بدهید نیست. مهم این است که اقتصاد را به سمت دریا بیاورید. همین سیاستی که دولت دارد به عنوان مثال از استان های مرکزی بتواند به استان های دریایی وصل کند
* جایگاه ایران در منطقه به لحاظ دارا بودن سواحل و اینکه چه میزان می تواند از سواحل و دریا بهره ببرد چگونه است؟
ایران سواحل ، جزایر و پتانسیلی که دارد حتی از کشورهای اطراف هم بالاتر و بهتر است. وقتی صحبت از توسعه دریا محور می شود، صرفا اینکه دریا و سواحل را توسعه بدهید نیست. مهم این است که اقتصاد را به سمت دریا بیاورید. همین سیاستی که دولت دارد به عنوان مثال از استان های مرکزی بتواند به استان های دریایی وصل کند. نه اینکه استان ها را گسترش دهد، بلکه به نوعی هماهنگی و همکاری و ارتباط یک استانی را به عنوان استان معین در بخش دریایی با استان های مرکزی داشته باشد تا تجارت این استان ها را از طریق دریا به تجارت بین المللی وصل کند این به تنهایی یکی از سیاستهایی است که دولت در حال دنبال کردن آن است. این موارد نشان دهنده این است که بخش دریا در حال عمق پیدا کردن به سمت بخش های مرکزی کشور است.
* البته موضوع جمعیت هم مهم است؟
یک بخش هم می تواند بصورت کلونی جمعیت باشد. اگر اشتغال ایجاد شود جمعیت نیز ساکن خواهد شد. نگهداشت دریا به عنوان یک منبعی که برای نسل های آینده باشد. خوشبختانه این موارد در کنار مسایل زیست محیطی به نظر می رسد که در دولت سیزدهم در حال شکل گرفتن است.
