در حال حاضر بخش بزرگی از رسالت تعلیم و تربیت به دوش مدارس غیر انتفاعی است و بار سنگین اقتصادی آن نیز برعهده والدین است.
در انتخاب مدرسه خوب برای پرورش و تعلیم دانش آموزان امکانات مسئله مهمی است. امکانات از منطقهای به منطقه دیگر در مواردی آنقدر چشمگیر است که جای سوال و تعجب دارد. شهریههای چند ده میلیونی مدارس غیرانتفاعی بعضاً از حداکثر شهریه مصوب درج شده در «سایت مشارکتها» متعلق به سازمان مدارس دولتی بسیار بیشتر است. وجود بسیاری از امکاناتی ازجمله آمفی تئاتر، سالن های ورزشی چند جانبه و آزمایشگاههای متنوع برای دانش آموزان دبستانی آیا ضروری بهنظر میرسد؟ آیا دانش آموز در طول تحصیل در ساعت آموزشی میتواند از آنها بهرهمند شوند؟ در بحث کیفیت آموزشی همگی مدعی بودند که این مدارس در کنترل تحصیلی دانش آموزان و تشویق آنها به درس خواندن، پیگیری و مدیریت درستی دارند. چیزی که در مدارس دولتی خیلی به چشم نمیخورد. خانوادهها معتقدند که فرزندانشان در مدارس دولتی اگر در یادگیری ضعیف باشند، به حال خود رها خواهند شد و در انتها با ضعف پایه قبلی به پایه بعدی تحصیلی خواهد رفت.
مزیت دیگر این مدارس داشتن برنامه مدون و درنظر گرفتن اردوهای تفریحی و علمی است که در رشد و ارتباط بهتر دانش آموزان و انگیزه بیشتر به تحصیل و فراگیری دانش امیدوار میکند. پدر و مادران این دانش آموزان معمولا کارمند هستند و از گذراندن وقت با فرزند خود عاجز هستند؛ چرا که در طول روز درگیر کار و کسب درآمد هستند در این حالت با برنامه منظمی که توسط کارشناسان این مدارس تهیه میشود مسئولیت تعلیم پرورش به عهده سیستم آموزشی خواهد. لازم به ذکر است که برای هر خانواده الگوی تربیتی و رشدی متفاوتی وجود دارد. تمرکز زیاد بعضی خانوادهها بر روی این که آینده فرزندشان چه خواهد شد و در کدام دانشگاه تحصیل کند بسیار مهم است. همچنین بسیاری از خانوادهها ترجیح میدهند که فرزندشان در سالهای آموزش همگانی ۱۲ ساله از کیفیت بالا هرچند با هزینه استفاده کنند ولی در عوض آینده در دانشگاههای دولتی حضور داشته باشند. این والدین بر این باورند که با برنامههای جانبی مدارس تا هر چند میلیون تومان که به شهریه مصوب آموزش و پرورش اضافه شود حداقل آینده فرزندانشان خوب خواهد بود. البته مشکل هم برای خانوادههایی ایجاد خواهد شد که وضع مالی آنچنان ندارند، برای برخی از اولیای دانشآموزان فرقی ندارد که این ارقام چقدر بالا و پایین شود.
خانواده هایی که توانایی مالی خوبی دارند، فقط میخواهند که فرزندشان از خدمات مدارس غیر دولتی درجه یک بهره ببرند. آنهایی هم که ندارند، میروند و جست و جو میکنند تا مدرسه دولتی یا هیأت امنایی مناسب برای فرزند خود پیدا کنند. اگر هم مدرسهای دولتی باب میلشان نباشد، ترجیح میدهند مدرسه غیردولتی درجه دو یا سهای را که با جیب و درآمدشان هماهنگ است پیدا کنند.
درجه بندی مدارس غیرانتفاعی
مدارس غیر انتفاعی دارای سه درجه هستند که بر اساس این درجه بندی بسیاری از موارد تغییر خواهد کرد در ادامه این سه درجه بندی را بررسی اجمالی کردهایم.
مدرسه درجه یک
نام اصلی این مدارس مدارس خاص و یا VIP است که با قدرت و ثروت اداره میشود. مدارسی که ورود به آنها برای هر دانشآموزی دست یافتنی نیست و حتی آموزشوپرورش نیز برای نظارت بر فعالیت آنها قدرت چندانی ندارد. در این مدارس یک موسیقی و یک زبان دوم باید بصورت تخصصی فراگرفته شود. این مدارس برای اردوهای داخلی و خارجی دانش اموزان برنامههایی را برگزار میکند. خانوادههایی که تمایل دارند مهاجرت کنند، میخواهند فرزندانشان سر کلاس زبان انگلیسی آموزش ببیند که به مدارس بین المللی مراجعه کنند. تعدادی از مدارس سرشناس شهر تهران هستند که سبک آموزشیشان این چنین است. این مدارس خاص را میتوان در مناطق یک تا سه پایتخت پیدا کرد. یکی از همین دانشآموزانی که در اردوها شرکت کرده است میگوید: «ما عاشق اردوهای خارج از کشورش هستیم. خودم سوئد و فرانسه را رفتم. برای سوئد ۳۰ میلیون و برای پاریس هم ۵۰ میلیون دادهایم و در آنجا از دانشگاهها، چند مدرسه و مراکز تفریحی دیدن کردیم.» هزینه ای که در این مدراس دریافت میشود بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان است.
مدرسه درجه دو
تعداد مدارس درجه دو بیشتر از درجه یکها است و دریافت شهریه در این مدارس کمتر از مدارس درجه یک است. این مدارس کمی بیشتر از نرخ مصوب آموزش و پرورش شهریه دریافت میکنند. هزینهای بین ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان در دوران تحصیل بدون درنظر گرفتن برنامه متفرقه درهنگام ثبت نام دریافت میکنند.
مدارس درجه سه
مدارس دیگری هم هستند که مانند مدارس قبل نیستند. آنها شهریه مصوب آموزش و پرورش را میگیرند والبته تخفیف هم میدهند و والدین میتوانند شهریه تقریبی ۱۵ میلیون تومانی در طول سال تحصیلی پرداخت کنند.
مدارس غیر انتفاعی با قبول کردن مسئولیت آموزش و پرورش فرزندان خانوادههای ثروتمند با هزینه خود آنان، خدمات هر چه بیشتر به فرزندان به خانواده ها ارائه میدهند.
هم اکنون تهران و شهرستان های مختلف با توجه به امکانات موجود در مدارس شهریهها در پایههای مختلف تحصیلی و مناطق گوناگون متفاوت و متغیر خواهد بود. مدارس غیرانتفاعی بر اساس خدماتی که ارائه میدهند به درجه یک، دو و سه تقسیم میشوند که بر اساس همین تقسیم بندی شهریه مدارس هم متفاوت است. بر اساس الگوی مصوب وزارت آموزش و پرورش این شهریه شامل سرویس، غذا و لباس دانشآموزان نمیشود. همین افزایش البته صدای خیلی از خانوادهها را درآورده است.
آزمایشگاه مجهز علوم تا دو نمازخانه برای نماز و عبادت، مجموعه ورزشی شامل سالن چند منظوره، استخر و سالن باله وجود کارگاهها و آزمایشگاه های متنوع با استفاده از اساتید مجرب و بعضا اساتید دانشگاهی است مانند آزمایشگاه شیمی و آزمایشگاه فیزیک مجهز به تمامی امکانات و ابزارهای مناسب برای انجام یک آزمایش شیمی درست و صحیح در مکانی ایمن و زیر نظر معلمان است. بعضی از مدارس دارای گروه نجوم و گروه هوا فضا و بخشهای کتابخانه که دارای نشریات و کتاب های مرجع فلش کارت و کارت های کتابخوانی هستند.
در این مدارس دسترسی به منابع آموزشی، علمی، تحقیقاتی و همچنین کتب، مجلات و محصولات فرهنگی انتشارات مجتمع وعده عضویت در انجمنهای علمی و پژوهشی مانند نجوم، ربوکاپ، جشنواره خوارزمی از دیگر اپشنهای عجیب در مدارس غیر انتفاعی مشاهده شده است. این مدارس معمولا به مدارس هوشمند نامیده شدهاند در واقع تمامی کلاسهای آموزشی مقاطع مجهز به کامپیوتر، با دسترسی کامل به شبکه اینترنت و شبکه داخلی مجتمع و تختههای هوشمند و ویدئو پروژکتور است. در بحث امکانات تفریحی و ورزشی نیز تعدادی از مدارس مشاهده شده که دارای سالن های اختصاصی استخر و سونا و پیست اسکیت هستند. در این مدارس ادعا میشود که نیازهای ورزشی دانش آموزان اولویت سنجی میشود و از سنین پایین مشخص خواهد شد.
در بررسیهای بعمل آمده از والدین مدارس غیر انتفاعی تعدادی از والدین گلایههایی داشتند که به برخی از انها میپردازیم؛ یکی از والدین دانش اموزان میگوید: تعداد زیاد دانش آموزان در هر کلاس، اساتید ضعیف و کیفیت پایین آموزش، نداشتن دانش آموزان المپیادی و نخبه، فقدان تفکر و برنامهریزی پرورش دانش آموزان نخبه و برتر، نداشتن استراتژی برای کسب رتبههای برتر کنکور و راضی بودن به اندازههای پایین علمی در کنار امکانات متوسط رو به بالا و البته یکی دو مدیر توانا و فوق العاده کادر مدرسه و خانواده های دانش آموزان افراد محترمی هستند. یکی از والدین گفت: داستان لاکچری بودن و امکانات آزمایشگاهی و سایر تعاریفی که گفته شده ، اغراق آمیز و بیشتر شبیه شوخی است و ماچنین امکاناتی را ندیده ایم.
یکی دیگر از والدین مدعی شد مدرسه فرزندش نمونه کامل از تبعیض و نابرابری آموزشی است و شهریه این مدرسه نزدیک به صد میلیون تومان برای یکسال است و جهت افراد خاص همراه با گزینش ثبت نام میشوند.
مادری که خود معلم سابق اموزش و پرورش بوده میگوید: به عنوان یک معلم باسابقه عرض میکنم! مدرسه محل رشد و تعالی کودک است محل تعامل و حضور در گروه همسالان! مدرسه و حضور در آن مقدمه حضور دانش اموز د جامعه است! مدرسه محلی است که انسان در آن از خانواده جدا میشود کم کم مستقل میشود! این تبلیغ پر از اغراق و اغوا کننده و البته مضحک بیشتر تبلیغ یک هتل ۵ ستاره است ! هرگز و هرگز حتی با داشتن تمکن مالی آرزوی تحصیل فرزندتان در این شهر احمقها را ندهید!! اول این که نیمی از این تبلیغات تهی و غیر واقعی است بدلیل اینکه اینگونه مدارس از اولین شرط یک محیط امن و استاندارد آموزشی یعنی نیروی متخصص و کارآمد، محروم است پرسنل اینگونه مراکز اغلب ِغیر متخصص بی تجربه و به صورت کارگری روزمزد بی انگیزه و پر استرس مشغول خدمات رسانی هستند نه تعلیم و تربیت!! در ثانی شهریه کلان و بی حساب اینگونه مراکز در پایان سال تحصیلی که شما متوجه کلاهی که سرتان رفته است شدید نقره داغتان میکند!!! البته متأسفانه در سایه تضعیف و تقویت نشدن مراکز آموزشی دولتی مردم ناچار جذب این تبلیغات دروغ، میشوند که این جای تامل دارد.
معلمی در مدرسه دیگر تدریس میکرد بیان داشت این مدارس به حدی خوب و مرفه هستند که هم برای معلمان محیطی خوب محسوب میشوند و هم برای دانش اموزان. یکی دیگر از والدین چنین گفت: بله امکانات فوق العادهای دارند اما مسئولین مدرسه هستند که تبلیغات بیشتر از اندازهای دارند البته بصورت پنهان. از لحاظ علمی چیزی برای گفتن نداره چون اساتید ومعلمان جوان یا بازنشسته با حقوق بسیار پایین استخدام میکنند. از لحاظ تربیتی هم بدتر از آموزش سطح بسیار پایین پایین هست بچه ها بسیار بی تربیت از خود راضی و بی عرضه (کارهای بسیار کوچک راهم به تنهایی انجام نمیدهند) هیچ قبولی چشمگیری در کنکور هم ندارند. البته فرزندان مسئولین و کسانی که دست اندرکار هستند بطور رایگان در این مدرسه تحصیل میکنند و همه شرایط را برایشان فراهم می کنند.
امین پدر یکی از والدین در خصوص غیر قابل قبول بودن این مدارس میگوید: سطح علمی ضعیف و خروجی سطح پایین، با توجه به تعداد دانش آموزان، خروجی فوق العادهای ندارند، ورودی به رشته و دانشگاه های برتر، زیر ۳۰ نفر است. با توجه به اینکه حقوق مناسب به اساتید پرداخت نمیکنند نمیتوانند اساتید برند و برجسته را جذب کنند.
در پایان باید گفت این مدارس گرچه کیفیت آموزشی نسبت به مدارس دولتی دارند اما تضمین کننده آینده درخشان تر برای فرزندانمان نیستند. اینکه بتوانیم سرمایه گذاری درستی برای اینده فرزندانمان داشته باشیم بسیار خوب و شایسته است. شاید یکی از راههای قوت قلب برای والدین نگران همین باشد. در مارتن سیستم آموزشی حاضر باید همسو و هم جهت با موج بوجود آمده شد. رقیبان کنکوری از همان سالهای ابتدایی با تکنیک های اصولی و سلسله مراتب ان آشنا خواهند شد. بنابراین برای رقابت در این میدان باید یا هزینه کرد و یا آنکه در مدارس بی کیفیت درس خواند و در دانشگاههای پولی قبول شد.