به نقل از فواد شیرانی؛ هند با برنامه‌های بلندپروازانه‌اش در حوزه کارآفرینی و فناوری، مسیر تازه‌ای را برای رشد اقتصادی و نوآوری ترسیم کرده است.
اختصاص ۱.۱۵ میلیارد دلار به صندوق‌های حمایتی استارتاپ‌ها، کاهش موانع بوروکراتیک، تقویت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و انرژی پاک و اجرای سیاست‌های حمایتی برای کارآفرینان نوپا از جمله اقداماتی است که نشان می‌دهد این کشور چگونه در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های کارآفرینی جهان است. این در حالی است که در ایران نیز تلاش‌هایی برای توسعه اکوسیستم استارتاپی انجام شده، اما همچنان چالش‌های ساختاری، کمبود سرمایه‌گذاری‌های کلان و موانع نظارتی مانع از دستیابی به رشد مطلوب شده‌اند. در این مقاله، با بررسی اقداماتی که هند در این زمینه انجام داده، به مقایسه این سیاست‌ها با وضعیت ایران پرداخته و تحلیل می‌کنیم که چگونه می‌توان مدل‌های موفق جهانی را برای ایجاد شهرهای کارآفرین در ایران پیاده کرد.
هند؛ از اقتصاد سنتی به نوآوری جهانی
هند در دهه‌های گذشته اقتصاد خود را از یک ساختار سنتی به یک سیستم مدرن و متکی بر دانش تغییر داده است. این کشور از طریق سیاست‌های هدفمند توانسته نه‌تنها صنایع خود را به سمت فناوری‌های جدید سوق دهد، بلکه شرایطی را فراهم کند که کارآفرینان بتوانند در محیطی مساعد رشد کنند. سرمایه‌گذاری ۱.۱۵ میلیارد دلاری در استارتاپ‌ها تنها بخشی از برنامه‌ای گسترده‌تر است که شامل ایجاد محیط‌های حمایتی برای کارآفرینی، کاهش پیچیدگی‌های اداری و ارائه تسهیلات مالیاتی برای نوآوران و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود. افزون بر این، دولت هند تصمیم گرفته است که با راه‌اندازی صندوق فناوری‌های پیشرفته، از استارتاپ‌هایی که در حوزه‌های کلیدی مانند هوش مصنوعی، انرژی پاک، فناوری‌های زیستی و امنیت سایبری فعالیت می‌کنند، حمایت کند. این سیاست‌ها در راستای هدف بزرگ‌تر هند یعنی تبدیل شدن به یکی از پنج اقتصاد برتر جهان اجرا می‌شوند.
بوروکراسی؛ دشمن کارآفرینی یا عامل تسهیل‌کننده؟
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که هند در این مسیر انجام داده، اصلاحات نظارتی و کاهش موانع بوروکراتیک برای استارتاپ‌هاست. تجربه نشان داده که یکی از موانع جدی برای رشد اکوسیستم کارآفرینی در کشورهای در حال توسعه، ساختارهای پیچیده و دست‌وپاگیر اداری است. برای مثال، در بسیاری از کشورها راه‌اندازی یک کسب‌وکار ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد، اما هند با اصلاحات اخیر خود، توانسته این فرآیند را تا حد زیادی ساده کند. اکنون کارآفرینان هندی می‌توانند با حداقل کاغذبازی‌های اداری و بدون نیاز به طی مراحل متعدد، شرکت‌های خود را ثبت کرده و از مشوق‌های مالی بهره‌مند شوند. در ایران، اگرچه اقداماتی مانند سامانه‌های الکترونیکی ثبت شرکت‌ها و ارائه برخی مشوق‌های مالیاتی صورت گرفته، اما همچنان بسیاری از کارآفرینان با موانع جدی در مسیر راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکارهای خود مواجه‌اند. نبود شفافیت در فرآیندهای اداری، پیچیدگی در قوانین مربوط به بیمه و مالیات و عدم هماهنگی میان نهادهای نظارتی، از جمله مسائلی است که موجب کندی رشد استارتاپ‌ها در ایران شده است.
تامین مالی استارتاپ‌ها؛ بازیگران بزرگ در میدان سرمایه‌گذاری
یکی از تفاوت‌های اساسی میان هند و ایران در زمینه کارآفرینی، میزان و نوع تامین مالی برای استارتاپ‌هاست. هند با اختصاص ۱.۱۵ میلیارد دلار به استارتاپ‌ها و ایجاد یک صندوق سرمایه‌گذاری مستقل برای فناوری‌های پیشرفته، نشان داده که دولت این کشور به‌طور جدی در حال تقویت اکوسیستم نوآوری است. این در حالی است که در ایران، منابع مالی استارتاپ‌ها اغلب محدود به سرمایه‌های شخصی، شتاب‌دهنده‌ها و برخی صندوق‌های حمایتی دولتی است که بسیاری از آن‌ها به دلیل پیچیدگی‌های بوروکراتیک، به‌سختی در دسترس کارآفرینان قرار می‌گیرند. در حالی که در کشورهای موفق در این حوزه، دولت‌ها نه به‌عنوان یک سرمایه‌گذار مستقیم، بلکه به‌عنوان تسهیل‌کننده ورود سرمایه‌های خصوصی عمل می‌کنند، در ایران همچنان وابستگی به حمایت‌های دولتی بالاست و بخش خصوصی به دلایل مختلف، از جمله ریسک‌های اقتصادی و نوسانات بازار، تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها دارد.
معافیت‌های مالیاتی؛ مشوقی برای رشد یا ابزار فشار؟
هند برای تشویق استارتاپ‌ها، معافیت‌های مالیاتی تا سال ۲۰۳۰ را تمدید کرده است. این اقدام نه‌تنها باعث کاهش فشار مالی بر شرکت‌های نوپا شده، بلکه انگیزه بیشتری برای ورود کارآفرینان به این حوزه ایجاد کرده است. در ایران، اگرچه برخی معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شده، اما بسیاری از استارتاپ‌ها هنوز از هزینه‌های مالیاتی سنگین رنج می‌برند. علاوه بر این، عدم شفافیت در قوانین مالیاتی و نبود یک سیستم کارآمد برای ارزیابی شرکت‌های نوپا، باعث شده است که بسیاری از کارآفرینان نتوانند از مشوق‌های مالیاتی استفاده کنند.
زنان و کارآفرینی؛ فرصت برابر یا چالش مضاعف؟
یکی از نقاط قوت برنامه‌های جدید هند، حمایت ویژه از زنان و اقشار کمتر نمایان در اکوسیستم کارآفرینی است. در ایران نیز در سال‌های اخیر، زنان نقش پررنگ‌تری در حوزه کارآفرینی پیدا کرده‌اند، اما همچنان محدودیت‌های فرهنگی و ساختاری، چالش‌های زیادی را برای آن‌ها ایجاد کرده است. دسترسی به سرمایه، شبکه‌سازی حرفه‌ای و حمایت‌های قانونی از جمله مسائلی است که زنان کارآفرین در ایران همچنان با آن مواجه‌اند. ایجاد برنامه‌های هدفمند برای حمایت از زنان کارآفرین، مانند آنچه در هند اجرا شده، می‌تواند به افزایش مشارکت اقتصادی زنان و تنوع بیشتر در اکوسیستم کارآفرینی منجر شود.
چگونه ایران می‌تواند از تجربه هند بهره ببرد؟
اگر ایران بخواهد در مسیر ایجاد شهرهای کارآفرین حرکت کند، باید به چند اصل اساسی توجه کند. نخست، سرمایه‌گذاری‌های دولتی باید به‌جای مداخله مستقیم، روی تسهیل ورود سرمایه‌های خصوصی متمرکز شود. دوم، اصلاحات نظارتی باید به‌گونه‌ای باشد که فرآیندهای بوروکراتیک ساده و شفاف شوند. سوم، توسعه زیرساخت‌های فناوری و حمایت از صنایع نوآورانه باید در اولویت سیاست‌گذاری‌ها قرار گیرد. چهارم، سیاست‌های حمایتی برای زنان و کارآفرینان جوان باید تقویت شوند تا اکوسیستم کارآفرینی متنوع‌تر و پویاتر شود.
جمع‌بندی
هند نشان داده که با سیاست‌گذاری درست و اجرای اصلاحات گسترده، می‌توان از یک اقتصاد سنتی به یک اکوسیستم کارآفرین جهانی تبدیل شد. در حالی که ایران نیز پتانسیل‌های بالایی در این حوزه دارد، اما برای رسیدن به جایگاه مطلوب، نیازمند تغییرات جدی در حوزه تامین مالی، اصلاحات قانونی و توسعه زیرساخت‌هاست. با الهام گرفتن از تجربه هند و اجرای سیاست‌های مدون، ایران می‌تواند شهرهایی ایجاد کند که در آن‌ها کارآفرینی به‌عنوان یک نیروی محرک اقتصادی، نوآوری و رشد پایدار را به ارمغان آورد.
نویسنده: فواد شیرانی
