نوبل ادبیات به چه کسی میرسد؟ - افق اقتصادی

با نزدیک‌ شدن به روزهای اعطای جوایز نوبل در شاخه‌های مختلف، تنور پیش‌بینی‌ها درباره برندگان این جوایز دوباره داغ شده و امسال نیز یک گزینه تکراری به نام «هاروکی موراکامی» نویسنده پرطرفدار ژاپنی در سایت‌های شرط‌بندی بیشترین اقبال را برای دریافت مهم‌ترین جایزه ادبی جهان دارد؛ اتفاقی که در چند سال گذشته تنها در حد یک گمانه‌زنی باقی مانده است.

آکادمی سوئدی نوبل مسئول انتخاب برنده نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۷ یک نویسنده ژاپنی دیگر به نام «کازوئو ایشی‌گورو» را شایسته دریافت این جایزه دانست و «مو‌یان» نویسنده چینی هم در سال ۲۰۱۲ دیگر نویسنده آسیایی بود که در دوهه اخیر موفق به دریافت این جایزه شد.

سلیقه آکادمی سوئد در انتخاب برنده نوبل در رشته ادبیات حداقل در یک دهه اخیر بیشتر به سمت نویسندگان کمتر شناخته‌شده در افکار عمومی بوده است و در چند سال اخیر  چهره‌هایی از «پیتر هاندکه» تا نویسندگان کمتر شناخته‌شده چون «اولگا توکارچوک»، «لوئیز گلیک» و «عبدالرزاق گورنه» تا انتخابی پرحاشیه مثل «باب دیلن» این جایزه را دریافت کرده‌اند.

«هاروکی موراکامی» همواره در چند سال اخیر یکی از بخت‌های اصلی کسب جایزه نوبل ادبیات بوده اما نتوانسته این جایزه را کسب کند. رمان عاشقانه «جنگل نروژی» او که در سال ۱۹۸۷ منتشر و به اثری پرفروش تبدیل شد، او را به عنوان یک ستاره ادبی به شهرت رساند. «۱Q۸۴» طولانی‌ترین رمان «موراکامی» است که سال ۲۰۰۹ در سه جلد به زبان ژاپنی چاپ شد. «سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش» در سال ۲۰۱۳ روانه بازار و با استقبال زیادی مواجه شد و جدیدترین اثر او به نام «قتل فرمانده» نیز در سال ۲۰۱۷ منتشر شد.

راهنمای موراکامی خواندن

با این حال گشتی در میان سایت‌های شرط‌بندی که به پیش‌بینی یکی از غیرقابل پیش‌بینی‌ترین جوایز دنیا اقدام کرده‌اند نشان می‌دهد امسال پس از «موراکامی» نام یک نویسنده زن کمتر شناخته‌شده چینی به نام «کان ژو» نیز به عنوان بخت دوم دیده می‌شود؛ گزینه‌ای که با توجه به انتخاب‌های چند سال اخیر آکادمی سوئد چندان هم بی‌ربط نیست.

نام این نویسنده ۶۷ ساله چینی در میان شانس‌های نوبل ۲۰۱۹ نیز مطرح شده بود اما در نهایت جایزه آن سال به «پیتر هاندکه» رسید. «کان ژو» که نام اصلی او «دنگ شیائوهوا» است، در ابتدا سابقه ادبی نداشت و سال‌های زیادی را به عنوان یک کارگر معمولی گذراند.

او نخستین رمان خود را به نام «اَبر شناور قدیمی» در سال ۱۹۸۶ منتشر کرد. با این حال، برجسته‌ترین اثر او «عشق در هزاره جدید» است که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد. این نویسنده چینی به خاطر ساختار روایی جاه‌طلبانه و تجربی آثارش شناخته شده است.

کتاب‌های نوشته‌شده توسط «ژو» اغلب از نمادگرایی برای شبیه‌سازی جهان‌های رویایی و خارق‌العاده استفاده می‌کنند. صاحب‌نظران ادبی او را از نظر سبکی با «فرانتس کافکا» مقایسه کرده‌اند. نوشته‌های او همچنین عناصر فرهنگ غربی و چینی را در هم می‌آمیزد.

 وقتی او را با سایر رقبای احتمالی نوبل ادبیات مقایسه می‌کنید، گزینه بسیار قابل اعتنایی به نظر می‌رسد.

نام «جرالد مورنین» نویسنده کهنه‌کار و ۸۴ ساله استرالیایی، «یون فوسه» نویسنده و نمایشنامه‌نویس اهل نروژ و «پیر میشون» نویسنده فرانسوی و «توماس پینچن» نیز در میان شانس‌های نوبل ۲۰۲۳ مطرح است.

«کورمک مک‌کارتی» نویسنده آمریکایی که نگارش رمان‌هایی چون «جایی برای پیرمردها نیست»، «جاده» و «نصف‌النهار خون» را در کارنامه داشت هم پیش‌تر در این فهرست حضور داشت، اما حدود سه ماه پیش در سن ۸۹ سالگی درگذشت.

با این حال نام نویسندگانی چون «نگوگی واتیونگو» نویسنده اهل کشور کنیا، «آنه کارسون» شاعر نامدار سوئدی، «لیودمیلا اولیتسکایا»،‌ «مارگارت اتوود»، «ماریز کُنده»،‌ «لاسلو کراسناهورکایی»،‌ «جامیکا کینکید»،‌ «دَن دلیلو»،‌ «جویس کرول اوتس»، «کان ژو»،‌ «میرشا کارتارسکو»،‌ «توماس پینچن»، «خاویر ماریاس»، «یون فوسه»،‌ «میشل ولبک»، «عاموس عوز»، «چارلز سیمیک»، «ادنا اوبراین»،‌ «هلن سیکسو»،‌ «کارل اوه گناسکور»، «کو اون»،‌ «میا کوتو»، «النا فرانته»، «اسماعیل کاداره»،‌ «پیتر ناداس»، «بوتو اشتراوس»، «کورمک مک کارتی»، «فردریک می‌راکر»، «هیلاری منتل»، «مریلین رابینسون»، «یو هوا»، «پتی اسمیت»،‌ «جی کی رولینگ»، «میلان کوندرا»، «استفن گینگ» و «ریچارد عثمان» نیز در چند سال اخیر برای کسب جایزه نوبل در رشته ادبیات مطرح بوده است.

آکادمی نوبل هیچ‌گاه نشانه‌ای از این‌که چه کسانی شانس اصلی دریافت جایزه هستند اعلام نمی‌کند و فهرست نامزدهای هر سال را ۵۰ سال دیگر منتشر می‌کند، بنابراین به عنوان مثال کسی که امسال (۲۰۲۳) نامزد جایزه نوبل ادبیات باشد در سال ۲۰۷۳ متوجه این موضوع خواهد شد.

آکادمی سوئد طی مراسمی در تاریخ ۵ اکتبر (۱۳ مهر) در استکهلم برنده جایزه نوبل ادبیات را معرفی می‌کند.