در حالی‌که بسیاری از کشورها ساعت شروع مدارس را به تعویق می‌اندازند تا سلامت روان و کیفیت یادگیری دانش‌آموزان افزایش یابد، مسئولان آموزش‌و‌پرورش در ایران با تصمیمی ناگهانی و به بهانه ناترازی انرژی، زنگ مدرسه را به ۶ صبح کشانده‌اند؛ تغییری که کارشناسان آن را گامی دیگر در مسیر آزمون‌و‌خطاهای فرسایشی نظام آموزشی می‌دانند.
روز گذشته وزارت آموزش و پرورش در راستای ناترازی انرژی در کشور ساعت کار مدارس را به ۶ صبح تغییر داد. بر اساس این اطلاعیه، دانش‌آموزان شیفت صبح از ۶ تا ۹ و ۳۰ دقیقه صبح و شیفت بعدازظهر از ساعت ۱۰ تا ۱۳ باید در مدرسه حاضر شوند؛ اقدامی که باعث حیرت بسیاری شد. این خبر در شرایطی منتشر شد که بسیاری از خانواده‌های دارای فرزند خردسال به دلیل تغییر ساعت کاری کارمندان به ۶ صبح دچار مشکل بودند و البته هیچ مهدکودکی هم در این ساعت فعالیت خود را آغاز نمی‌کند.
هرچند مسئولان فکر می‌کنند مساله ناترازی برق را می‌توانند با تغییر ساعت یا مواردی از این دست برطرف کنند، اما این مساله نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. تصمیم‌های ناگهانی نه‌تنها باعث حل این معضل نمی‌شود بلکه معضلات و مشکلات دیگری را به دنبال خواهد داشت.
تغییر ساعت کاری مدارس به ۶ صبح از آن دست تصمیم‌هایی است که به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش، بدون در نظر گرفتن تاثیرات سوئی که بر یادگیری دانش آموزان به جا می‌گذارد، کاملاً سهل‌انگارانه است.
دانش‌آموزان را تبدیل به موش آزمایشگاهی کرده‌ایم
فریده فدایی، روان‌شناس، دراین‌باره می‌گوید: «چنین برخوردهایی نشان از بی‌برنامگی و در درجه اول ناترازی مدیریتی در کشور دارد. چطور ممکن است بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای چنین تصمیمی اتخاذ شود و تاثیراتی که می‌تواند بر میزان یادگیری دانش‌آموزان به جا بگذارد مد نظر قرار نگیرد.»
او می‌افزاید: «سال‌هاست دانش‌آموزان به موش‌های آزمایشگاهی تبدیل شده‌اند تا مسئولان با آزمون و خطا بتوانند به یک سیستم آموزشی مورد قبول دست پیدا کنند و حالا هنوز این معضل حل نشده، با تغییر ساعت مدارس می‌خواهند ناترازی انرژی را برطرف کنند در حالی که به عواقب این تصمیم فکر نکرده‌اند.»
این روان‌شناس توضیح می‌دهد: «تحقیقات گسترده‌ای درباره تاثیر خواب در رفتارها و کنش‌های انسان صورت گرفته است. در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی به این نتیجه رسیده‌اند که تاخیر در شروع ساعت کار مدارس می‌تواند میزان یادگیری دانش‌آموزان را افزایش دهد و از طرفی نقش بسزایی در کاهش ناهنجاری‌های رفتاری ایفا کند.»
خواب ناکافی، بی‌کیفیت بودن خواب و خواب‌آلودگی از مشکلات شایع مرتبط با یادگیری، حافظه و عملکرد تحصیلی در کودکان و نوجوانان است
فدایی ادامه می‌دهد: «بر اساس این تحقیقات یکی از عوامل بروز بیماری‌های روانی برآورده نشدن نیازهای بیولوژیک انسان است. خواب از مهم‌ترین این نیازهاست که اگر این نیاز برآورده نشود، در فرد تنش و زمینه سلامت روانی نامطلوب ایجاد می‌شود. از طرفی خواب ناکافی، بی‌کیفیت بودن خواب و خواب‌آلودگی از مشکلات شایع مرتبط با یادگیری، حافظه و عملکرد تحصیلی در کودکان و نوجوانان است.»
ساعت ۶ صبح میزان یادگیری صفر است
فدایی در بخش دیگری از توضیحات خود می‌گوید: «میزان یادگیری در ساعت ۶ صبح در حالی که دانش‌آموز مجبور بوده برای رسیدن به مدرسه در این ساعت، پنج صبح از خواب بیدار شود، قطعاً صفر خواهد بود و از طرفی تاثیری که بر روان دانش‌آموزان به‌خصوص دوره ابتدایی و راهنمایی می‌گذارد بسیار مخرب است.»
تصمیم‌های اشتباه و روش‌های ناکارآمد در مورد دانش‌آموزان باعث شده با افت تحصیلی غیرقابل باوری مواجه باشیم
او اضافه می‌کند: «تصمیم‌های اشتباه و روش‌های ناکارآمد در مورد تحصیل دانش‌آموزان باعث شده ما با افت تحصیلی غیرقابل باوری در کشور مواجه باشیم. اینکه میانگین معدل کل دوره متوسطه در کشور به‌زحمت به عدد ۱۲ می‌رسد نتیجه همین سیاست‌گذاری‌های غلط و شتابزده است.»
فدایی با اشاره به اینکه کودکان برای رشد نیازمند حداقل هشت ساعت خواب مفید هستند توضیح می‌دهد: «کودکان برای اینکه میزان یادگیری‌شان به حد نرمال برسد و بتوانند بازدهی درستی داشته باشند، به هشت ساعت خواب مفید نیاز دارند. با این برنامه‌ریزی آنها هم ساعت‌های خواب مفید را از دست می‌دهند و قطعاً میزان یادگیری‌شان به طرز چشمگیری افت خواهد کرد.»
کودکی که ساعت ۶ سر کلاس درس حاضر می‌شود هیچ آمادگی ذهنی‌ای برای یادگیری ندارد
او ادامه می‌دهد: «کودکی که ساعت ۶ سر کلاس درس حاضر می‌شود هیچ آمادگی ذهنی‌ای برای یادگیری ندارد. ما تنها با این کار بچه‌ها را در شرایط سخت قرار می‌دهیم و باعث می‌شویم از نظر روحی و روانی دچار مشکلات عدیده‌ای شوند؛ بازدهی و میزان یادگیری‌شان به میزان چشمگیری کاهش پیدا می‌کند و در برقراری روابط اجتماعی به مشکل برمی‌خورند.»
