هوش مصنوعی، یک انقلاب در فناوری است که به سرعت در حال گسترش و گرفتن جامعه است. بخش آموزش نیز از این پیشرفت عقب نمانده است و اخیراً پژوهشگران پیشنهاد داده‌اند که از هوش مصنوعی برای ارزیابی دانش‌آموزان در کلاس درس و آزمون‌ها استفاده کنند.
برگزاری امتحان، تصحیح کردن برگه‌های امتحانی و بررسی تکالیف دانش‌آموزان، فرآیندی متداول در نظام آموزشی کشورها به شمار می‌رود که توسط معلم، به‌منظور سنجش و تعیین سطح دانش‌آموزان انجام می‌شود. تصحیح دستی برگه‌های امتحانی توسط معلم، همواره با چالش و محدودیت‌هایی همراه بوده که خستگی معلم و تضعیف سیستم آموزشی را به همراه داشته است. صرف زمان بسیار زیاد، سوگیری ذهنی معلم نسبت به دانش‌آموزان که ممکن است در نحوه تصحیح و نمره اکتسابی دانش‌آموز مؤثر باشد و عدم ارائه بازخورد مناسب به دانش‌آموز برای نمره کسب‌شده، ازجمله مهم‌ترین چالش‌ها و محدودیت‌های روش سنتی تصحیح برگه‌های امتحانی است.
پژوهشگران علوم داده و کامپیوتر در روشی کاملاً نو و مبتنی بر استفاده از هوش مصنوعی، سیستم خودکاری را برای تصحیح برگه امتحانی و تکالیف ایجاد کرده‌اند که گفته می‌شود معایب روش سنتی را کاملاً برطرف کرده است.
در این سیستم مقیاس‌پذیر و سازگار با زمان و مکان، دانش‌آموزان بدون صرف زمان زیاد و در عرض چند ثانیه نتیجه امتحان و تکالیف خود را مشاهده می‌کنند. تصحیح بی‌طرفانه و بدون سوگیری، یکی دیگر از مزایای مهم این سیستم به شمار می‌رود. ویژگی اصلی و مهم این سیستم، بازخورد شخصی به دانش‌آموزان است که جذابیت آن را برای دانش‌آموزان دوچندان کرده. این ویژگی به دانش‌آموز امکان می‌دهد تا نقاط و ضعف و قدرت خود را در آزمون تشخیص دهدو او بتواند نقاط ضعف را رفع و نقاط قوت را تقویت کند.
ویژگی‌های سیستم
هوش مصنوعی به عنوان سنگ بنای این سیستم، نقش بسیار مؤثری در توسعه آن دارد. این سیستم با ترکیب و بهره‌گیری از علوم مختلفی همچون، پردازش زبان طبیعی، تشخیص الگو، یادگیری تطبیقی و سیستم بازخورد، روش کاملاً خودکاری برای تصحیح برگه‌ها و تکالیف دانش‌آموزان فراهم کرده است.
درواقع در این سیستم با استفاده از علم پردازش زبان طبیعی و الگوریتم‌های آن، پاسخ دانش‌آموز را به لحاظ کیفیت مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد و رویکرد کلی درک دانش‌آموز را از سؤال یا تکلیف ارائه‌شده نشان می‌دهد.
این سیستم همچنین با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، الگوهای موجود در پاسخ‌های دانش‌آموزان را تشخیص می‌دهد و به معلم امکان می‌دهد تا با شناسایی نقاط ضعف دانش‌آموزان، روش تدریس خود را اصلاح کند.
از سوی دیگر، یادگیری تطبیقی به‌کاررفته در هوش مصنوعی، این امکان را دارد تا نقاط ضعف دانش‌آموز را با بررسی و تجزیه‌وتحلیل داده‌های مربوط به او در طول زمان‌های مختلف، تشخیص دهد و متناسب با آن، بازخورد یا پیشنهاد ویژه و مناسبی برای هر دانش‌آموز ارائه دهد. استفاده از الگوریتم‌های بازخورد سفارشی و متناسب با داده‌های جمع‌آوری‌شده در این سیستم سبب شده است تا ضمن صرفه‌جویی در زمان معلم و دانش‌آموز، ضعف‌های دانش‌آموزان بهتر شناسایی و رفع شوند.
نظر کارشناسان
کارشناسان در مورد سیستم نظرات مختلفی ارائه داده‌اند. آنها ضمن تأکید بر مزایای این روش خودکار، برخی از محدودیت‌های آن را مدنظر قرار داده‌اند و تأکید کرده‌اند که استفاده از این روش می‌بایست هوشمندانه‌تر، منسجم‌تر و با دقت بیشتری انجام بگیرد تا بهره‌گیری از آن، بیشترین بازدهی را داشته باشد؛ بنابراین می‌توان گفت این روش مزایای فراوانی دارد، اما نیاز است تا به‌منظور اجرای بی‌نقص، یکپارچه و گسترده آن در نظام آموزشی جنبه‌های مختلف فنی، اخلاقی، قانونی و آموزشی آن به‌طور کامل مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و پیش از اجرای فراگیر این سیستم، آزمایش‌های لازم جهت اطمینان از اجرای صحیح آن انجام شود. کارشناسان بر عدم ساده‌انگاری این موضوع تأکید دارند تا مشکلات جدیدی را ایجاد نکند.
این مطالعه نشان می‌دهد که ترکیب هوش مصنوعی و سیستم آموزشی، می‌تواند نویدبخش افزایش کارایی سیستم آموزشی، افزایش عدالت آموزشی و رفع نقص‌های گذشته موجود در نظام آموزشی باشد؛ اما نباید این نکته را فراموش کرد که روش جدید فقط در حالتی به بازدهی بالاتری خواهد رسید که با کلاس‌های حضوری و بهره‌گیری از معلمان کارآزموده و مجرب ترکیب شود، چراکه فناوری نمی‌تواند جایگزینی برای حمایت عاطفی و کلامی معلمان و تشخیص‌های روان‌شناسانه در کلاس‌های حضوری باشد.
با سیاست‌گذاری مناسب، آموزش روش درست استفاده از این سیستم هوشمند و آگاه‌سازی دانش‌آموز و معلم از نکات فنی، اخلاقی و قانونی این روش در کنار وضع قوانین مناسب، می‌توان کلاس آموزشی بسیار موفقی برای معلم و دانش‌آموز ایجاد کرد.
