سیدهاشم موسوی‌عارف -رئیس یک شرکت دانش‌بنیان
تولید کیف و ملزومات دانش‌آموزی در کشور همواره با چالش‌هایی مواجه است که می‌توان برای حل آن راهکارهای مهمی ارائه داد و معضلات غیرقابل‌حلی نیستند. نخستین چالش، تامین مواد اولیه است و چندین سال است که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. در واقع، از زمان اعمال تحریم‌ها و منع واردات مواد اولیه از کشورهای توسعه‌یافته، مشکلات عدیده‌ای در زمینه تولید ملزومات دانش‌آموزی نظیر کیف، جامدادی و… برای تولیدکنندگان داخلی به‌وجود آمدند. باوجود این شرایط، خوشبختانه به‌لحاظ کمی تولیدکنندگان توانستند نیاز بازار را مرتفع کنند، اما به‌لحاظ کیفی نیازمند ارتقا و پیشرفت هستیم، هرچند تفاوت زیادی با کالاهای وارداتی نداریم و بازار داخلی رونق زیادی گرفته است.
این صنعت قابلیت اشتغال کوچک در منزل و همچنین در صنعت را دارد و حتی می‌تواند با کشورهای خارجی موردرقابت قرار گیرد، بنابراین بستر برای رشد این صنعت فراهم است. در ۵ سال گذشته، گام‌های موثری در تولید ملزومات مدارس از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان برداشته شد که در نهایت توانستیم ورود خوبی به بازار داشته باشیم. برای مثال، امروزه کوله‌پشتی‌های ایرانی از لحاظ کیفی تفاوت زیادی با کوله‌پشتی‌های خارجی ندارند، همچنین در این سال‌ها در تامین مواد اولیه هم رشد خوبی را تجربه کردیم و توانستیم بخشی از این مواد را در داخل تولید کنیم و دغدغه درباره تامین آنها وجود ندارد، اما در برخی دیگر از مواد اولیه، هنوز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم که نیاز است با ورود شرکت‌های دانش‌بنیان رفع شود. به‌عبارت‌روشن‌تر، تولیدکننده‌های مواد اولیه هم باید آمادگی و توان کافی برای رفع نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان را پیدا کنند. از زمانی که نرخ ارز بالا رفته، تولیدات وضعیت مناسبی گرفته و حتی تولیدکنندگان مواد اولیه کیف نیز تاحدودی خودکفا شده‌اند، هرچند تنوع بیشتری لازم است.
خبر خوش اینکه، می‌توان نمره قبولی به بازار و تولیدات داخلی داد. افزون بر آن، باتوجه به موقعیت جغرافیایی ایران، بازار خوبی؛ هم در حوزه ملزومات مدرسه در کشورهای همسایه به‌وجود آمده است که خواهان تولیدات ایرانی هستند و بیشتر آنها صرفه‌ای در واردات این نوع کالاها از کشورهای دورتر نظیر چین نمی‌بینند، چون تولیدات ایرانی به‌لحاظ کیفی تا حد زیادی با کالاهای خارجی برابری می‌کنند، خرید محصولات مربوط به مدارس از ایران برای این کشورها به‌صرفه‌تر است، بنابراین بازار خارجی خوبی در کشورهای همسایه در این نوع تولیدات داریم که قابل‌توجه است.
معضل بعدی به کمبود نیروی متخصص برمی‌گردد. در دوران کرونا بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان با کمبود یا از دست دادن نیروی متخصص خود مواجه شدند، همچنین حمایت از نیروی کار به‌درستی انجام نمی‌شود و جای خالی نیروی متخصص حتی باوجود تجهیزات کامل، احساس می‌شود. گفتنی است، نیروهای متخصص آموزش نمی‌بینند و به‌صورت تجربی این صنعت را فراگرفته‌اند.
نقش صندوق‌های حمایتی در انبوه‌سازی آن دسته از تولیداتی مهم است که دارای ارزش‌افزوده هستند. چند سال پیش، کیف‌هایی تولید کردیم که خاصیت آنتی‌باکتریال داشتند، اما هیچ‌گاه به انبوه‌سازی و بازار نرسیدند. گفتنی است، با شیوع پاندمی کرونا، تصمیم گرفتیم ایده کیف‌های ایزوله را که مانع از انتقال ویروس و میکروب می‌شد، عملیاتی کنیم که خوشبختانه موفق به تولید آن شده‌ایم و از خاصیت آنتی‌باکتریال برخوردار است و مانع انتقال آلودگی به دانش‌آموز و محیط اطراف می‌شود. گفتنی است، غشای دور کیف دارای این خاصیت است، اما همان‌گونه که پیش‌تر گفتم، از آنجایی که عملیات آنتی‌باکتریال هزینه‌بر بود، نتوانستیم در مقیاس گسترده تولید کنیم، در واقع چون هزینه مازادی برای ما در برداشت، توانایی تولید انبوه را نداشتیم. حال اگر در زمینه نوآوری‌های فن‌محور صندوق‌ها روال دریافت تسهیلات را آسان‌تر کنند، به‌طورقطع به سود تولید کلی کشور خواهد بود. در این زمینه اطلاع‌رسانی از نحوه دریافت تسهیلات به‌خوبی انجام نمی‌شود و بیشتر شرکت‌ها نمی‌دانند چگونه می‌توانند از تسهیلات در نظر گرفته‌شده بهره‌مند شوند.
در بسیاری موارد پیش آمده است که نهادهای ذی‌ربط همکاری لازم را برای دریافت تسهیلات انجام دادند، اما بانک از قبول آن سر باز زد و از دریافت آن تسهیلات بازماندیم. به‌عبارت دیگر، وقتی به بانک برای دریافت تسهیلات مراجعه می‌کنیم، متاسفانه با موانعی مواجه می‌شویم که از عهده دانش‌بنیان‌ها برنمی‌آید و اگر دانش‌بنیانی هم بخواهد موانع بانکی را رفع کند، نیازی به آن وام مدنظر ندارد، بنابراین ناهماهنگی بین‌سازمانی تا حد زیادی در اکوسیستم دانش‌بنیان احساس می‌شود. این روند ناشی از وجود تناقضی است که میان بانک‌ها و نهادهای فعال در اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها وجود دارد.
باتوجه به اینکه دانش‌بنیان‌ها در ایران در حال رشد و توسعه هستند، امکان تولید ملزومات مدرسه از سوی آنها نیز وجود دارد. این اقدام می‌تواند به توسعه آموزش‌وپرورش در کشور کمک کند و باعث افزایش کیفیت آموزش در مدارس شود.
