بازار؛ گروه استان‌ها: مسئولان خراسان رضوی در حالی بر میزبانی جمعیت ۴۰ میلیون نفری زائران در افق ۱۴۰۴ می‌کوبند که متأسفانه مسیرهای منتهی به این شهر زیارتی با دست‌اندازهای بسیاری از جمله کمبود و نارسایی ناوگان حمل و نقل عمومی روبروست.
کاهش ۵۰ درصدی پروازهای داخلی و به‌ویژه در مسیر تهران-مشهد افزون بر یک ماه است که بر آمار گردشگری و هم‌چنین رونق کسب‌وکار در هتل‌ها تأثیر گذاشته است.
اگر تا پیش‌از این با یک کلیک ساده در طول روز قابلیت انتخاب بیش از ۲۰ پرواز در ساعت‌های مختلف را داشتید برای سفر به مشهد را داشتید اما این روزها تعداد پروازهای این مسیر در مدت‌زمان ۱۵ روز از تعداد انگشتان دست هم کمتر است.
در حال حاضر بسیاری از مسافران و زائران به دلیل نبود پرواز قادر به خریداری بلیت از طریق درگاه‌های اینترنتی نیستند و این موضوع موجب نارضایتی بسیاری از مردم و زائران این شهر شده است.
آنچه شواهد و قرائن نشان می‌دهد شرکت های هواپیمایی از دولت تقاضای افزایش ۱۰۰درصدی قیمت بلیت هواپیما را دارند و چون دولت با آن مخالفت کرده است، می‌خواهند باعرضه قطره‌چکانی بلیت پروازهای داخلی، زمین گیرکردن عمدی هواپیماها به بهانه نبود قطعه و فشار بر مسافران از طریق کمبود بلیت هواپیما دولت را در فشار قرار دهند تا با افزایش بیشتر قیمت بلیت پروازهای داخلی موافقت کند.
متأسفانه در حال حاضر به دلیل نبود بلیت در پلتفرم‌های فروش داخلی، برخی سایت‌ها اقدام به فروش بلیت بعضاً باقیمتی بالاتر از نرخ مصوب می‌کنند و این موضوع موجب شده تا بلیت تهران- مشهد به بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برسد!
بنا بر نظر کارشناسان این روزها چارتر کنندگان و دلالان فروش بلیت در فضای مجازی بیشترین سود را از این آشفتگی می‌برند زیرا چارترکننده ها به دلیل آنکه سرمایه زیادی دارند، در برخی شهرها به صورت باندی رفتار کرده و پرواز را با هتل پیوند می‌زنند تا هتلشان خالی نماند.
از سویی دیگر سایر دلالان نیز در فضای مجازی اقدام به فروش بلیت باقیمت‌های بالاتر در آژانس‌های هوایی می کنند تا از این بازار آشفته سود بیشتری به جیب بزنند بنابراین بدیهی است تعداد افرادی که دسترسی بلیت هواپیما دارند، روزبه‌روز در حال کاهش است.
امتناع از فروش بلیت
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی در این رابطه به بازار می‌گوید: شرکت‌های هواپیمایی مدعی هستند میزان افزایش قیمت، کافی و به‌صرفه نیست و در بسته‌های مسافرتی از ارائه خدمات سفر امتناع می‌کنند لذا در بسیاری از مسیرها به دلیل این نبود همکاری شرکت‌های هواپیمایی با دفاتر فروش بلیت، مردم دچار مشکل شده‌اند.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی: متأسفانه مدتی است که به دلایل مختلف ازجمله کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارزهای خارجی که باعث بالا رفتن هزینه‌های اداره شرکت‌های هواپیمایی شده لذا بازار عرضه و تقاضای صنعت حمل‌ونقل هوایی نیز از توازن خارج‌شده است
سعید ولی زاده درباره التهاب در بازار بلیت هواپیما هم اظهار می‌کند: حدود دو ماهی می‌شود که با چنین مشکلی روبرو هستیم و میزان عرضه بلیت با حجم تقاضا به هیچ وجه همخوانی ندارد.
وی اذعان می کند: متأسفانه مدتی است که به دلایل مختلف ازجمله کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارزهای خارجی که باعث بالا رفتن هزینه‌های اداره شرکت‌های هواپیمایی شده لذا بازار عرضه و تقاضای صنعت حمل‌ونقل هوایی نیز از توازن خارج‌شده است.
وی بیان می کند: البته کاهش عرضه بلیت موجب افزایش بی‌رویه نرخ‌ها شده و این موضوع نیز کاهش ناوگان آماده‌به‌کار را در پی داشته است درنتیجه کاهش عرضه بلیت هواپیما روی تمامی مسیرها تأثیر داشته است که مشهد نیز از این موضوع مستثنا نیست.
ولی زاده در خصوص افزایش قیمت ها و نرخ‌های ناباورانه در برخی از اعیاد و مناسبت‌های مذهبی در برخی از سایت ها توضیح می‌دهد: ازآنجایی‌که تقاضا برای سفر به مشهد به دلیل وجود بارگاه امام رضا(ع) بیشتر است لذا این موضوع بستر سوءاستفاده برخی دلالان را فراهم می‌کند تا بلیت را گران‌تر از نرخ مصوب به فروش برسانند.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی فروش بلیت هواپیما را درازای اجاره اتاق در هتل‌ها کاملاً خلاف مقررات و غیرقانونی می‌خواند و می‌گوید: این اقدام چندی پیش درباره برخی از شرکت‌های هواپیمایی مصداق داشت اما خوشبختانه عمومیت نداشت.
ناوگان ریلی و جاده‌ای پاسخگو نیست
به گزارش خبرنگار بازار؛ کمبود بلیت و خودداری شرکت‌های هواپیمایی از فروش بلیت در مسیر مشهد موجب شده تا بار ناوگان هوایی بر روی دوش ناوگان ریلی و هم‌چنین جاده‌ای سنگینی کند اما متأسفانه این دو ناوگان هم به دلیل محدودیت‌های جاری تحمل پذیرش مسافر اضافی را ندارند.
ناوگان ریلی که همیشه به دلیل استقبال زائران با ازدحام مواجه بوده است این روزها کمتر مسافری موفق می‌شود که بلیت ارزان از این محل تهیه کند لذا حجم زیادی از تقاضاها برای سفر این روزها متوجه ناوگان حمل نقل عمومی جاده‌ای شده است.
سرپرست اداره حمل‌ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی: در چند سال گذشته بیش از ۲۰ درصد اتوبوس‌های مسافربری حوزه جاده‌ای به علت فرسودگی ناوگان از چرخه خدمت خارج‌شده از همین رو این موضوع در فصل سفر در کمبودهای اخیر بلیت اتوبوس اثرگذار بوده لذا قبول داریم بلیت اتوبوس متناسب با تقاضا نیست
این افزایش حجم درخواست‌ها در حالی است که بنا بر مشاهدات خبرنگار ما به نظر می‌رسد پایانه‌های مسافربری نیز با ازدحام خاص در آستانه فصل سفر روبرو شده و با کمبود بلیت و سرگردانی مردم و زائران روبرو هستند.
کمبود بلیت اتوبوس در پایانه‌های مسافری مشهد موضوع غیرقابل‌انکاری نیست و لذا سرپرست اداره حمل‌ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی با قبول این مشکل اذعان می‌کند: در چند سال گذشته بیش از ۲۰ درصد اتوبوس‌های مسافربری حوزه جاده‌ای به علت فرسودگی ناوگان از چرخه خدمت خارج‌شده است.
مرتضی مجردی اظهار می‌کند: از همین رو این موضوع در فصل سفر در کمبودهای اخیر بلیت اتوبوس اثرگذار بوده لذا قبول داریم بلیت اتوبوس متناسب با تقاضا نیست.
سرپرست اداره حمل‌ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی می‌گوید: بیشتر تقاضاها برای سفرهای جاده‌ای با اتوبوس، استان‌های شمالی و تهران است و لذا برای تأمین نیازهای هم‌وطنان از این استان‌ها خواستیم تا در تأمین ناوگان اتوبوس جاده‌ای به خراسان رضوی کمک کنند.
تهدید صنعت گردشگری
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با بازار کاهش تعداد پروازها را تهدید جدی برای صنعت گردشگری تلقی می‌کند.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی: کاهش پروازها و گرانی بلیت رابطه مستقیم و اثر بسزایی در ضریب اشغال هتل‌های مشهد دارد بیان می‌کند: متأسفانه در بسیاری از اوقات نبود تناسب بین عرضه و تقاضای بلیت، به کاهش سفر به مشهد منجر می‌شود این موضوع بر روی درآمدزایی اماکن اقامتی به‌شدت مستقیماً تأثیرگذار است
محمود مادر شاهیان اظهار می کند: متأسفانه از ابتدای سال شاهد کاهش پروازها و عدم رغبت شرکت‌های هوایی برای فعالیت در خطوط داخلی بودیم.
وی بابیان اینکه کاهش پروازها و گرانی بلیت رابطه مستقیم و اثر بسزایی در ضریب اشغال هتل‌های مشهد دارد بیان می‌کند: متأسفانه در بسیاری از اوقات نبود تناسب بین عرضه و تقاضای بلیت، به کاهش سفر به مشهد منجر می‌شود این موضوع بر روی درآمدزایی اماکن اقامتی به‌شدت مستقیماً تأثیرگذار است.
وی بابیان اینکه این ضرر تنها به هتل داران معطوف نمی‌شود ادامه می‌دهد: نبود زیرساخت‌های لازم و البته ارزان برای حضور زائران کل زنجیره اقتصادی شهر مشهد را که به موضوع زیارت گره‌خورده است را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی در این رابطه اذعان می‌کند: وقتی زائر کمتری به مشهد می‌آید، بر زنجیره‌ای از خدمات مانند حمل‌ونقل، واحدهای صنفی فروش سوغات و رستوران‌ها و حتی مراکز عرضه فروش مواد غذایی تأثیر منفی می‌گذارد.
نقش دولت در نظارت بر قیمت ها
تعیین نرخ بلیت هواپیما ازجمله تکالیف قیدشده در ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری و ازجمله وظایف شورای عالی هواپیمایی کشوری است.
قبل از آزادسازی نرخ بلیت، شورای عالی هواپیمایی قیمت‌ها را به‌صورت تکلیفی تعیین می‌کرد و با توجه به اینکه نرخ بلیت تعیین‌شده باقیمت تمام‌شده هر ساعت صندلی تفاوت داشت، بر اساس قانون برنامه چهارم و پنجم توسعه دولت مابه‌التفاوت نرخ واقعی و تکلیفی را با تخصیص اعتبارات از منابع خود و پیش‌بینی اعتبار در قوانین بودجه سالانه پرداخت می‌کرد.
شرکت‌ها از دی‌ماه سال ۱۳۹۴ طبق بند ب ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه، بر اساس هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم عملیاتی و نرخ تسعیر ارز، نرخ بلیت پروازها به‌صورت شناور تعیین می‌کردند.این شرکت‌ها قیمت را بر اساس میزان عرضه و تقاضا، فصول مختلف سال و حتی ساعات پرواز در روز تعیین می‌کردند.
به اعتقاد کارشناسان، این مکانیسم موجب رشد حمل‌ونقل هوایی کشور شد؛ به‌طوری‌که تعداد مسافران داخلی از ۱۷ میلیون نفر در سال ۱۳۹۴ به ۲۴ میلیون نفر در سال ۱۳۹۷ افزایش یافت. با فرصتی که در جریان برجام پیش آمد، تعداد هواپیماهای ایران از ۲۶۸ فروند به ۳۱۲ فروند رسید.
سال ۱۳۹۷ و در ادامه در سال ۱۳۹۸ با افزایش شدید نرخ ارز، هزینه شرکت‌های هواپیمایی نیز افزایش یافت؛ زیرا بیش از ۶۰ درصد هزینه‌های این شرکت‌ها ارزی است به همین دلیل، ایرلاین ها ناگزیر به تغییر نرخ پروازی خود بودند، اما دولت دخالت کرد و اجازه نداد سقف نرخ بلیت از میزان نرخی که بر اساس دلار ۱۱ هزارتومانی تعیین‌شده بود، افزایش پیدا کند.
این در حالی بود که شرکت‌ها قطعات و هزینه‌های ارزی را بر مبنای دلار بیش از ۲۵ هزار تومان تا ۳۰ هزار تومان پرداخت می‌کردند. بنابراین دخالت دولت در قیمت‌گذاری بلیت به نقطه آغازی برای زیان دهی شرکت‌های هوایی تبدیل شد.
در سال ۱۴۰۰ با توجه به فشار فزاینده‌ای که به شرکت‌ها وارد شد، تغییری در سقف نرخ‌ها ایجاد شد که متعاقباً با فشار وزارت راه و شهرسازی و برخلاف قانون برنامه پنجم و ششم توسعه ناگزیر به کاهش ۱۵ درصد به‌صورت میانگین در سقف نرخ پروازی شدند.
دخالت‌های دستوری دولت در قیمت بلیت‌ها بسیاری از شرکت‌های هوایی را بازیان های جبران‌ناپذیر مواجه کرده و این روند زیان دهی ادامه دارد لذا بسیاری از شرکت‌های خطوط هوایی معتقدند حقوق آن‌ها به دلایل مختلف نادیده گرفته‌شده است.
متأسفانه در طی سال‌های گذشته جبران هزینه‌ها در کاهش هزینه‌های دیگر مانند نظیر کترینگ و دیگر امتیازات مربوط به مشتری قابل‌مشاهده است که بیش از همه حقوق مصرف‌کننده را زیر پا گذاشته است و لذا شرکت‌های هواپیمایی معترض‌اند که قیمت ثابت بلیت زیان شرکت‌ها را بیشتر و احتمال ورشکستگی آن‌ها را فراهم می‌کند.
